કોઈપણ દેશમાં જ્યારે સરકાર વિરુદ્ધ લોકોમાં અસંતોષ ફેલાય છે અથવા સરકાર કરતાં સેના વધુ શક્તિશાળી બને છે, ત્યારે તે દેશની સરકાર ઉથલાવી દેવામાં આવે છે. સરળ ભાષામાં કહીએ તો દેશમાં રાજકીય અસ્થિરતા, આર્થિક સમસ્યાઓ અને નાગરિક સંઘર્ષને કારણે બળવો થાય છે. ભારતના પાડોશી દેશ પાકિસ્તાનમાં આવું ઘણી વખત બન્યું છે. આ સિવાય તાજેતરમાં બાંગ્લાદેશમાં પણ આવું જોવા મળ્યું હતું, જ્યારે ત્યાંની સેના દ્વારા શેખ હસીનાની સરકારને ઉથલાવી દેવામાં આવી હતી. જાણો એવા દેશો વિશે જ્યાં સૌથી વધુ વખત તખ્તાપલટ થઈ છે અને ત્યાંના લોકો સરકાર કરતાં સેનાથી વધુ ડરે છે.

મોટાભાગે બળવા ક્યાં થાય છે?

વિશ્વમાં આફ્રિકન દેશોમાં સૌથી વધુ તખ્તાપલટ થયા છે. જો આપણે સમગ્ર આફ્રિકન મહાદ્વીપની વાત કરીએ તો 1950થી અત્યાર સુધી વિવિધ દેશોમાં કુલ 109 તખ્તાપલટના પ્રયાસો થયા છે. આમાં બુર્કિના ફાસો નંબર વન પર છે, જ્યાં 9 વખત તખ્તાપલટ થઈ ચૂકી છે. આ સિવાય જો સુદાનની વાત કરીએ તો ત્યાં 18 જેટલા તખ્તાપલટના પ્રયાસો થયા હતા.

જોકે આ પ્રયાસ માત્ર 6 વખત જ સફળ રહ્યો હતો. દર વખતે આ પ્રયાસોમાં હજારો લોકો માર્યા જાય છે અને લાખો લોકો તેનાથી પ્રભાવિત થાય છે. બુર્કિના ફાસો અને સુદાન ઉપરાંત બુરુન્ડી અને ઘાના જેવા દેશોમાં પણ ઘણી વખત તખ્તાપલટો થયા છે. આ દેશોમાં લોકો સરકાર કરતાં સેનાથી વધુ ડરે છે.

મ્યાનમારમાં બળવો

મ્યાનમારમાં સેનાએ ઘણી વખત બળવો કર્યો છે. 1962 માં, જનરલ ન્યુન વિને પ્રથમ બળવો કર્યો, ત્યારબાદ મ્યાનમારમાં લશ્કરી શાસન સ્થાપિત થયું. આ પછી 1988માં ફરી મ્યાનમારમાં બળવો થયો. આ બળવા દરમિયાન હજારો વિરોધીઓ માર્યા ગયા હતા. એ પછી થોડો સુધારો આવ્યો પરંતુ પછી વર્ષ 2021માં વધુ એક બળવો થયો.

પાડોશી દેશ પાકિસ્તાન

પાકિસ્તાનમાં પણ લશ્કરી રાજકીય હસ્તક્ષેપ અને બળવો સામાન્ય છે. જનરલ અયુબ ખાને પહેલીવાર 1958માં બળવો કર્યો હતો. આ પછી જનરલ ઝિયા ઉલ હક અને જનરલ મુશર્રફે પાકિસ્તાનમાં સત્તા કબજે કરવા માટે પણ બળવો કર્યો હતો. પાકિસ્તાનની રાજકીય અસ્થિરતા અને ભ્રષ્ટાચારના કારણે સેનાને ત્યાં ઘણી વખત તખ્તાપલટ કરવાની તક મળી છે.