ગુજરાતમાં ગરમીનો અનુભવ નવો નથી, પરંતુ 2025 એ તમામ મર્યાદાઓ વટાવી દીધી છે. તાજેતરના એક અભ્યાસમાં પુષ્ટિ કરાઈ છે કે ફક્ત ઉનાળો જ નહીં, પરંતુ શિયાળાના મહિનાઓમાં પણ રાજ્યભરમાં રેકોર્ડબ્રેક તાપમાન જોવા મળ્યું હતું. કાઉન્સિલ ઓન એનર્જી, એન્વાયર્નમેન્ટ એન્ડ વોટર (સીઈઈડબલ્યુ) દ્વારા બહાર પાડવામાં આવેલા 'હાઉ એક્સટ્રીમ હીટ ઇઝ ઇમ્પેક્ટિંગ ઇન્ડિયા' શીર્ષકવાળા અહેવાલમાં જણાવાયું છે કે ચાર રાજ્યોના 100% જિલ્લાઓ સૌથી વધુ જોખમી ઝોનમાં આવે છે. જેમાં આંધ્રપ્રદેશ, ગોવા, કેરળ અને મહારાષ્ટ્ર બાદ ગુજરાતનો નંબર આવે છે. ગુજરાતના 97% જિલ્લાઓ હવે હાઈ હીટ રિસ્ક ઇન્ડેક્સ હેઠળ આવે છે.

 શહેરોમાં ગરમીના સંપર્કમાં વધારો થવાનું જોખમ વધારે હતું

રિપોર્ટ અનુસાર, ગુજરાતની હીટ પ્રોફાઇલ હવે રાજસ્થાન, કર્ણાટક, તમિલનાડુ અને ઉત્તર પ્રદેશને પાછળ છોડી રહી છે. રિપોર્ટમાં એ પણ પ્રકાશિત કરવામાં આવ્યું છે કે ખૂબ જ ગરમ દિવસોની તુલનામાં, છેલ્લા દાયકા (2012-22) માં રાજ્ય માટે ખૂબ જ ગરમ રાત્રિઓની સંખ્યામાં વધારો થયો છે. તેવી જ રીતે, ઉત્તર ગુજરાતના કેટલાક ભાગોમાં, આ જ સમયગાળામાં દિવસ અને રાત્રિના તાપમાન વચ્ચેનો તફાવત ઘટ્યો છે. અભ્યાસ મુજબ, દિલ્હી, મુંબઈ, અમદાવાદ, હૈદરાબાદ, ભોપાલ અને ભુવનેશ્વર જેવા ગીચ, શહેરી અને આર્થિક રીતે મહત્વપૂર્ણ શહેરોમાં ગરમીના સંપર્કમાં વધારો થવાનું જોખમ વધારે હતું.

ભારે ગરમી હવે 57% ભારતીય જિલ્લાઓ માટે જોખમ ઉભું કરે છે

અભ્યાસ માટે, ભારતના 734 જિલ્લાઓમાં જોખમોનું મૂલ્યાંકન કરવા માટે હીટ રિસ્ક ઇન્ડેક્સ વિકસાવવામાં આવ્યો હતો. આ ઇન્ડેક્સ આંતર-સરકારી પેનલ ઓન ક્લાઇમેટ ચેન્જ માળખા પર આધારિત છે. અહેવાલમાં જોખમ સ્તરના આધારે 1 થી 5 ના સ્કોર પર જિલ્લાઓને ખૂબ જ નીચા, નીચા, મધ્યમ, ઉચ્ચ અને ખૂબ જ ઉચ્ચ-જોખમ શ્રેણીઓમાં વર્ગીકૃત કરવામાં આવ્યા છે. અભ્યાસમાં પ્રકાશિત કરવામાં આવ્યું છે કે ભારે ગરમી હવે 57% ભારતીય જિલ્લાઓ માટે જોખમ ઉભું કરે છે, જ્યાં દેશની 76% વસ્તી વસવાટ કરે છે. હાઈ રિસ્ક શ્રેણીના જિલ્લાઓમાં કચ્છ, અરવલ્લી, મહિસાગર, પંચમહાલ, છોટા ઉદેપુર, નર્મદા અને તાપીનો સમાવેશ થાય છે. મધ્યમ શ્રેણીમાં ફક્ત ડાંગ જ છે. અન્ય તમામ જિલ્લાઓને ખૂબ જ ઊંચા જોખમ ધરાવતા જિલ્લાઓ તરીકે ઓળખવામાં આવ્યા હતા.

ગુજરાતમાં સાપેક્ષ ભેજના પ્રમાણમાં ઓછો વધારો નોંધાયો

અભ્યાસ મુજબ, ૧૯૮૨ થી ૨૦૧૧ ના બેઝલાઇન ડેટાની તુલનામાં, ગુજરાતના મોટાભાગના જિલ્લાઓએ ૨૦૧૨ થી ૨૦૨૨ દરમિયાન ૩ થી ૬ વધુ વેરી વાર્મ નાઈટનો અનુભવ કર્યો. તેની તુલનામાં, કચ્છ અને સૌરાષ્ટ્રના કેટલાક ભાગોમાં આ જ સમયગાળામાં ૯ થી ૧૨ અને રાજ્યના બાકીના ભાગોમાં ૬ થી ૯ વધુ વેરી વાર્મ નાઈટ નોંધાઈ. ગંગાના મેદાનની તુલનામાં, ગુજરાતમાં સાપેક્ષ ભેજના પ્રમાણમાં ઓછો વધારો નોંધાયો છે, જે છેલ્લા દાયકામાં 0 થી 3% વધ્યો છે.

અહેવાલમાં ખૂબ જ ઊંચા ગરમીના જોખમવાળા જિલ્લાઓમાં અમદાવાદનો ઉલ્લેખ તેના હીટ એક્શન પ્લાન અને સ્વ-રોજગાર મહિલા સંગઠન દ્વારા અસરગ્રસ્ત લોકો માટે પેરામેટ્રિક વીમા જેવી પહેલ માટે નાણાકીય સ્થિતિ વધારવા અને ગરમીથી થતા નુકસાન માટે સમયસર વળતર સુનિશ્ચિત કરવા, ખાસ કરીને બહાર કામદારો માટે આજીવિકાના નુકસાન પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવા માટે કરવામાં આવ્યો છે.