રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (આરબીઆઈ)એ લોનધારકોને મોટી રાહત આપી છે. રેપો રેટ 0.25% ઘટાડીને 6 ટકા કર્યો છે. પહેલા તે 6.50 ટકા હતો. એટલે કે, આગામી દિવસોમાં લોન સસ્તી થઈ શકે છે. તમારો ઇએમઆઈ પણ ઘટશે. આરબીઆઈના ગવર્નર સંજય મલ્હોત્રાએ આજે ​સવારે 10 વાગ્યે નવા નાણાકીય વર્ષમાં આરબીઆઈની પ્રથમ મોનેટરી પોલિસી કમિટીની બેઠકના નિર્ણયો વિશે માહિતી આપી હતી. આ બેઠક 7 એપ્રિલના રોજ શરૂ થઈ હતી.

નાના વ્યવસાયો, સ્ટાર્ટઅપ્સ અને સામાન્ય લોકો માટે આ રાહતના સમાચાર

જોકે, બેંકમાં ડિપોઝિટ રેટમાં કોઈ ફેરફાર થવાની આશા બહુ ઓછી છે. એટલે કે, હોમ લોન લેનારાઓને બેંક તરફથી લાભ મળી શકે છે, પરંતુ થાપણદારોને તેનો લાભ મળવાનો નથી. ફુગાવાને નિયંત્રિત કરવા માટે રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયાનો લક્ષ્યાંક 2 ટકાથી 6 ટકાની વચ્ચે રહે છે. હાલમાં ભારત આ બેન્ડમાં રહે છે. આનો અર્થ એ થયો કે હવે આરબીઆઈનું ધ્યાન વૃદ્ધિને વેગ આપવા પર રહેશે. નાના વ્યવસાયો, સ્ટાર્ટઅપ્સ અને સામાન્ય લોકો માટે આ રાહતના સમાચાર હશે.

નાણાકીય વર્ષ ૨૬ પડકારો સાથે શરૂ થાય છે

RBI MPCની બેઠકમાં રેપો રેટમાં ઘટાડા અંગે લેવાયેલા નિર્ણય વિશે માહિતી આપતાં ગવર્નર સંજય મલ્હોત્રાએ જણાવ્યું હતું કે નવા વ્યવસાય વર્ષ 2026 ની શરૂઆત પડકારો સાથે થઈ છે, પરંતુ ગયા વ્યવસાય વર્ષના પ્રથમ છ મહિનામાં મંદી પછી, ભારતની અર્થવ્યવસ્થા સતત વધી રહી છે. તેમણે ટેરિફ અંગે ચિંતા વ્યક્ત કરી અને કહ્યું કે ઊંચા ટેરિફથી ચોખ્ખી નિકાસ પ્રવૃત્તિઓ પર નકારાત્મક અસર પડશે. રેપો રેટમાં 0.25 ટકાના ઘટાડા વિશે વાત કરતા તેમણે કહ્યું કે MSF દર 6.5% થી ઘટીને 6.25% થઈ ગયો છે. SDF દર 6% થી ઘટાડીને 5.75% કરવામાં આવ્યો છે. તેમણે નીતિગત વલણને તટસ્થથી બદલીને એકોમોડેટિવ કર્યું છે.​​​​​​​

જીડીપી વૃદ્ધિનો આ અંદાજ

ભારતના GDP વૃદ્ધિ અંગે RBI ગવર્નરે કહ્યું કે, આ વર્ષે ભારતનો GDP વૃદ્ધિ દર પ્રથમ અને બીજા ત્રિમાસિક ગાળામાં 6.5 ટકા રહેવાની ધારણા છે. ત્રીજા ક્વાર્ટરમાં તે 6.6 ટકા અને ચોથા ક્વાર્ટરમાં 6.3 ટકા રહેવાનો અંદાજ છે. આ સાથે, એવી અપેક્ષા રાખવામાં આવી છે કે ફુગાવાનો દર 4 ટકાની રેન્જમાં રહેશે. તેમણે કહ્યું કે ક્રૂડ ઓઇલના આંતરરાષ્ટ્રીય ભાવમાં ઘટાડાથી ફાયદો થશે. આ સાથે તેમણે કહ્યું કે ભારતમાં રોકાણ પ્રવૃત્તિઓમાં વધારો થયો છે, આ ઉપરાંત ઉત્પાદન ક્ષેત્રમાં પણ સુધારાના સંકેતો છે.

મોનેટરી પોલિસી કમિટીમાં 6 સભ્યો હોય છે. આમાંથી 3 આરબીઆઈના છે, જ્યારે બાકીના કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા નિયુક્ત કરવામાં આવે છે. સામાન્ય રીતે આરબીઆઈની બેઠકો દર બે મહિને યોજાઇ છે.

તમારી બધી લોન સસ્તી થઈ શકે છે 

અગાઉ ફેબ્રુઆરીમાં વ્યાજ દરમાં ઘટાડો કરવામાં આવ્યો હતો. ચાલુ નાણાકીય વર્ષ એટલે કે 2024-25ની છેલ્લી બેઠકમાં, આરબીઆઈએ વ્યાજ દરમાં 0.25 ટકાનો ઘટાડો કર્યો હતો. ફેબ્રુઆરીમાં યોજાયેલી બેઠકમાં વ્યાજ દર 6.50 ટકાથી ઘટાડીને 6.25 ટકા કરવામાં આવ્યા હતા. આ ઘટાડો લગભગ 5 વર્ષ પછી કરવામાં આવ્યો હતો. રેપો રેટ ઘટ્યા પછી, બેંકો હાઉસિંગ અને ઓટો જેવી લોન પરના વ્યાજ દરો પણ ઘટાડી શકે છે. તમારી બધી લોન સસ્તી થઈ શકે છે અને ઈએમઆઈ પણ ઘટશે. જો વ્યાજ દર ઘટશે, તો મકાનોની માંગ વધશે. વધુ લોકો રિયલ એસ્ટેટમાં રોકાણ કરી શકશે.

રેપો રેટ એટલે શું?

આરબીઆઈ બેંકોને જે વ્યાજ દરે લોન આપે છે તેને રેપો રેટ કહેવામાં આવે છે. રેપો રેટમાં ઘટાડાને કારણે બેંકને ઓછા વ્યાજ દરે લોન મળશે. બેંકોમાંથી લોન સસ્તી મળે છે, આથી તેઓ ઘણીવાર આ લાભ તેમના ગ્રાહકોને આપે છે. એટલે કે, બેંકો પણ તેમના વ્યાજ દર ઘટાડે છે.

નાણાંનો પ્રવાહ ઘટે છે, ત્યારે માંગ ઘટે છે અને મોંઘવારી ઘટે છે

કોઈપણ કેન્દ્રીય બેંક પાસે પોલિસી રેટના રૂપમાં ફુગાવા સામે લડવા માટે એક શક્તિશાળી ટુલ હોય છે. જ્યારે ફુગાવો ખૂબ વધુ હોય છે, ત્યારે કેન્દ્રીય બેંક પોલિસી રેટ વધારીને અર્થતંત્રમાં મની ફ્લો ​​​​​​ઘટાડવાનો પ્રયાસ કરે છે. જો પોલિસી રેટ વધુ હશે તો બેંકોને સેન્ટ્રલ બેંક પાસેથી મળતી લોન મોંઘી થશે. બદલામાં, બેંકો તેમના ગ્રાહકો માટે લોન મોંઘી કરે છે. આનાથી અર્થતંત્રમાં નાણાંનો પ્રવાહ ઓછો થાય છે. જ્યારે નાણાંનો પ્રવાહ ઘટે છે, ત્યારે માંગ ઘટે છે અને મોંઘવારી ઘટે છે.

બેંકોને સેન્ટ્રલ બેંક પાસેથી મળતી લોન સસ્તી થાય છે

તેવી જ રીતે, જ્યારે અર્થતંત્ર ખરાબ તબક્કામાંથી પસાર થાય છે, ત્યારે રિકવરી માટે મની ફ્લો વધારવાની જરૂર હોય છે. આવી સ્થિતિમાં કેન્દ્રીય બેંક પોલિસી રેટ ઘટાડે છે. આના કારણે, બેંકોને સેન્ટ્રલ બેંક પાસેથી મળતી લોન સસ્તી થાય છે અને ગ્રાહકોને પણ સસ્તા દરે લોન મળે છે.

રેપો રેટનો ઉપયોગ નાણાકીય સત્તાવાળાઓ ફુગાવાને નિયંત્રિત કરવા માટે કરે છે

ઉલ્લેખની છે કે, રેપો રેટ બેંક લોન લેતા ગ્રાહકો સાથે સીધો જોડાયેલો છે. તેના ઘટાડાને કારણે, લોનનો ઈએમઆઈ ઘટે છે અને તેના વધારાને કારણે, તે વધે છે. વાસ્તવમાં, રેપો રેટ એ દર છે જેના પર દેશની મધ્યસ્થ બેંક ભંડોળની અછતના કિસ્સામાં વાણિજ્યિક બેંકોને નાણાં ઉછીના આપે છે. રેપો રેટનો ઉપયોગ નાણાકીય સત્તાવાળાઓ ફુગાવાને નિયંત્રિત કરવા માટે કરે છે.