અમેરિકામાં ભ્રષ્ટાચાર અને લાંચના કેસ બાદ આફ્રિકન દેશ કેન્યાએ અદાણી ગ્રૂપ સાથેનો મહત્વનો સોદો રદ કરી દીધો છે. અદાણી ગ્રુપની ડીલને લઈને બાંગ્લાદેશમાં પણ સવાલો ઉભા થઈ રહ્યા છે. ખાસ વાત એ છે કે ભારતના હરીફ ચીને આ દેશો પર પોતાની નજર મંડાયેલી છે.

યુએસ એજન્સીઓએ ભારતીય અબજોપતિ ગૌતમ અદાણી સામે લાંચના કેસમાં આરોપો જાહેર કર્યા છે. આ આરોપો બાદ ભારતીય રાજકારણમાં ખળભળાટ મચી ગયો છે. અદાણીનો કેસ ભારતની વિદેશ નીતિ માટે પણ મહત્વનો છે. ભારતના સૌથી શક્તિશાળી ગૃહોમાંના એક અદાણીનો સમગ્ર વિશ્વમાં પ્રભાવ છે. અદાણીની વૈશ્વિક પહોંચ ભારત માટે પણ મહત્વપૂર્ણ બની શકે છે. ખાસ કરીને જ્યારે તે તેના વૈશ્વિક આર્થિક પ્રભાવને વિસ્તારવા માંગે છે. પરંતુ અહીં પણ એક સમસ્યા છે. નિષ્ણાતોના મતે, છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં ઘણા લોકોએ અદાણી અને ભારતની મોદી સરકાર વચ્ચેના સંબંધોને પ્રકાશમાં લાવવાનો પ્રયાસ કર્યો છે. આ સંબંધોને કારણે મોદી સરકારે અદાણીને મદદ કરવા માટે વિદેશમાં પ્રભાવનો ઉપયોગ કર્યો હોવાના આક્ષેપો થયા છે. જો કે, ઘણી સરકારો તેમના દેશની કંપનીઓના હિતોને પ્રોત્સાહન આપે છે. પરંતુ અદાણી ગ્રુપને લગતા વિવાદો વધી રહ્યા છે. ભારત સરકાર સાથેનો આ ગાઢ સંબંધ ભારતીય વિદેશ નીતિ માટે સમસ્યા બની શકે છે. ચાલો સમજીએ.

શ્રીલંકાના કેસ

વર્ષ 2022 માં, સિલોન ઇલેક્ટ્રિસિટી બોર્ડના MMC ફર્ડિનાન્ડોએ શ્રીલંકાની સંસદમાં જણાવ્યું હતું કે શ્રીલંકાની સરકાર પર ભારત સરકાર દ્વારા અદાણીને રિન્યુએબલ એનર્જી પ્રોજેક્ટ માટે ટેન્ડર આપવાનું દબાણ છે. શ્રીલંકાના વિપક્ષે આ મુદ્દો જોરદાર રીતે ઉઠાવ્યો, જેના પગલે ભારત અને શ્રીલંકા બંનેની સરકારોએ આરોપોને નકારી કાઢ્યા. અધિકારીએ પોતાનું નિવેદન પાછું ખેંચ્યું, પરંતુ નુકસાન થયું.

ગયા વર્ષે અદાણીને શ્રીલંકામાં $440 મિલિયનનો વિન્ડ પાવર કોન્ટ્રાક્ટ આપવામાં આવ્યો હતો, પરંતુ શ્રીલંકાની નવી સરકાર તેના પર પુનર્વિચાર કરી રહી છે. આ પ્રોજેક્ટ્સ પારદર્શિતાના અભાવ, પાવર માટે વધુ પડતો ચાર્જ અને પર્યાવરણીય ચિંતાઓને કારણે પ્રશ્નોનો સામનો કરી રહ્યા છે. શ્રીલંકામાં અદાણી વિરોધી ભાવનાઓ વધી રહી છે અને આ ભારત માટે સારા સમાચાર નથી.

બાંગ્લાદેશને વીજળી પુરવઠો

અદાણીનો પાવર પ્રોજેક્ટ બાંગ્લાદેશને વીજળી સપ્લાય કરે છે. બાંગ્લાદેશમાં ઘણા લોકો એવી દલીલ કરે છે કે અદાણી વીજળી માટે જે ભાવ વસૂલ કરે છે તે ખૂબ વધારે છે. બાંગ્લાદેશ સરકારે ભાવ ઘટાડવાની માંગ કરી છે. બાંગ્લાદેશમાં અદાણીને આપવામાં આવતા કોન્ટ્રાક્ટ પર પણ સવાલો ઉઠી રહ્યા છે. દેશના અગ્રણી અખબાર પ્રથમ આલોના સંપાદક મતિઉર રહેમાન કહે છે, 'બાંગ્લાદેશના તમામ જાણકાર લોકો જાણતા હતા કે શેખ હસીના મોદીના મિત્રને મદદ કરવા માટે આ ડીલ માટે સંમત થયા હતા.'

ચીન પહેલેથી જ રાખી રહ્યું છે નજર

શેખ હસીનાના ગયા પછી, અવામી લીગ દ્રશ્યમાંથી ગાયબ છે અને બાંગ્લાદેશ નેશનાલિસ્ટ પાર્ટી (BNP) હવે સૌથી મોટી રાજકીય પાર્ટી છે. BNP મહાસચિવે અદાણીને આપવામાં આવેલા પ્રોજેક્ટના મૂલ્યાંકનની માંગ કરી છે. બાંગ્લાદેશ અને શ્રીલંકામાં અદાણીની આ નિષ્ફળતાઓ ભારત માટે સમસ્યા છે. જો આ દેશોને લાગે છે કે ભારતીય કંપનીઓ ભ્રષ્ટાચાર અને સરકારી મદદ દ્વારા ડીલ મેળવી રહી છે તો તે ભારતીય રોકાણ માટે જોખમરૂપ બનશે. ચીન દક્ષિણ એશિયામાં ઝડપથી પોતાનો પગપેસારો કરી રહ્યું છે, આવી સ્થિતિમાં આ આરોપો ભારતની રણનીતિને નુકસાન પહોંચાડશે.