મધ્યપ્રદેશમાં ક્યારેક ચમચી કૌભાંડ, ક્યારેક ડામર કૌભાંડ, ક્યારેક મ્યુનિસિપલ કચરા કૌભાંડ અને હવે સિઓનીના કેવલારી તાલુકામાંથી સાપ કૌભાંડનો મામલો પ્રકાશમાં આવ્યો છે. આ કૌભાંડની કહાની જેટલી વિચિત્ર છે તેટલી જ ભયાનક પણ છે. કારણ કે આ છેતરપિંડી ફક્ત મૃત વ્યક્તિઓના નામે જ કરવામાં આવી ન હતી. હકીકતમાં, જીવતા લોકોને પણ મૃત જાહેર કરવામાં આવ્યા હતા અને સરકારી નાણાંની ઉચાપત કરવામાં આવી હતી. આ સમગ્ર ભ્રષ્ટાચારમાં ૪૬ લોકોની સાથે ચાર તહસીલદાર અને બે કારકુન પણ સામેલ છે.

તપાસ અધિકારી રોહિત કોસલના જણાવ્યા અનુસાર, આ કૌભાંડ વર્ષ 2019 માં શરૂ થયું હતું અને 2022 સુધી ચાલુ રહ્યું. તપાસમાં બહાર આવ્યું છે કે મૃત વ્યક્તિઓના નામે સર્પદંશથી થયેલા મૃત્યુ દર્શાવીને વળતર અને પાક વળતર માટેના સરકારી ભંડોળનો દુરુપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો. ૧૧ કરોડ ૨૬ લાખ રૂપિયાનું આ કૌભાંડ એટલી ચતુરાઈથી આચરવામાં આવ્યું હતું કે કોઈને તેનો ખ્યાલ પણ ન આવ્યો. તપાસ અહેવાલ મુજબ, દ્રૌપદી બાઈને 28 વખત મૃત જાહેર કરવામાં આવ્યા હતા, અને રમેશ નામના વ્યક્તિને અલગ અલગ દસ્તાવેજોમાં 29 વખત મૃત જાહેર કરવામાં આવ્યા હતા. દરેક વખતે કારણ એક જ હોય છે - સાપ કરડવાથી. તેવી જ રીતે, રામકુમારને 19 વખત મૃત જાહેર કરવામાં આવ્યા હતા અને 38 નકલી રેકોર્ડ દ્વારા લગભગ 81 લાખ રૂપિયાની ઉચાપત કરવામાં આવી હતી.

આ નામોમાં વારંવાર ફેરફાર કરીને નવા બિલ તૈયાર કરવામાં આવ્યા અને સરકારી પૈસા નકલી ખાતાઓમાં ટ્રાન્સફર કરવામાં આવ્યા. આસિસ્ટન્ટ ગ્રેડ-3 ના કર્મચારી સચિન દહાયતે આ સમગ્ર કૌભાંડને અંજામ આપવા માટે અનેક તાલુકા અને જિલ્લા સ્તરના અધિકારીઓ સાથે મળીને મધ્યપ્રદેશ સરકારની નાણાકીય વ્યવસ્થાપન પ્રણાલીને ગેરમાર્ગે દોર્યા હતા. મૃત્યુ પ્રમાણપત્ર, પોલીસ ચકાસણી અને પોસ્ટમોર્ટમ રિપોર્ટ વિના પણ ચૂકવણી મંજૂર થતી રહી. તપાસ અધિકારી રોહિત સિંહ કૌશલ (સંયુક્ત નિયામક, નાણાં અને હિસાબ વિભાગ, જબલપુર વિભાગ) ના અહેવાલ મુજબ, આ ઉચાપતમાં કુલ 279 કાલ્પનિક નામોનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો. તપાસમાં જાણવા મળ્યું કે સરકારી ભંડોળ આ નકલી નામોથી લાભાર્થીના ખાતામાં સીધા જવાને બદલે, તે 46 ખાનગી અને નકલી ખાતાઓમાં ટ્રાન્સફર કરવામાં આવ્યા હતા. તપાસ દરમિયાન, કેટલાક નામો પ્રકાશમાં આવ્યા જેની સત્યતાએ ગ્રામજનોને આશ્ચર્યચકિત કરી દીધા.