સુપ્રીમ કોર્ટે બુધવારે ઝારખંડના મુખ્યમંત્રી હેમંત સોરેનના સહાયક પ્રેમ પ્રકાશને જામીન આપતાં પુનરોચ્ચાર કર્યો હતો કે જામીન એ નિયમ છે અને જેલ અપવાદ છે. કોર્ટે કહ્યું કે આ સિદ્ધાંત પીએમએલએના કેસો પર પણ લાગુ પડે છે, જે મની લોન્ડરિંગ અટકાવવા સંબંધિત કાયદો છે. કોર્ટે સ્પષ્ટ કર્યું છે કે પીએમએલએની કલમ 45 હેઠળ જામીન માટે લાદવામાં આવેલી બેવડી શરતો જીવન અને સ્વતંત્રતાના મૂળભૂત અધિકારોને નબળી પાડી શકે નહીં. આ કલમ હેઠળ, આરોપીને ત્યારે જ જામીન મળે છે જ્યારે તે પ્રાથમિક દ્રષ્ટિએ સાબિત થાય કે આરોપીએ ગુનો કર્યો નથી અને જામીન પછી ગુનો કરવાની કોઈ શક્યતા નથી. તેના પર સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું કે આ શરતો સ્વતંત્રતા વંચિત કરવાનો આધાર બની શકે નહીં. જામીનનો અધિકાર અકબંધ રહેવો જોઈએ. બેલ નિયમનો સિદ્ધાંત બંધારણના અનુચ્છેદ 21માંથી આવે છે એટલે કે જીવન અને વ્યક્તિગત સ્વતંત્રતાનો મૂળભૂત અધિકાર.

સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું કે જો કોઈ આરોપી પીએમએલએ કેસમાં કસ્ટડીમાં હોય અને તે તપાસ અધિકારી સમક્ષ અન્ય કેસમાં તેની સંડોવણી કબૂલ કરે તો આ નિવેદન કાયદાકીય રીતે માન્ય રહેશે નહીં. કોર્ટે સ્પષ્ટ કર્યું કે પીએમએલએની કલમ 50 હેઠળ આ પ્રકારનું નિવેદન સ્વીકાર્ય નથી. જસ્ટિસ ગવઈની આગેવાની હેઠળની ખંડપીઠે કહ્યું કે આરોપી પીએમએલએ કેસમાં કસ્ટડીમાં હતો અને EDએ વર્તમાન કેસમાં તેનું નિવેદન નોંધ્યું છે, પરંતુ નવા કેસમાં આ નિવેદનનો ઉપયોગ કરી શકાશે નહીં.

સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું છે કે તે દુર્ભાગ્યપૂર્ણ છે કે જ્યાં મેજિસ્ટ્રેટ ટ્રાયલ ચલાવે છે ત્યાં પણ લોકો જામીન માટે સુપ્રીમ કોર્ટનો સંપર્ક કરી રહ્યા છે. સુપ્રીમ કોર્ટે છેતરપિંડી અને બનાવટી કેસમાં એક આરોપીને જામીન આપતા સમયે આ ટિપ્પણી કરી છે. આરોપી ગયા વર્ષે 4 મે, 2023થી કસ્ટડીમાં હતો. સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું કે આ કેસમાં હજુ સુધી આરોપ ઘડવામાં આવ્યા નથી.

સુપ્રીમ કોર્ટે ગુજરાત હાઈકોર્ટના આદેશને ફગાવી દીધો હતો. હાઈકોર્ટે આરોપીના જામીન નામંજૂર કર્યા હતા. આરોપી વિરુદ્ધ ગુજરાતના સાબરકાંઠા જિલ્લાના ઝદર પોલીસ સ્ટેશનમાં કેસ નોંધવામાં આવ્યો હતો અને તેના પર છેતરપિંડી, બનાવટી વગેરેની કલમો લગાવવામાં આવી હતી.

સુપ્રીમ કોર્ટે શું કહ્યું?

જસ્ટિસ એએસ ઓકાના નેતૃત્વમાં સુપ્રીમ કોર્ટની બેન્ચે કહ્યું કે 22 નવેમ્બર, 2023 પછી આ કેસમાં ટ્રાયલ કોર્ટમાં કોઈ પ્રગતિ થઈ નથી. આરોપીઓ સામે પણ આરોપ ઘડવામાં આવ્યા નથી. આરોપી સામે પહેલાથી જ કુલ 14 કેસ છે, જેમાંથી 9 કેસમાં તેને નિર્દોષ જાહેર કરવામાં આવ્યો છે અથવા તો કેસ રદ કરવામાં આવ્યો છે. હાલના કેસમાં પણ કોઈ શંકા નથી કે આ કેસ મેજિસ્ટ્રેટ કોર્ટ દ્વારા ચલાવવાનો છે. અમારું માનવું છે કે હાઈકોર્ટે આ કેસમાં જામીન આપવા જોઈએ. અમે આ કેસમાં આરોપીની અપીલ સ્વીકારીએ છીએ અને તેને જામીન આપવા માટે નિર્દેશો જારી કરીએ છીએ. સુપ્રીમ કોર્ટના જસ્ટિસ ઓકાએ કહ્યું કે આ કેસ મેજિસ્ટ્રેટ કોર્ટમાં ટ્રાયલ માટે છે અને આવી સ્થિતિમાં આરોપી હજુ કસ્ટડીમાં કેવી રીતે છે? ગુજરાત સરકારના વકીલે કહ્યું કે આરોપી રીઢો ગુનેગાર છે. જો તે કસ્ટડીમાંથી બહાર આવે તો તે ફરીથી ગુનો કરી શકે છે. જસ્ટિસ ઓકાએ જણાવ્યું હતું કે જ્યારે હાઈકોર્ટે આ કેસમાં આરોપીની જામીન અરજી ફગાવી હતી ત્યારે તે હકીકતની તપાસ કરી નથી કે આરોપી સામે નોંધાયેલા 14 કેસમાંથી 7 કેસમાં તેને નિર્દોષ છોડી દેવામાં આવ્યો છે. આરોપીઓના વકીલે સુપ્રીમ કોર્ટમાં દલીલ કરી હતી કે આ કેસમાં સહઆરોપીઓને જામીન મળી ગયા છે અને આરોપી એક વર્ષથી વધુ સમયથી આ કેસમાં કસ્ટડીમાં છે.