રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયાએ રિટેલ રોકાણકારો અને અન્ય લોકોને મોટી રાહત આપતા અનેક મહત્વપૂર્ણ પહેલો શ કર્યા છે. આનો હેતુ નાણાકીય વ્યવસ્થામાં સહભાગિતાને સરળ બનાવવા અને વિવિધ નિયમનકારી મંજૂરીઓ માટેની અરજી પ્રક્રિયાને સરળ બનાવવાનો છે. આ અંતર્ગત એક તરફ સેન્ટ્રલ બેંકે સરકારી સિકયોરિટી માર્કેટમાં રિટેલ રોકાણકારોની ભાગીદારી માટે એક મોબાઈલ એપ રજૂ કરી છે. બીજી તરફ, સરળ રીતે ઓનલાઈન અરજી માટે 'પ્રવાહ' પોર્ટલ શ કરવામાં આવ્યું હતું. મોબાઈલ એપ દ્રારા, રિટેલ રોકાણકારો હવે તેમના સ્માર્ટફોન પર મોબાઈલ એપનો ઉપયોગ કરીને સરકારી સિકયોરિટીઝ ખરીદી અને વેચી શકે છે. આ ઉપરાંત, કોઈપણ વ્યકિત અથવા એન્ટિટી માટે વિવિધ નિયમનકારી મંજૂરીઓ માટે સરળ રીતે ઓનલાઈન અરજી કરવા માટે પ્રવાહ પોર્ટલ શ કરવામાં આવ્યું છે.


કેન્દ્રીય બેંકે નિવેદનમાં જણાવ્યું હતું કે આ પોર્ટલ રિઝર્વ બેંક દ્રારા નિયમનકારી મંજૂરી આપવા સંબંધિત વિવિધ પ્રક્રિયાઓને સરળ બનાવશે. આ સિવાય આરબીઆઈએ 'ફિનટેક રિપોઝીટરી' પહેલ શ કરી છે. ગવર્નર શકિતકાંત દાસ દ્રારા શ કરાયેલી આ ત્રીજી પહેલનો ઉદ્દેશ્ય ભારતીય નાણાકીય ટેકનોલોજી (ફિનટેક) કંપનીઓના ડેટાને એક નિયમનકારી પરિપ્રેયથી ક્ષેત્રને વધુ સારી રીતે સમજવા માટે અને યોગ્ય નીતિ અભિગમની રચનાને સરળ બનાવવાનો છે. પોર્ટલની વિશેષતાઓ શેર કરતા આરબીઆઈએ કહ્યું કે વિવિધ નિયમનકારી અને દેખરેખ વિભાગો સાથે સંબંધિત ૬૦ અરજી ફોર્મ ઓનલાઈન સબમિટ કરી શકાય છે.


પ્રવાહ (નિયમનકારી અરજીઓ, ચકાસણી અને મંજૂરીઓ માટેનું પ્લેટફોર્મ) પોર્ટલ એક સુરક્ષિત અને કેન્દ્રિય વેબ–આધારિત પ્લેટફોર્મ છે. તે કોઈપણ વ્યકિત અથવા એન્ટિટી માટે રિઝર્વ બેંક સાથે સંબંધિત બાબતોમાં કિલયરન્સ, લાઇસન્સ અથવા નિયમનકારી મંજૂરી મેળવવાનું પ્લેટફોર્મ છે. નિવેદનમાં પોર્ટલની વિશેષતાઓને શેર કરતા, આરબીઆઈએ કહ્યું કે વિવિધ નિયમનકારી અને મોનિટરિંગ વિભાગો સાથે સંબંધિત ૬૦ અરજી ફોર્મ ઓનલાઈન સબમિટ કરી શકાય છે. સંબંધિત એન્ટિટી પોર્ટલ પર અરજીની સ્થિતિ ચકાસી શકે છે. ઉપરાંત, આરબીઆઈ કોઈપણ અરજી સાથે સંબંધિત નિર્ણય સમયસર મોકલી શકે છે. તેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે જો જર પડશે તો વધુ અરજી ફોર્મ ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવશે.
સરકારી સિકયોરિટીઝની ખરીદી અને વેચાણ સંબંધિત 'રિટેલ ડાયરેકટ' મોબાઈલ એપ અંગે નિવેદનમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે આના દ્રારા રિટેલ રોકાણકારો હવે તેમના સ્માર્ટફોન પર મોબાઈલ એપનો ઉપયોગ કરીને સરકારી સિકયોરિટીઝની ખરીદી અને વેચાણ કરી શકશે. મોબાઇલ એપને એન્ડ્રોઇડ યુઝર્સ માટે પ્લે સ્ટોર અને આઈઓએસ યુઝર્સ માટે એપ સ્ટોર પરથી ડાઉનલોડ કરી શકાય છે. હાલમાં, 'રિટેલ ડાયરેકટ' પોર્ટલ રિટેલ રોકાણકારોને ભારતીય રિઝર્વ બેંક સાથે રિટેલ ડાયરેકટ સરકારી સિકયોરિટીઝ એકાઉન્ટ ખોલવા માટે સુવિધા આપે છે. આ સુવિધા રિટેલ ડાયરેકટ સ્કીમ હેઠળ આપવામાં આવી છે. આ પોર્ટલ નવેમ્બર, ૨૦૨૧માં લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું. તે છૂટક રોકાણકારોને પ્રાથમિક હરાજીમાં સરકારી સિકયોરિટીઝ ખરીદવા તેમજ તેને સેકન્ડરી માર્કેટમાં ખરીદવા અને વેચવાની મંજૂરી આપે છે.
નિવેદન અનુસાર, ફિનટેક રિપોઝીટરીનો ઉદ્દેશ્ય નિયમનકારી અભિગમ અને યોગ્ય નીતિ વલણ ઘડવાના હેતુથી નાણાકીય તકનીકી સંસ્થાઓ, તેમની પ્રવૃત્તિઓ, તકનીકી ઉપયોગ વગેરે વિશે આવશ્યક માહિતી મેળવવાનો છે.