વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી અને રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘના વડા મોહન ભાગવત વચ્ચે વિસ્તૃત ચર્ચા બાદ કેન્દ્રીય મંત્રીમંડળની જાતિ આધારિત વસ્તી ગણતરીને મંજૂરી મળી ગઈ હતી. હવે રાજકીય વર્તુળોમાં આ મુદ્દા પર ચર્ચાએ જોર પકડવાનું શરૂ કર્યું છે કે શું કેન્દ્ર સરકારે સંઘની સંમતિ પછી જાતિગત વસ્તી ગણતરી કરવાનો નિર્ણય લીધો છે? સંઘના વડા ભાગવતપીએમ મોદીને તેમના નિવાસસ્થાને મળ્યા હતા. બંને નેતાઓની બેઠકમાં જાતિગત વસ્તી ગણતરી અંગે ચર્ચા થઈ હોવાનું માનવામાં આવે છે.

ગયા વર્ષે 2 સપ્ટેમ્બરના રોજ કેરળના પલક્કડમાં યોજાયેલી સંઘની અખિલ ભારતીય સંકલન બેઠક દરમિયાન, સંઘએ જાતિગત વસ્તી ગણતરીને સમર્થન આપ્યું હતું. ત્યારબાદ પલક્કડમાં બેઠક પછી, અખિલ ભારતીય પ્રચાર પ્રમુખ સંઘ સુનિલ આંબેકરે, જાતિ વસ્તી ગણતરી પરના સંવાદદાતાના પ્રશ્નનો જવાબ આપતા કહ્યું હતું કે રાષ્ટ્રીય એકતા માટે જાતિ વસ્તી ગણતરી મહત્વપૂર્ણ છે.

સપ્ટેમ્બરમાં જ આંબેકરે ભવિષ્યવાણી કરી દીધી હતી

આંબેકરે કહ્યું હતું કે "દેશ અને સમાજના વિકાસ માટે સરકારને ડેટાની જરૂર છે. સમાજની કેટલીક જાતિઓના લોકો પર પણ ખાસ ધ્યાન આપવાની જરૂર છે. આ હેતુઓ માટે, તે (જાતિ વસ્તી ગણતરી) હાથ ધરવી જોઈએ. જો કે, આ વસ્તી ગણતરીનો ઉપયોગ જન કલ્યાણ માટે થવો જોઈએ. તેને રાજકીય સાધન બનતા અટકાવવા જોઈએ".સુનીલ આંબેકરનું આ નિવેદન લોકસભા ચૂંટણીના પરિણામો પછી આવ્યું છે. ત્યારબાદ લોકસભા ચૂંટણીમાં, ભાજપ 400 બેઠકોના લક્ષ્યાંકને પ્રાપ્ત કરવામાં નિષ્ફળ ગયું હતું અને ફક્ત 240 બેઠકો જીતી શક્યું હતું. આનું પરિણામ એ આવ્યું કે 2024 માં, ભાજપ કેન્દ્રમાં પોતાના દમ પર સરકાર બનાવી શક્યું નહીં અને તે એનડીએના ઘટક પક્ષો સાથે મળીને સરકાર બનાવવામાં સફળ રહ્યું.

વિદર્ભ પ્રાંત પ્રમુખ ગાડગેના નિવેદન પછી સંઘએ આ મુદે ગંભીરતાથી વિચાર્યું

આ ચૂંટણીમાં, જાતિગત રાજકારણનું કેન્દ્ર ગણાતા બિહારમાં ભાજપનો સ્કોર સારો રહ્યો હતો, પરંતુ ઉત્તર પ્રદેશમાં કોંગ્રેસ અને સમાજવાદી પાર્ટીના ગઠબંધનથી ભાજપને જે રીતે નુકસાન થયું, તેનાથી ભાજપ અને આરએસએસને ખૂબ જ આઘાત લાગ્યો. આ પરિણામ પછી, આરએસએસએ પણ જાતિગત વસ્તી ગણતરીના સમર્થનમાં આગળ આવવાનો સંકેત આપ્યો હતો.

અગાઉ, આરએસએસ જાતિગત વસ્તી ગણતરીના સમર્થનમાં નહોતું. અંબેકર પહેલા, વિદર્ભ પ્રાંત પ્રમુખ શ્રીધર ગાડગેએ લગભગ દોઢ વર્ષ પહેલા ડિસેમ્બર 2023 માં નાગપુરમાં જાતિ વસ્તી ગણતરી વિશે કહ્યું હતું કે આ વસ્તી ગણતરી એક નિરર્થક કવાયત સાબિત થશે, તે ફક્ત થોડા લોકોને જ મદદ કરશે. તેમણે કહ્યું હતું કે, "આમાં આપણને કોઈ ફાયદો નથી, બલ્કે નુકસાન છે. આ અસમાનતાનું મૂળ છે અને તેને પ્રોત્સાહન આપવું યોગ્ય નથી." જોકે, ગાડગેના નિવેદન પછી, કોંગ્રેસે એવું બતાવવાનો પ્રયાસ શરૂ કર્યો કે સંઘ દલિત વિરોધી અને પછાત વિરોધી છે.

વિપક્ષનો મોટો મુદ્દો છીનવાઈ ગયો

આરએસએસ સહસંઘચાલક શ્રીધર ગાડગેના નિવેદન પછી, જાતિ વસ્તી ગણતરી પર સંઘના વલણ પર પ્રશ્નો ઉભા થયા હતા, આ અંગે 22 ડિસેમ્બર 2023 ના રોજ સુનીલ આંબેકરે કહ્યું હતું કે, "સમાજના સર્વાંગી ઉત્થાન માટે જાતિ આધારિત વસ્તી ગણતરીનો ઉપયોગ થવો જોઈએ. આ સાથે, તેની સાથે સંકળાયેલા લોકોએ એ પણ સુનિશ્ચિત કરવું જોઈએ કે કોઈપણ કારણોસર સામાજિક સંવાદિતા અને એકતા ખલેલ ન પહોંચે. જાતિ વસ્તી ગણતરી અંગે આંબેકરના આ નિવેદનથી, સંઘનું વલણ ઘણી હદ સુધી સ્પષ્ટ થઈ ગયું હતું .એવું માનવામાં આવે છે કે મોદી સરકારે જાતિગત વસ્તી ગણતરીને એક જ વારમાં મંજૂરી આપી દીધી છે કારણ કે સંઘના કાર્યકરો અને અધિકારીઓએ વ્યાપક પરામર્શ દ્વારા સમજી લીધું છે કે દેશના મોટાભાગના લોકો તેના પક્ષમાં હોય તેવું લાગે છે. આ સાથે, કેન્દ્ર સરકાર અને ભાજપને એવું પણ લાગે છે કે જાતિ વસ્તી ગણતરી દ્વારા, કોંગ્રેસ સહિત તમામ વિપક્ષી પક્ષો હિન્દુ મતોને વિભાજીત કરવામાં ક્યાંકને ક્યાંક સફળ થઈ રહ્યા છે. તેથી, આનો અમલ કરીને, કેન્દ્ર સરકારે વિપક્ષ પાસેથી એક મોટો મુદ્દો પણ છીનવી લીધો છે.