આજે ભારત ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવ પર સોફ્ટ લેન્ડિંગ કરીને ઈતિહાસ રચ્યો છે. આવું કરનાર અમેરિકા, રશિયા અને ચીન પછી ચોથો દેશ બન્યો છે. નાસાથી લઈને યુરોપિયન સ્પેસ એજન્સી સુધી, ઈસરોની નજર ચંદ્રયાન-3 મિશન પર છે. આ મિશન પાછળ ઈસરોની ટીમ વર્ષોથી કામ કરી રહી છે. જે ટીમના કારણે ચંદ્રયાન મિશન-3 લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું. ઇસરોનું ત્રીજું ચંદ્ર મિશન અગાઉના બે મિશન કરતાં તદ્દન અલગ છે. ઈસરોના વડા ડૉ. એસ. સોમનાથના નેતૃત્વમાં કામ કરતી ટીમ મિશનને એવા તબક્કે લઈ ગઈ કે આખી દુનિયા જોઈ રહી છે.

ચંદ્રયાન-3ની તૈયારીમાં 3 વર્ષ, 9 મહિના અને 14 દિવસનો સમય લાગ્યો હતો. આની પાછળ દિગ્ગજોની ટીમ છે, જેમના કારણે ભારત આજે ઈતિહાસ રચવા માટે તૈયાર છે. ઇન્ડિયન સ્પેસ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઇઝેશન (ISRO) ના અધ્યક્ષ હોવાની સાથે ડૉ. એસ. સોમનાથ પણ આ મિશનનું નેતૃત્વ કરી રહ્યા છે. તેણે આ મિશનના રોકેટ લોન્ચ વ્હીકલ 3ને ડિઝાઇન કર્યું છે, જેની મદદથી ચંદ્રયાન-3 લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું.

ડૉ.એસ.સોમનાથ

ઇન્ડિયન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ સાયન્સ, બેંગ્લોરમાં અભ્યાસ કરનારા ડૉ.એસ.સોમનાથને ગયા વર્ષે જાન્યુઆરીમાં આ મિશનની જવાબદારી મળી હતી. ISRO પહેલા ડૉ.સોમનાથ વિક્રમ સારાભાઈ સ્પેસ સેન્ટર અને ફ્લોટિંગ પ્રોપલ્શન સિસ્ટમ સેન્ટરના ડિરેક્ટર પણ રહી ચૂક્યા છે. આ બંને સંસ્થાઓએ ઈસરોના મોટાભાગના મિશનમાં ઉપયોગમાં લેવાતા રોકેટમાં ટેક્નોલોજીનો સમાવેશ કરવાનું કામ કર્યું છે. ચંદ્રયાન-3 પછી બે મોટા મિશનની કમાન ડૉ. એસ. સોમનાથના હાથમાં છે. જેમાં આદિત્ય-એલ1 અને ગગનયાનનો સમાવેશ થાય છે.

પી. વીરમુથુવેલ

પી. વીરમુથુવેલ પ્રોજેક્ટર ડાયરેક્ટર તરીકે મિશનને કમાન્ડ કરી રહ્યા છે. તેમને 2019માં મિશન ચંદ્રયાનની જવાબદારી સોંપવામાં આવી હતી. પી. વીરમુથુવેલ અગાઉ ઇસરો હેડ ઓફિસ ખાતે સ્પેસ ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર પ્રોગ્રામ ઓફિસમાં ડેપ્યુટી ડાયરેક્ટર હતા. તેણે ઈસરોના બીજા ચંદ્ર મિશનમાં પણ મહત્વની ભૂમિકા ભજવી હતી. તમિલનાડુના વિલ્લુપુરમમાં રહેતા પી વીરમુથુવેલે IIT મદ્રાસમાંથી સ્નાતક થયા છે. તેઓ ચંદ્ર પર ચંદ્રયાન 2 ફ્લોટસમ અને જેટસમ શોધવા માટે પણ જાણીતા હતા. પી. વીરમુથુવેલને વીરા તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.

એસ. ઉન્નીકૃષ્ણન નાયર

વિક્રમ સારાભાઈ સ્પેસ સેન્ટરના ડાયરેક્ટર અને એરોસ્પેસ એન્જિનિયર ડૉ. ઉન્નીક્રિષ્નને ચંદ્રયાન-3 સંબંધિત ઘણી મહત્વપૂર્ણ જવાબદારીઓ નિભાવી છે. આ મિશન માટે, રોકેટના વિકાસ અને નિર્માણ માટે જવાબદાર વિક્રમ સારાભાઈ સ્પેસ સેન્ટરના ડિરેક્ટર છે. તેમના નેતૃત્વ હેઠળ કેરળના વિક્રમ સારાભાઈ સ્પેસ સેન્ટર ખાતે જીઓસિંક્રોનસ સેટેલાઇટ લોન્ચ વ્હીકલ (GSLV) માર્ક-III તૈયાર કરવામાં આવ્યું હતું. ચંદ્રયાન-2 ની નિષ્ફળતા પછી, ભારતીય વિજ્ઞાન સંસ્થાનમાંથી અભ્યાસ કરનારા ડૉ. ઉન્નીકૃષ્ણને તેમની ખામીઓને સમજવા અને નવા મિશનની સફળતા માટે વ્યૂહરચના તૈયાર કરવાનું કામ કર્યું.

એમ. શંકરન

એમ શંકરન યુ આર રાવ સેટેલાઇટ સેન્ટર (યુઆરએસસી) ના ડિરેક્ટર છે. આ સંસ્થા પાસે ISROના ઉપગ્રહો તૈયાર કરવાની અને ડિઝાઇન કરવાની જવાબદારી છે. શંકરનના નેતૃત્વ હેઠળ, ટીમ સેટેલાઇટ સંચાર, નેવિગેશન, રિમોટ વર્કિંગ, હવામાનની આગાહી અને ગ્રહોની શોધ માટે જવાબદાર છે. એમ શંકરને 1986 માં ભારતીદાસન યુનિવર્સિટી, તિરુચિરાપલ્લીમાંથી ભૌતિકશાસ્ત્રમાં તેમની માસ્ટર ડિગ્રી મેળવી. આ પછી તેઓ ISROના સેટેલાઇટ સેન્ટરમાં જોડાયા જે URSC તરીકે ઓળખાય છે. તેમને વર્ષ 2017 માં ISRO નો પર્ફોર્મન્સ એક્સેલન્સ એવોર્ડ અને 2017 અને 2018 માં ISRO ટીમ એક્સેલન્સ એવોર્ડ એનાયત કરવામાં આવ્યો હતો.

ડૉ. કલ્પના

ડૉ. કલ્પના ચંદ્રયાન-3 મિશનના ડેપ્યુટી પ્રોજેક્ટ ડાયરેક્ટર છે. તે લાંબા સમયથી ઈસરોના મૂન મિશન પર કામ કરી રહી છે. તેમણે કોવિડ મહામારી દરમિયાન પણ આ મિશન પર કામ કરવાનું ચાલુ રાખ્યું હતું. તે છેલ્લા 4 વર્ષથી આ પ્રોજેક્ટ પર કામ કરી રહી છે. ડૉ. કલ્પના હાલમાં URSC ના ડેપ્યુટી પ્રોજેક્ટ ડાયરેક્ટર છે.