કેન્દ્રીય કાયદા મંત્રી અર્જુન રામ મેઘવાલે લોકસભામાં 'એક રાષ્ટ્ર, એક ચૂંટણી' બિલ રજૂ કર્યું છે. જેનો વિપક્ષે વિરોધ કર્યો છે. વિપક્ષે જણાવ્યું કે, આ સંઘીય માળખા પર હુમલો છે. AAP સાંસદ સંજય સિંહે કહ્યું કે, અમારી પાર્ટી વન નેશન વન ઇલેક્શનનો વિરોધ કરશે. આનાથી દેશમાં બંધારણ અને લોકશાહીનો નાશ થશે. નેતાઓમાં ચૂંટણીનો ડર છે, જો તે અહીં સમાપ્ત થશે તો દેશમાં મોંઘવારી ચરમસીમાએ આવી જશે.

સપા અને કોંગ્રેસના સાંસદોએ બિલનો વિરોધ કર્યો હતો
કોંગ્રેસ અને સમાજવાદી પાર્ટીએ આ બિલનો વિરોધ કર્યો છે. સપાના સાંસદ ધર્મેન્દ્ર યાદવે કહ્યું કે આ બિલ બંધારણની મૂળ ભાવનાને ઠેસ પહોંચાડે છે. સંઘીય માળખાને નષ્ટ કરવાના પ્રયાસો થઈ રહ્યા છે. કોંગ્રેસના સાંસદ મનીષ તિવારીએ કહ્યું કે વન નેશન, વન ઈલેક્શન બિલ એ બંધારણના મૂળભૂત માળખાના સિદ્ધાંત પર હુમલો છે.

વન નેશન વન ઈલેક્શન બિલ પર શિરોમણી અકાલી દળના સાંસદ હરસિમરત કૌર બાદલે કહ્યું, આ માત્ર ધ્યાન ભટકાવવાની બાબતો છે. જે મુદ્દાઓ પર ચર્ચા થવી જોઈએ તેના પર ચર્ચા થતી નથી. ન તો સરકાર કે કોંગ્રેસ ગૃહ ચલાવવા માંગે છે. વન નેશન વન ઇલેક્શનથી કોને મળશે ભોજન? લોકોને શું ફાયદો થશે? તૃણમૂલ કોંગ્રેસના સાંસદ કલ્યાણ બેનર્જીએ વન નેશન વન ઈલેક્શન બિલનો વિરોધ કર્યો હતો. તેમણે કહ્યું કે, આ બિલ બંધારણની મૂળ ભાવના વિરુદ્ધ છે. 

કોંગ્રેસના નેતા જયરામ રમેશે કહ્યું કે, વન નેશન વન ઇલેક્શન બિલ એ માત્ર પ્રથમ સીમાચિહ્નરૂપ છે, વાસ્તવિક ઉદ્દેશ્ય નવું બંધારણ લાવવાનો છે. બંધારણમાં સુધારો કરવો એ એક બાબત છે, પરંતુ નવું બંધારણ લાવવું એ એક બાબત છે. આરએસએસ અને પીએમ માટે આ મોદીનો વાસ્તવિક ઉદ્દેશ્ય છે.

હા... ચૂંટણીમાં વારંવાર ખર્ચો થાય છે..."
વન નેશન વન ઇલેક્શન બિલ પર જેડીયુના સાંસદ સંજય કુમાર ઝાએ કહ્યું, અમે અગાઉ પણ કહ્યું હતું કે, અમે સંપૂર્ણ સમર્થન આપીએ છીએ કે લોકસભા અને વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ એકસાથે યોજવી જોઈએ. પંચાયતની ચૂંટણીઓ અલગ-અલગ થવી જોઈએ. જ્યારે આ દેશમાં ચૂંટણી શરૂ થઈ ત્યારે તે વન નેશન વન ઈલેક્શન હતી, જ્યારે કોંગ્રેસે રાષ્ટ્રપતિ શાસન લાદવાનું શરૂ કર્યું ત્યારે આ કોઈ નવી વાત નથી, તેથી અમે હંમેશા તેનું સમર્થન કરીએ છીએ હા... ચૂંટણીમાં વારંવાર ખર્ચો થાય છે..."

શું છે એક દેશ, એક ચૂંટણી?
‘એક દેશ, એક ચૂંટણી’ એટલે આખા દેશમાં એકસાથે એક જ દિવસે તમામ પ્રકારની ચૂંટણીઓ યોજવી. ભારતના સંદર્ભમાં જોઈએ તો લોકસભાની ચૂંટણીની સાથે તમામ રાજ્યોની વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ પણ યોજવાની હોય. સાથોસાથ સ્થાનિક સંસ્થાઓ એટલે કે નગર નિગમ (મ્યુનિસિપલ કૉર્પોરેશન), નગરપાલિકા, નગર પંચાયત અને ગ્રામ પંચાયતોની ચૂંટણીઓ પણ થઈ જવી જોઈએ. તમામ ચૂંટણીઓ એક જ દિવસે અથવા અમુક દિવસોની નિશ્ચિત સમયમર્યાદામાં થઈ જાય એ સિસ્ટમને કહેવાય ‘એક દેશ, એક ચૂંટણી’ એટલે કે ‘વન નેશન-વન ઈલેક્શન’.

PM મોદીએ ‘વન નેશન, વન ઇલેક્શન’ની હિમાયત કરી હતી
દેશમાં છાશવારે ક્યાંકને ક્યાંક ચૂંટણીઓ થતી જ રહે છે. વારંવારની ચૂંટણીઓ વિકાસને અવરોધે છે. તેથી વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી લોકસભાની ચૂંટણી સાથે જ રાજ્યોની વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ કરાવવાનો આગ્રહ કરી રહ્યા છે. વડાપ્રધાને આ વર્ષે 15મી ઑગસ્ટના રોજ સ્વતંત્રતા દિવસની ઉજવણી દરમિયાન લાલ કિલ્લા પરથી આપેલ ભાષણમાં પણ ‘વન નેશન-વન ઈલેક્શન’ની હિમાયત કરી હતી. તેમણે દેશના તમામ રાજકીય પક્ષોને દેશની પ્રગતિ માટે આ દિશામાં આગળ વધવાનો અનુરોધ કર્યો હતો. ​​​​​​​

‘એક દેશ, એક ચૂંટણી’ના ફાયદા

1. ખર્ચમાં ઘટાડો : ‘એક રાષ્ટ્ર, એક ચૂંટણી’નો સૌથી મોટો ફાયદો એ છે કે એનાથી ચૂંટણી ખર્ચમાં ઘટાડો થશે. અલગ-અલગ ચૂંટણીઓ કરાવવા માટે દર વખતે મોટી રકમ ખર્ચવામાં આવે છે. એક સમયે આખા દેશમાં ચૂંટણીઓ પતી જાય તો ખર્ચ પણ એક જ સમયે કરવાનો થાય. 

2. તંત્રનો બોજ ઘટશે : વારંવારની ચૂંટણી પ્રશાસન અને સુરક્ષા દળો પર બોજ નાખે છે, કારણ કે તેમને દરેક વખતે ચૂંટણી ફરજ બજાવવાની હોય છે. ચૂંટણી કર્મચારીઓના રહેવા-ખાવાની, એમના આવાગમનની ઝંઝટ પણ એક વારમાં જ પતી જશે.

3. વિકાસના કામો પર ધ્યાન અપાશે : એકીસાથે ચૂંટણી પૂરી થઈ જાય તો કેન્દ્ર સરકાર અને રાજ્ય સરકારો કામ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી શકશે. પક્ષો વારંવાર ચૂંટણી મોડમાં નહીં જાય અને વિકાસના કામો પર ધ્યાન આપી શકશે.

4. મતદારોની સંખ્યા વધ: એક જ દિવસે ચૂંટણી યોજવાથી મતદારોની સંખ્યામાં પણ વધારો થશે, કારણ કે તેમને એવું નહીં લાગે કે ચૂંટણી તો વારેવારે આવતી જ રહે છે, આ નહીં તો આગામી ચૂંટણીમાં મત આપીશું. પાંચ વર્ષે એક જ વખત મત આપવાની તક મળતાં મતદારો એને એળે નહીં જવા દે અને તેમના પ્રતિનિધિઓને ચૂંટવામાં રસ દાખવશે.

‘એક દેશ, એક ચૂંટણી’ સામેના પડકાર

1. બંધારણીય ફેરફાર જરૂરી: ‘વન નેશન-વન ઈલેક્શન સિસ્ટમ’ લાગુ કરવામાં સૌથી મોટો પડકાર બંધારણ અને કાયદામાં ફેરફારનો છે. બંધારણમાં સુધારો કર્યા પછી તેને રાજ્યની એસેમ્બલીઓમાં ‘પાસ’ કરાવવો પડશે. 

2. સરકાર ભંગ થઈ તો શું?: જો કોઈપણ કારણોસર લોકસભા કે પછી કોઈ રાજ્યની વિધાનસભા ભંગ કરી દેવામાં આવે તો પછી ‘એક રાષ્ટ્ર, એક ચૂંટણી’ વ્યવસ્થા કેવી રીતે જાળવવી? એક રાજ્યની સરકાર બરતરફ થાય એટલે તમામ રાજ્યોની સરકારો રદ કરીને ફરી આખા દેશમાં ચૂંટણીઓ તો ન યોજી શકાય ને?

3. સંસાધનોની કમી: આપણા દેશમાં EVM અને VVPAT દ્વારા ચૂંટણી યોજવામાં આવે છે, જેની સંખ્યા મર્યાદિત છે. હાલમાં લોકસભા અને વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ અલગ-અલગ યોજાતી હોવાથી જે સંસાધનો છે એટલામાં પહોંચી વળાય છે, પણ જો આખા દેશમાં એકીસાથે તમામ પ્રકારની ચૂંટણીઓ યોજાય તો ચૂંટણી માટે જરૂરી સંસાધનો ક્યાંથી લાવવા? વહીવટી અધિકારીઓ અને સુરક્ષા કર્મીઓની કમી પણ સર્જાય, એનું શું કરવું?