ચીન ભારતની સરહદ પર બ્રહ્મપુત્રા નદી પર એક મોટો ડેમ બનાવવાનું કામ કરી રહ્યું છે, જે ભારત માટે મોટો ખતરો બની શકે છે. એકવાર આ ડેમ તૈયાર થઈ જશે પછી ચીન જ્યારે ઈચ્છે ત્યારે ભારતમાં પૂર લાવી શકશે અને જ્યારે ઈચ્છશે ત્યારે દુષ્કાળ લાવી દેશે. ઓસ્ટ્રેલિયન સ્ટ્રેટેજિક પોલિસી ઇન્સ્ટિટ્યૂટના રિપોર્ટમાં આ ખતરાની ચેતવણી આપવામાં આવી છે. ચીન બ્રહ્મપુત્રા નદીના સૌથી મોટા હાઇડ્રોપાવર સંભવિત કેન્દ્ર, ગ્રેટ બેન્ડ પર બંધ બાંધવાની યોજના ધરાવે છે. આ સ્થળ ચીનની બાજુમાં છે, જ્યાં નદી તીવ્ર વળાંક લે છે.આ સ્થાન પર, અરુણાચલ પ્રદેશ પહોંચતા પહેલા, બ્રહ્મપુત્રા નદી એક ખીણમાં ઉગે છે અને 3000 મીટર નીચે પડે છે. ચીન તેને વિશ્વનો સૌથી શક્તિશાળી હાઇડ્રોપાવર પ્રોજેક્ટ ગણાવે છે. તેની વિશાળતા અને તેના સ્થાનને ધ્યાનમાં રાખીને તેને સુપર ડેમ પણ કહેવામાં આવી રહ્યું છે. સૂચિત ગ્રેડ બેન્ડ ડેમ ભારત પર મોટી અસર કરશે.

ચીન ભારત પર દબાણ બનાવી શકે
ઓસ્ટ્રેલિયન સ્ટ્રેટેજિક પોલિસી ઇન્સ્ટિટ્યૂટના રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે આનાથી લાઇન ઓફ એક્ચ્યુઅલ કંટ્રોલના સરહદી વિસ્તારો પર બેઇજિંગનું રાજકીય નિયંત્રણ મજબૂત થશે. આ સરહદની ભારતીય બાજુએ માનવ વસાહતો, આર્થિક રચના અને આર્થિક પેટર્નને અસર કરી શકે છે. આનાથી બેઇજિંગને પાણી પર નિયંત્રણ મળશે, જેનો ઉપયોગ તે સોદાબાજીમાં ભારત પર દબાણ લાવવા માટે કરી શકે છે.ભારત અને ચીને 2002માં બ્રહ્મપુત્રા પર પ્રથમ ડેટા કરાર પર હસ્તાક્ષર કયર્િ હતા. આ અંતર્ગત ચીન બ્રહ્મપુત્રા નદી પર હાઈડ્રોલોજિકલ માહિતી શેર કરે છે. કરાર 5 વર્ષ માટે હતો, જેનું 2008, 2013 અને 2018માં રિન્યુ કરવામાં આવ્યું હતું.


બ્રહ્મપુત્રા પર કરાર રીન્યુ કરાયો નથી
ઓસ્ટ્રેલિયન સ્ટ્રેટેજિક પોલિસી ઇન્સ્ટિટ્યૂટના રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે પહેલા 2017માં અને પછી 2020માં, બેઇજિંગે અસ્થાયી રૂપે નવી દિલ્હી સાથે પાણીનો ડેટા શેર કરવાનું બંધ કરી દીધું હતું જ્યારે બંને પક્ષોના સૈનિકો વચ્ચે અથડામણ થઈ હતી. કરાર 2023માં સમાપ્ત થયો હતો અને ત્યારથી તે રીન્યુ કરાયો નથી. ભારતીય પક્ષ તરફથી સત્તાવાર નિવેદન અનુસાર, એમઓયુ રાજદ્વારી માધ્યમો દ્વારા નવીકરણની પ્રક્રિયામાં છે. જો કે, ઓસ્ટ્રેલિયન સ્ટ્રેટેજિક પોલિસી ઇન્સ્ટિટ્યૂટનો રિપોર્ટ દશર્વિે છે કે મુખ્ય મુદ્દો એ છે કે દસ્તાવેજ કાયદેસર રીતે બંધનકતર્િ નથી.