આપણે 24 વર્ષથી 21મી સદીમાં છીએ, પરંતુ ભારતમાં દર મિનિટે 3 છોકરીઓના બળજબરીથી બાળલગ્ન કરાવવામાં આવે છે. ઉદાહરણ તરીકે, 2022માં સમગ્ર દેશમાં દરરોજ આવા 3 કેસ નોંધાયા હતા. તેનાથી પણ વધુ ભયાનક છે કે મોટાભાગના કિસ્સાઓમાં, વરરાજા 21 વર્ષથી વધુ ઉંમરના હતા.આ ચોંકાવનારા આંકડા નાગરિક સમાજ સંગઠનોના ’બાળ લગ્ન મુક્ત ભારત’ નેટવર્કના ભાગરૂપે ’ઇન્ડિયા ચાઇલ્ડ પ્રોટેક્શન’ રિસર્ચ ટીમ દ્વારા હાથ ધરવામાં આવેલા નવા અભ્યાસના કારણે સામે આવ્યા છે. રિપોર્ટમાં વસ્તી ગણતરી 2011, નેશનલ ક્રાઈમ રેકોર્ડ બ્યુરો અને નેશનલ ફેમિલી હેલ્થ સર્વે-5 (2019-21)ના ડેટાનું વિશ્લેષણ કરવામાં આવ્યું છે. રિપોર્ટ અનુસાર, 2018-2022 માટે એનસીઆરબી ડેટામાં 3,863 બાળ લગ્નો નોંધાયા છે. પરંતુ, અભ્યાસ દશર્વિે છે તેમ, વસ્તી ગણતરીના અંદાજો પરથી અંદાજિત દર વર્ષે 1.6 મિલિયન બાળ લગ્નો થાય છે.

મતલબ કે દરરોજ 4,000 થી વધુ બાળ લગ્નો થાય છે. એનએફએસએચ-5ના અંદાજો દશર્વિે છે કે 20-24 વર્ષની વયની 23.3% સ્ત્રીઓના લગ્ન 18 વર્ષની ઉંમર પહેલા થઈ ગયા હતા. આસામને બાળ લગ્નને રોકવા માટેના કેસ સ્ટડી તરીકે ટાંકવામાં આવ્યું છે. અહેવાલમાં જણાવાયું છે કે 2021-22 અને 2023-24 વચ્ચે 20 જિલ્લાના 1,132 ગામોમાં બાળ લગ્નમાં 81% ઘટાડો થયો છે. કુલ સંખ્યામાં, ઘટાડો 2021-22માં 3,225 કેસથી 2023-24માં 627 થયો છે. ગયા વર્ષે, આ ગુનામાં 3,000 થી વધુ ધરપકડ કરવામાં આવી હતી.

આ ગામોમાં હાથ ધરવામાં આવેલા સર્વેક્ષણમાં, 98% ઉત્તરદાતાઓ માનતા હતા કે રાજ્ય દ્વારા કડક કાયદાના અમલીકરણને કારણે બાળ લગ્નોની સંખ્યામાં ઘટાડો થઈ રહ્યો છે. ભારતમાં બાળ લગ્ન પર સૌપ્રથમ 1929માં પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો હતો. આ કાયદામાં અનેક વખત સુધારો કરવામાં આવ્યો છે. જો કે, આ ડેટા બતાવે છે તેમ, આ રીગ્રેસિવ પ્રથા હજુ પણ ચાલુ છે. આ રાષ્ટ્રીય કલંક અને ગંભીર ચિંતાનો વિષય છે.
બાળલગ્નનો અંત લાવવાથી માતૃત્વ અને બાળ મૃત્યુદર, સ્ત્રી શ્રમ દળની ભાગીદારી અને લિંગ સમાનતામાં પણ સુધારો થઈ શકે છે. 2021 બિલ, જેમાં બાળ લગ્ન નિષેધ અધિનિયમ 2006 માં સુધારો કરવાની માંગ કરવામાં આવી હતી, તેને નવેસરથી હાથ ધરવામાં આવવી જોઈએ. પરંતુ સત્ય એ છે કે સામાજિક સ્વીકૃતિ વિના કોઈપણ પ્રતિક્રમી પ્રથા ટકી શકતી નથી. દરેક જગ્યાએ ચિત્ર અલગ છે. રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે કોર્ટમાં લાંબી ટ્રાયલ અને ઓછી સજાના દરના કારણે રૂઢિવાદી લોકો બેફિકર બન્યા છે.

વર્ષ 2022 માં બાળ લગ્ન નિષેધ અધિનિયમ હેઠળ અદાલતોમાં સુનાવણી માટે સૂચિબદ્ધ કુલ 3,563 બાળ લગ્નના કેસોમાંથી, ફક્ત 181 કેસોની સુનાવણી થઈ શકી હતી, અહેવાલમાં જણાવાયું છે કે કેસ પેન્ડન્સી દર 92% છે. દોષિત ઠેરવવાનો દર 11% છે. વિવિધ એનજીઓ દ્વારા અટકાવવામાં આવતા બાળ લગ્નો અંગેના ડેટાનું વિશ્લેષણ કરતા અહેવાલ જણાવે છે કે બાળ લગ્નના મોટા ભાગના કિસ્સાઓ એવા ઉદાહરણો છે કે જેમાં મોટી ઉંમરના પુરૂષો તેમની સત્તાના સ્થાનનો અને આ છોકરીઓની નબળાઈનો લાભ લેતા હોય છે.