રેપો રેટ એ દર છે કે જેના પર આરબીઆઈ બેંકોને ધિરાણ આપે છે, જ્યારે રિવર્સ રેપો રેટ એ દર છે કે જેના પર આરબીઆઈ નાણાં રાખવા માટે બેંકોને વ્યાજ આપે છે. રેપો રેટમાં ઘટાડો લોનની EMI ઘટાડે છે, જ્યારે રેપો રેટમાં વધારો EMIમાં વધારો તરફ દોરી જાય છે.

ભારતીય રિઝર્વ બેંકે ત્રણ દિવસીય MPC બેઠકના પરિણામો જાહેર કર્યા છે. માહિતી આપતાં રિઝર્વ બેન્કના ગવર્નર શક્તિકાંત દાસે જણાવ્યું કે નાણાકીય વર્ષ 2023-24ની આ બીજી બેઠકમાં પોલિસી રેટ સ્થિર રાખવામાં આવ્યા છે. અગાઉ એપ્રિલ મહિનામાં મળેલી બેઠકમાં રેપો રેટમાં કોઈ ફેરફાર કરવામાં આવ્યો ન હતો. એટલે કે તે 6.5 ટકા પર સ્થિર રહેશે અને EMI ચૂકવનારાઓ પર બોજ વધશે નહીં.

ગવર્નર શક્તિકાંત દાસે 6 જૂને શરૂ થયેલી રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયાની મોનેટરી પોલિસી કમિટી મીટિંગના પરિણામોની જાહેરાત કરી હતી. તેમણે કહ્યું કે આ વખતે પણ રેપો રેટમાં કોઈ ફેરફાર કરવામાં આવ્યો નથી. મે 2022 પછીના સર્વોચ્ચ સ્તરે પહોંચી ગયેલી મોંઘવારી પર અંકુશ મેળવવા માટે કેન્દ્રીય બેંકે એક પછી એક રેપો રેટમાં વધારો કર્યો હતો.

આરબીઆઈએ મે 2022 થી ફેબ્રુઆરી 2023 સુધી એટલે કે 9 મહિનામાં રેપો રેટમાં 250 બેસિસ પોઈન્ટનો વધારો કર્યો છે. હાલમાં રેપો રેટ 6.5 ટકા છે. રેપો રેટ એ દર છે કે જેના પર આરબીઆઈ બેંકોને ધિરાણ આપે છે, જ્યારે રિવર્સ રેપો રેટ એ દર છે કે જેના પર આરબીઆઈ નાણાં રાખવા માટે બેંકોને વ્યાજ આપે છે. રેપો રેટમાં ઘટાડો થવાને કારણે લોનની EMI ઘટે છે. જ્યારે રેપો રેટમાં વધારો થવાથી EMIમાં પણ વધારો થાય છે.

આરબીઆઈના ગવર્નર શક્તિકાંત દાસે કહ્યું કે આ રાહતની વાત છે કે ભારતીય અર્થવ્યવસ્થા મજબૂત અને સ્થિતિસ્થાપક છે. આ સાથે, આપણે એ પણ જાણીએ છીએ કે વૈશ્વિક નીતિ સંપૂર્ણપણે સામાન્ય નથી થઈ, પરંતુ સ્થાનિક મેક્રો ઈકોનોમિક ફંડામેન્ટલ્સ વધુ મજબૂત થઈ રહ્યા છે. જેના કારણે એમપીસીની બેઠકમાં તમામ સભ્યોએ સર્વાનુમતે નીતિગત વ્યાજ દરોમાં કોઈ ફેરફાર નહીં કરવાનો નિર્ણય લીધો છે.

RBI ગવર્નર શક્તિકાંત દાસે જણાવ્યું હતું કે CPI ફુગાવો હજુ પણ અમારા 4 ટકાના લક્ષ્યાંકથી ઉપર છે અને અમારી આગાહી મુજબ 2023-24માં તેનાથી ઉપર રહેશે. આ સાથે તેમણે નાણાકીય વર્ષ 2023-24 માટે જીડીપી વૃદ્ધિનો અંદાજ 6.5 ટકા રહેવાનો અંદાજ લગાવ્યો છે. તેમણે કહ્યું કે નાણાકીય વર્ષ 24 ના પ્રથમ ત્રિમાસિક ગાળામાં વાસ્તવિક જીડીપી વૃદ્ધિ 8 ટકા હોઈ શકે છે, જ્યારે ચોથા ક્વાર્ટરમાં વાસ્તવિક જીડીપી વૃદ્ધિ 5.7 ટકા રહેવાની અપેક્ષા છે. શહેરી અને ગ્રામીણ માંગ મજબૂત રહે છે. દાસે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે SDF દર 6.25 ટકા અને સીમાંત સ્થાયી સુવિધા અને બેંક દર 6.75 ટકા પર યથાવત છે.

એપ્રિલ 2023માં છૂટક ફુગાવો 4.7 ટકાના 18 મહિનાના નીચા સ્તરે આવી ગયો છે. એપ્રિલમાં છૂટક મોંઘવારી દર ઓક્ટોબર 2021 પછીના સૌથી નીચા સ્તરે આવી ગયો છે. તે જ સમયે, ભારતનો જથ્થાબંધ ભાવ સૂચકાંક (WPI) ફુગાવો આ વર્ષે એપ્રિલમાં ઘટીને -0.92 ટકા પર આવી ગયો, જે આ વર્ષે માર્ચમાં 1.34 ટકા હતો. જથ્થાબંધ ભાવ સૂચકાંક પર આધારિત ખાદ્ય ફુગાવો એપ્રિલમાં ઘટીને 0.17 ટકા થયો છે જે માર્ચમાં 2.32 ટકા હતો.

MPC પરિણામોની જાહેરાત કરતા શક્તિકાંત દાસે વધુમાં કહ્યું કે આ સાથે તેમણે કહ્યું કે છેલ્લા ત્રણ વર્ષમાં અમે મોટા પડકારોનો સામનો કર્યો હતો, પરંતુ હવે નીતિ સાચા માર્ગ પર છે. અમે મોંઘવારી ઘટાડવામાં સફળ રહ્યા છીએ. RBI અનુસાર, 2 જૂન, 2023 સુધીમાં, દેશની વિદેશી હૂંડિયામણ અનામત રૂ. 595.1 અબજ હતી.