બસપા સુપ્રીમો માયાવતીએ તેમના ભત્રીજા આનંદને તમામ પદો પરથી મુક્ત કર્યા અને કહ્યું કે હવે તેમના છેલ્લા શ્વાસ સુધી પાર્ટીમાં તેમનો કોઈ ઉત્તરાધિકારી રહેશે નહીં.તેમની આ જાહેરાતના લીધે અન્ય અનેક અટકળો શરુ થઈ ગઈ છે.

બસપા એટલે કે બહુજન સમાજ પાર્ટીના સુપ્રીમો માયાવતીએ ફરી એકવાર તેમના ભત્રીજા આકાશ આનંદને ઝટકો આપ્યો છે. છેલ્લા 10 મહિનામાં આ બીજી વખત છે જ્યારે આનંદને બસપામાં મહત્વપૂર્ણ પદ પરથી દૂર કરવામાં આવ્યા છે. જોકે આ માટે ઘણા કારણો જણાવવામાં આવી રહ્યા છે, જેમાં પાર્ટીની આંતરિક રાજનીતિનો પણ સમાવેશ થાય છે, પરંતુ આ નિર્ણય સાથે આનંદના ભવિષ્ય તેમજ માયાવતીની રાજકારણમાં ફરીથી સક્રિય ભૂમિકા અંગે ચર્ચાઓ શરૂ થઈ ગઈ છે. ખાસ વાત એ છે કે માયાવતીએ આ પગલું એવા સમયે ભર્યું છે જ્યારે વર્ષોથી બસપાનો ગ્રાફ ઝડપથી નીચે આવી રહ્યો છે.

માયાવતીએ રવિવારે તેમના ભત્રીજા આનંદને તમામ પદો પરથી મુક્ત કર્યા અને કહ્યું કે હવે તેમના છેલ્લા શ્વાસ સુધી પાર્ટીમાં તેમનો કોઈ ઉત્તરાધિકારી રહેશે નહીં. ગયા મહિને આકાશના સસરા અશોક સિદ્ધાર્થને પાર્ટીમાંથી હાંકી કાઢવામાં આવ્યા બાદ માયાવતીએ આ પગલું ભર્યું છે.

રાજધાની લખનૌમાં બસપાની રાષ્ટ્રીય સ્તરની બેઠક બાદ અહીં જારી કરાયેલા એક નિવેદનમાં ભૂતપૂર્વ મુખ્યમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે પાર્ટીના હિતમાં, આકાશ આનંદને તેમની બધી જવાબદારીઓમાંથી મુક્ત કરવામાં આવ્યા છે. નિવેદનમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે આ કાર્યવાહી માટે પક્ષ નહીં પણ તેમના સસરા અશોક સિદ્ધાર્થ સંપૂર્ણપણે જવાબદાર છે.માયાવતીએ ગયા મહિને સિદ્ધાર્થને પક્ષ વિરોધી પ્રવૃત્તિઓ માટે બસપામાંથી હાંકી કાઢ્યા હતા. નિવેદન મુજબ, માયાવતીએ કહ્યું, 'હવે મેં નક્કી કર્યું છે કે જ્યાં સુધી હું જીવિત છું અને મારા છેલ્લા શ્વાસ સુધી, પાર્ટીમાં મારો કોઈ ઉત્તરાધિકારી નહીં હોય.

માયાવતીએ અગાઉ આકાશ આનંદને પોતાના ઉત્તરાધિકારી તરીકે જાહેર કર્યા હતા. પરંતુ ગયા વર્ષે લોકસભા ચૂંટણી દરમિયાન વિવાદાસ્પદ નિવેદન આપવા બદલ તેમણે તેમના ભત્રીજા પાસેથી આ પદ પાછું લઈ લીધું હતું. જોકે, પાછળથી, માયાવતીએ ફરીથી તેમને પોતાના ઉત્તરાધિકારી તરીકે જાહેર કર્યા.

બસપા વડાએ 2019 માં આનંદને પાર્ટીના રાષ્ટ્રીય સંયોજક બનાવ્યા હતા. તે જ સમયે, તેમણે પાર્ટીના ઉપપ્રમુખની જવાબદારી પોતાના ભાઈને સોંપી. હવે, સૂત્રોએ જણાવ્યું છે કે તાજેતરના નિર્ણય દ્વારા, માયાવતી એ સંદેશ આપવા માંગે છે કે બસપાનું મિશન તેમના પરિવાર કરતાં પહેલા આવે છે.આ ઉપરાંત, એવું પણ કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે બંનેને પદ આપ્યા પછી, માયાવતી પર વંશવાદની રાજનીતિ ફેલાવવાનો આરોપ મૂકવામાં આવી રહ્યો હતો. અહેવાલ મુજબ, પાર્ટીના આંતરિક સૂત્રો કહે છે કે બસપાના વરિષ્ઠ નેતાઓનો એક વર્ગ આનંદના વધતા કદથી ખૂબ ખુશ નહોતો.

કાશીરામનો વારસો પણ એક કારણ

યુપીની નગીના બેઠકના સાંસદ ચંદ્રશેખર આઝાદ દલિત યુવાનોમાં ખૂબ જ લોકપ્રિય છે. પાર્ટીના નામની સાથે, તેઓ કાંશીરામના રાજકીય વારસાના ઉત્તરાધિકારી હોવાનો દાવો પણ કરતા જોવા મળે છે. હવે એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે આનંદને પદ પરથી હટાવીને, માયાવતી એ પણ બતાવવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે કે તેઓ કાંશીરામના વારસાના વાસ્તવિક ઉત્તરાધિકારી છે.

આકાશ અને બસપા હવે શું કરશે

2019ની લોકસભા ચૂંટણી દરમિયાન સક્રિય ભૂમિકા ભજવનાર આનંદ અત્યાર સુધી કંઈ ખાસ કરી શક્યા નથી. તેમને દિલ્હી વિધાનસભા ચૂંટણી માટે પણ પ્રભારી બનાવવામાં આવ્યા હતા, પરંતુ બસપા સારું પ્રદર્શન કરી શકી નહીં. આ પહેલા પણ ઘણા રાજ્યોની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં પાર્ટીનું પ્રદર્શન નબળું રહ્યું હતું. જોકે, માયાવતીના આ નિર્ણયથી તેમના રાજકીય ભવિષ્ય પર પ્રશ્નાર્થ ચિહ્ન લાગી ગયું છે.પાર્ટીના એક નેતાએ આશા વ્યક્ત કરી કે આનંદ સારી વાપસી કરશે. તેણે કહ્યું, 'આકાશ નાનો છે. અમને આશા છે કે તેઓ પાછા આવશે અને પાર્ટીમાં એક મહત્વપૂર્ણ પદ સંભાળશે કારણ કે યુવાનોને આકર્ષવા માટે આપણને એક યુવાન નેતાની જરૂર છે,” તેમણે કહ્યું.

માયાવતી પોતે જવાબદારી સંભાળશે

પ્રશ્ન એ પણ છે કે દલિત યુવાનોને આકર્ષવા માટે બસપા હવે શું કરશે? ખાસ કરીને એવા સમયે જ્યારે આઝાદ સમાજ પાર્ટી (કાંશીરામ) ના વડા ચંદ્રશેખર આઝાદ જમીન પર ખૂબ સક્રિય જોવા મળે છે. આવી સ્થિતિમાં, એવી ચર્ચાઓ થઈ રહી છે કે માયાવતી, જેમણે પહેલા આનંદને જવાબદારી આપી હતી અને હવે તે પાછી લીધી છે, શું તેઓ પોતે મેદાનમાં આવશે અને કાર્યક્રમોમાં સક્રિય ભૂમિકા ભજવશે? રાજ્યમાં 2027 માં વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ થવાની છે.

બસપાનો ઘટતો ગ્રાફ

બસપાના વોટ શેરમાં સતત ઘટાડો થઈ રહ્યો છે. 2024ની લોકસભા ચૂંટણીમાં, બસપા એ 488 બેઠકો પર ઉમેદવારો ઉભા રાખ્યા હતા પરંતુ એક પણ બેઠક જીતી શક્યા નહીં. માયાવતીએ પણ ઉત્તર પ્રદેશમાં 79 બેઠકો પર ઉમેદવારો ઉભા રાખ્યા હતા, પરંતુ પરિણામ એ આવ્યું કે મત હિસ્સો પણ 9.39 ટકાથી ઘટીને 2.04 ટકા થઈ ગયો. જ્યારે, 2019 ની ચૂંટણીમાં, બસપાએ યુપીમાં 10 બેઠકો જીતી હતી.આ ઉપરાંત, 2022 માં વિધાનસભા ચૂંટણીમાં પણ, બસપા ફક્ત એક જ બેઠક જીતી શકી અને તેનો મત હિસ્સો ઘટીને 12.88 ટકા થઈ ગયો. વર્ષ 2017 માં આ આંકડો 22.23 ટકા હતો.