નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણ ૧ ફેબ્રુઆરીના રોજ નાણાકીય વર્ષ ૨૦૨૫–૨૬ માટેનું બજેટ રજૂ કરશે. જેના પર દેશની નજર ટકેલી છે. કેન્દ્રીય બજેટમાં રેલવે સંબંધિત ઘણી મહત્વપૂર્ણ જાહેરાતો થવાની અપેક્ષા છે. આ વખતે રેલવેના બજેટમાં ૧૫–૨૦ ટકાનો વધારો થવાની અપેક્ષા છે કારણ કે ચાલુ નાણાકીય વર્ષના ભંડોળનો ઉપયોગ કરવા માટે ઝડપથી કામ ચાલી રહ્યું છે. ગયા વખતે, બજેટ હેઠળ, રેલવેને ૨.૬૫ લાખ કરોડ પિયા આપવામાં આવ્યા હતા, જે આ વખતે ૩ લાખ કરોડ પિયાથી વધુ થવાની સંભાવના છે.  માહિતી અનુસાર, આ વર્ષના બજેટમાં રેલ્વે સ્ટેશનોને અપગ્રેડ કરવાનું કામ પૂર્ણ થઈ શકે છે, ઘણી આધુનિક ટ્રેનો શ કરી શકાય છે, ઘણા નવા ટ્રેક પર પણ ચર્ચા થઈ શકે છે જેથી ટ્રાફિક ઓછો થઈ શકે.
આ વખતે બજેટમાં રેલવે માટે વધેલી રકમનો ઉપયોગ માળખાગત સુવિધાઓના આધુનિકીકરણ અને લોકોમોટિવ, કોચ અને વેગન સહિતના જરી સાધનોની ખરીદી માટે થઈ શકે તેવી અપેક્ષા છે.
આ વખતે, જો રેલ્વે બજેટમાં વધારો થશે, તો બુલેટ ટ્રેન પ્રોજેકટ, જેને મુંબઈ–અમદાવાદ હાઇ સ્પીડ રેલ કોરિડોર તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, તેના કામને ઝડપી બનાવવા માટે નાણાકીય મદદ પૂરી પાડવામાં આવશે. મળેલી માહિતી અનુસાર, એક સરકારી અધિકારીના હવાલાથી, આ વર્ષે રેલ્વે બજેટમાં ૨૦ ટકાનો વધારો થઈ શકે છે કારણ કે ગયા વખતે રેલ્વેને આપવામાં આવેલા ૨.૬૫ લાખ કરોડ પિયામાંથી લગભગ ૮૦ ટકા રકમનો ઉપયોગ થઈ ચૂકયો છે. એક વરિ રેલવે અધિકારીએ એમ પણ જણાવ્યું હતું કે રેલવે બોર્ડે ચાલુ નાણાકીય વર્ષમાં ૨ લાખ કરોડ પિયાથી વધુ ખર્ચ કર્યેા છે. તેને ચાલુ નાણાકીય વર્ષમાં જ પૂર્ણ કરવાનું લય રાખવામાં આવ્યું છે.
ઉલ્લેખનીય છે કે ભારતીય રેલ્વેએ બુલેટ ટ્રેન પ્રોજેકટની દેખરેખ રાખતી નેશનલ હાઇ સ્પીડ રેલ કોર્પેારેશન લિમિટેડને નાણાકીય વર્ષ ૨૦૨૫ માટે ૨૧,૦૦૦ કરોડ પિયા ફાળવ્યા છે.

બજેટ સત્ર 31મીથી થશે શરૂ: નિર્મલા સીતારમણ સતત આઠમું બજેટ રજૂ કરશે
સંસદનું બજેટ સત્ર 31 જાન્યુઆરીથી શરૂ થશે. પ્રથમ દિવસે રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મુ ભાષણ આપશે અને બજેટ 1 ફેબ્રુઆરીએ રજૂ કરવામાં આવશે. બજેટ સત્રનો પહેલો તબક્કો 31 જાન્યુઆરીથી 13 ફેબ્રુઆરી સુધી ચાલશે અને બીજો તબક્કો 10 માર્ચથી 4 એપ્રિલ સુધી ચાલશે. આ સમય દરમિયાન, નિર્મલા સીતારમણ નાણામંત્રી તરીકે તેમનું સતત આઠમું બજેટ રજૂ કરશે.
સંસદીય બાબતોના મંત્રી કિરેન રિજિજુએ એક્સપરની એક પોસ્ટમાં આ માહિતી આપી હતી. તેમણે કહ્યું કે ભારત સરકારની ભલામણ પર, રાષ્ટ્રપતિએ 31 જાન્યુઆરીથી 4 એપ્રિલ દરમિયાન બજેટ સત્ર 2025 માટે સંસદના બંને ગૃહો બોલાવવા માટે મંજૂરી આપી છે. આ સમયગાળા દરમિયાન, સંસદના બંને ગૃહોની સંયુક્ત બેઠક પછી આર્થિક સર્વે રજૂ કરવામાં આવશે.
સત્ર દરમિયાન દિલ્હી ચૂંટણીના દિવસે સંસદમાં કોઈ કાર્યવાહી થશે નહીં. રાષ્ટ્રપતિના અભિભાષણ પર આભાર પ્રસ્તાવ પર ચચર્િ 3 ફેબ્રુઆરી પછી શરૂ થશે. બજેટ સત્રમાં કુલ 27 બેઠકોનો પ્રસ્તાવ છે.
રિજિજુએ જણાવ્યું હતું કે બંને ગૃહો 13 ફેબ્રુઆરીએ વિરામ માટે મુલતવી રાખી શકે છે અને 10 માર્ચે ફરી શરૂ થઈ શકે છે જેથી વિવિધ મંત્રાલયો અને વિભાગોની ગ્રાન્ટની માંગણીઓ પર ચચર્િ કરી શકાય. સત્રના પ્રથમ તબક્કામાં બંને ગૃહોમાં રાષ્ટ્રપતિના અભિભાષણ પર આભાર પ્રસ્તાવ પર ચચર્િ થશે અને સંસદના બંને ગૃહોમાં વડા પ્રધાનના જવાબ સાથે સમાપ્ત થશે.
2021ની મુલતવી રાખેલી વસ્તી ગણતરી કરવાની પ્રક્રિયા 2025 થી શરૂ થઈ શકે છે. આ માટે આગામી બજેટમાં ખાસ ફાળવણી કરી શકાય છે. 2019 માં જ, 2021 ની વસ્તી ગણતરી માટે 8,754 કરોડ રૂપિયા અને રાષ્ટ્રીય વસ્તી રજિસ્ટરને અપડેટ કરવા માટે 3,931 કરોડ રૂપિયા ફાળવવામાં આવ્યા હતા. છ વર્ષ પછી, તેના માટે લગભગ બમણી રકમની જરૂર પડશે.
વસ્તી ગણતરી પૂર્ણ કરવા માટે, 33 લાખથી વધુ વસ્તી ગણતરી કાર્યકરોને તાલીમ આપવાની જરૂર પડશે અને તેમના માટે ડિજિટલ સાધનો ખરીદવાની જરૂર પડશે જેથી તેઓ ડિજિટલ રીતે વસ્તી ગણતરીનો ડેટા એકત્રિત કરી શકે. ઉચ્ચ પદ પર રહેલા સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, કોરોના અને પછી 2024ની લોકસભા ચૂંટણીને ધ્યાનમાં રાખીને પહેલા વસ્તી ગણતરી મુલતવી રાખવી પડી હતી, પરંતુ સરકારે હવે તે કરાવવાનો નિર્ણય લીધો છે.
આગામી બજેટમાં તેના માટે ભંડોળની ફાળવણી સાથે તેની શરૂઆત ધ્યાનમાં લઈ શકાય છે. 33 લાખ વસ્તી ગણતરી કર્મચારીઓને તાલીમ આપવા માટે માસ્ટર ટ્રેનર્સની તાલીમ સપ્ટેમ્બર અથવા ઓક્ટોબર મહિનામાં શરૂ થઈ શકે છે. આ પછી, રાજ્ય અને પછી જિલ્લા સ્તરે વસ્તી ગણતરી કાર્યકરોની તાલીમ માર્ચ 2026 પહેલા પૂર્ણ કરવામાં આવશે.

સરકાર લાવશે નવો આવકવેરા કાયદો બજેટ ભાષણમાં જાહેરાત થઇ શકે
ટૂંક સમયમાં બજેટ રજુ થશે ત્યારે સરકાર તરફથી કયા ફેરફારો જોવા મળી શકે છે તેના પર બધાની નજર ટકેલી છે. અહેવાલો અનુસાર, કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા આ વખતે ડાયરેક્ટ ટેક્સ કાયદા માટે એક નવું બિલ રજૂ કરવામાં આવી શકે છે. સરકાર આ નવા બિલ દ્વારા વિષયોને સરળ બનાવવા અને તેની મુશ્કેલ ભાષા સુધારવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે. જેથી સામાન્ય માણસને તેને વાંચવામાં અને સમજવામાં કોઈ મુશ્કેલી ન પડે.
અહેવાલ મુજબ, સમિતિ નક્કી કરી રહી છે કે 63 વર્ષ જૂના આવકવેરા કાયદાને બદલે નવો કર કાયદો બે કે ત્રણ ભાગમાં હશે. જો આપણે સરકાર તરફથી મળી રહેલા સંકેતો પર નજર કરીએ તો સ્પષ્ટ લાગે છે કે અધિકારીઓનું કામ પૂર્ણ થયા પછી, તેના પર જાહેર ટિપ્પણીઓ લેવામાં આવશે. સરકાર હાલમાં કડક કર કાયદાઓને કારણે ટીકાઓનો સામનો કરી રહી છે. પરંતુ નવો કાયદો કરદાતાઓ અને નિષ્ણાતોના અભિપ્રાયથી તૈયાર કરવામાં આવશે.
સરકાર આ નવા બિલને બજેટમાં રજૂ કરવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે. આ જ કારણ છે કે પ્રધાનમંત્રી કાયર્લિયના અધિકારીઓ અને નાણાં મંત્રાલય સાથે સંકળાયેલા અધિકારીઓ છેલ્લા 6 થી 8 અઠવાડિયાથી સતત કામ કરી રહ્યા છે. જેથી આ બિલ બજેટ દરમિયાન રજૂ કરી શકાય. એવું માનવામાં આવે છે કે કેન્દ્રીય નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણ તેમના બજેટ ભાષણમાં આ બિલનો ઉલ્લેખ કરવાનું નક્કી કરી શકે છે. જોકે, હજુ સુધી એ નક્કી નથી કે બિલ પહેલા ભાગમાં રજૂ કરવામાં આવશે કે બીજા ભાગમાં આ બાબતથી વાકેફ એક વ્યક્તિના મતે, સામાન્ય માણસ માટે કાયદાની ભાષા સમજવી ખૂબ જ મુશ્કેલ છે. આવી સ્થિતિમાં, સમિતિને તેને વધુ સરળ બનાવવા માટે કહેવામાં આવ્યું છે. ઉલ્લેખનીય કે સરકાર હાલમાં આ તબક્કે તેમાં કોઈ નવા મુદ્દા ઉમેરી રહી નથી. જોકે, ભાષામાં ફેરફારને કારણે કરદાતાઓ ફરી એકવાર કોર્ટમાં જશે અને નવું અર્થઘટન માંગશે.