કેન્સર એક જીવલેણ રોગ છે અને કેન્સરની બીમારીનું સાંભળતા જ લોકો હિંમત હારી જાય છે. કેન્સર વિષે લોકો સંપૂર્ણ માહિતી મેળવતા નથી અને એ માટે જ કેન્સર વિષે જાગૃતિ લાવવા માટે, દર વર્ષે 4 ફેબ્રુઆરીએ વિશ્વ કેન્સર દિવસ ઉજવવામાં આવે છે. કેન્સર કોઈપણ ઉંમરના વ્યક્તિને થઇ શકે છે. ત્યારે બાળકોમાં જોવા મળતા સૌથી સામાન્ય કેન્સર, લ્યુકેમિયા વિશે પણ જાણવું જોઈએ. જાણો ડોકટરો આ વિશે શું કહે છે.

લ્યુકેમિયા, બ્લડ કેન્સરનો એક પ્રકાર છે અને બાળકોમાં સૌથી સામાન્ય કેન્સર છે. બાળકોમાં કેન્સરના લગભગ 30% કેસ તેના કારણે થાય છે. આ રોગ અસ્થિ મજ્જા (હાડકાની અંદરનો ભાગ જ્યાં લોહી ઉત્પન્ન થાય છે) માં શરૂ થાય છે.

આમાં, અસામાન્ય શ્વેત રક્તકણો અનિયંત્રિત રીતે વધવા લાગે છે અને સ્વસ્થ કોષોનો નાશ કરે છે. આનાથી શરીરની ઈમ્યુન સિસ્ટમ નબળી પડે છે એટલે શરીર ચેપ સામે લડવાની ક્ષમતા ગુમાવે છે.

બાળકોમાં લ્યુકેમિયા આટલું સામાન્ય કેમ છે?

લ્યુકેમિયાનું ચોક્કસ કારણ હજુ સુધી સંપૂર્ણપણે સ્પષ્ટ નથી પરંતુ આનુવંશિક પરિબળો, પર્યાવરણીય પરિબળો અને ડીએનએમાં પરિવર્તન તેના માટે જવાબદાર હોવાનું માનવામાં આવે છે. બાળકોમાં રક્તકણોનો ઝડપી વિકાસ અને તેમનામાં વધુ પડતો ફેરફાર આ રોગનું જોખમ વધારે છે. આ જ કારણ છે કે બાળકોને લ્યુકેમિયાનું જોખમ વધારે હોય છે.

લ્યુકેમિયાના પ્રકારો અને લક્ષણો શું છે?

બાળકોમાં મુખ્યત્વે બે પ્રકારના લ્યુકેમિયા હોય છે-

 એક્યુટ લિમ્ફોબ્લાસ્ટિક લ્યુકેમિયા (ALL) - આ સૌથી સામાન્ય પ્રકાર છે અને તેની સારવારનો સફળતા દર ઊંછો છે.

 એક્યુટ માયલોઇડ લ્યુકેમિયા (AML) - આ ઓછું સામાન્ય છે પરંતુ વધુ આક્રમક છે અને તેની સારવાર કરવી મુશ્કેલ હોય શકે છે.

લ્યુકેમિયાના સામાન્ય લક્ષણો -

• લાંબા સમય સુધી તાવ
• થાક અને નબળાઈ અનુભવવી
• સરળતાથી વાગવું અથવા રક્તસ્ત્રાવ
• વારંવાર ચેપ
• હાડકામાં દુખાવો
• ત્વચા પીળી પડવી

જો બાળકમાં આ લક્ષણો દેખાય તો તાત્કાલિક ડૉક્ટરનો સંપર્ક કરવો જોઈએ.

લ્યુકેમિયા સારવાર

છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં તબીબી વિજ્ઞાનમાં થયેલી પ્રગતિએ લ્યુકેમિયાની સારવારને ઘણી અસરકારક બનાવી છે. આજે, લ્યુકેમિયાનો ઉપચાર થઈ શકે છે અને સફળતા દર સતત વધી રહ્યો છે. લ્યુકેમિયાની સારવારની પદ્ધતિઓમાં શામેલ છે:

 કીમોથેરાપી - લ્યુકેમિયાની સારવાર કરવાની આ મુખ્ય પદ્ધતિ છે. આમાં, દવાઓ દ્વારા કેન્સરના કોષોનો નાશ થાય છે. કીમોથેરાપી ઘણીવાર અનેક તબક્કામાં આપવામાં આવે છે.

 ટાર્ગેટેડ થેરાપી અને ઇમ્યુનોથેરાપી - આ સારવાર માટે એક નવો અને વધુ વ્યક્તિગત અભિગમ છે. આમાં, દર્દીના જનીનો અને કેન્સરના કોષોના આધારે સારવાર કરવામાં આવે છે. આ પદ્ધતિ વધુ અસરકારક છે અને તેની આડઅસરો ઓછી છે.

 બોન મેરો ટ્રાન્સપ્લાન્ટ - આનો ઉપયોગ એવા દર્દીઓ માટે થાય છે જેમને લ્યુકેમિયાનું જોખમ વધારે હોય અથવા જેમને ફરીથી કેન્સર થયું હોય. આમાં, દર્દીના અસ્થિ મજ્જાને હેલ્ધી ડોનરના અસ્થિ મજ્જાથી બદલવામાં આવે છે.

 રેડિયેશન થેરાપી - આનો ઉપયોગ એવા કિસ્સાઓમાં થાય છે જ્યાં લ્યુકેમિયા મગજ અથવા અન્ય અવયવોને અસર કરે છે.

લ્યુકેમિયાની સારવારમાં સફળતા

આજે, લ્યુકેમિયાનો ઉપચાર થઈ શકે છે અને સફળતા દર સતત વધી રહ્યો છે. તીવ્ર લિમ્ફોબ્લાસ્ટિક લ્યુકેમિયા (ALL) માટે સારવારનો સફળતા દર 85-90% થી વધુ છે. આ આંકડો બાળકો અને તેમના પરિવારો માટે આશાનું કિરણ લાવે છે. લ્યુકેમિયાની સારવાર લાંબી અને પડકારજનક હોય શકે છે પરંતુ સમયસર નિદાન અને યોગ્ય સારવારથી આ રોગને હરાવી શકાય છે.