તાજેતરના કણર્ટિક ચૂંટણી પરિણામોમાં સત્તારૂઢ ભારતીય જનતા પાર્ટી ને નુકસાન થયું છે. વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીનો ચહેરો, કટ્ટર હિન્દુત્વની લાંબી ઝુંબેશ અને સ્થાનિક મુદ્દાઓએ રાષ્ટ્રવાદ જેવા મુદ્દાઓ હાવી થયા, જેના પરિણામે કોંગ્રેસ 224 સભ્યોની વિધાનસભામાં 135 બેઠકો જીતીને સત્તામાં પાછી આવી હતી અને ભાજપ માત્ર 66 બેઠકો પર જ રહી ગઈ.
કોંગ્રેસના આ જંગી વિજયે મધ્યપ્રદેશમાં પણ વર્ષના અંતમાં યોજાનારી વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં તેની સત્તામાં વાપસીની આશાને વેગ આપ્યો છે. 22 મેના રોજ, પાર્ટીના રાષ્ટ્રીય ટ્વિટર હેન્ડલ પરથી એક ટ્વિટમાં, કણર્ટિકની તર્જ પર, મધ્યપ્રદેશના લોકોને પણ પાંચ વચનો આપવામાં આવ્યા હતા અને કહેવામાં આવ્યું હતું કે, ’કોંગ્રેસનું મધ્યપ્રદેશના લોકોને વચન... અમે કણર્ટિકમાં વચન પૂરું કર્યું છે, હવે એમપીમાં પૂરું કરશું.


કોંગ્રેસ પાર્ટીના આ વધેલા મનોબળની વચ્ચે ભાજપ માટે એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે કણર્ટિકના પરિણામોએ મધ્યપ્રદેશથી લઈને કેન્દ્ર સુધીના પાર્ટી નેતૃત્વના કપાળ પર ચિંતાની રેખાઓ ઉભી કરી દીધી છે. જો કે, મધ્યપ્રદેશના મુખ્યમંત્રી શિવરાજ સિંહ ચૌહાણ ભૂતકાળમાં કહેતા જોવા મળ્યા હતા કે, ’આ કણર્ટિક-ફનર્ટિક શું છે? આ મધ્યપ્રદેશ છે. અહીં અમે ખૂબ જ ધામધૂમથી જીતનો રેકોર્ડ બનાવીશું. કોંગ્રેસ પાસે શું છે, આપણી પાસે નરેન્દ્ર મોદી છે. દેવદુર્લભ એક એવો કાર્યકર છે જે દિવસ-રાત મહેનત કરે છે. કોંગ્રેસ અમારી સાથે ક્યાંયથી સ્પધર્િ કરી શકે તેમ નથી. મારી તરકશમાં હજુ પણ ઘણા તીર છે.’

મુખ્યમંત્રી આ દાવાઓ ભલે કરે પરંતુ એ પણ કડવી વાસ્તવિકતા છે કે કણર્ટિકમાં પણ ભાજપ પાસે નરેન્દ્ર મોદી હતા. કણર્ટિકમાં પણ ભાજપ કટ્ટર હિંદુત્વ અને રાષ્ટ્રવાદના રથ પર સવાર હતો અને મધ્યપ્રદેશમાં પણ આ જ સ્થિતિ છે. તો સવાલ એ છે કે શું કણર્ટિકના પરિણામો મધ્યપ્રદેશમાં ભાજપ માટે ચિંતાનો વિષય છે અને મધ્યપ્રદેશની ચૂંટણી પર તેની કેટલી અસર થઈ શકે છે?
મધ્યપ્રદેશના રાજકીય વિવેચક અને પત્રકારત્વમાં શિક્ષણ કાર્ય સાથે સંકળાયેલા જયંત સિંહ તોમર કહે છે, કોંગ્રેસ આ પરિણામોથી રાજ્યમાં ઉત્સાહિત અને એકજૂથ છે. બીજી તરફ ભાજપમાં રોજેરોજ કંઇક ને કંઇક એવું બની રહ્યું છે જેના કારણે ભાજપમાં અસંતુષ્ટતા જોવા મળી રહી છે, પછી તે ભાજપ્ના નેતાઓ કોંગ્રેસમાં જોડાતા હોય કે પછી સાગર જિલ્લાના કેટલાક મંત્રીઓ અને ધારાસભ્યો નારાજ થઇને મુખ્યમંત્રી સુધી પહોંચતા હોય.,શિવરાજ પણ ડગમગી રહ્યા છે કારણ કે તેમના પર ચારે બાજુથી હુમલો થઈ રહ્યો છે, પછી તે પૂર્વ મંત્રી અજય વિશ્નોઈ હોય કે ભંવર સિંહ શેખાવત. બીજી તરફ, જય આદિવાસી યુવા શક્તિ સંગઠન માલવામાં તેની અસર બનાવવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે, તે કેટલી કમાણી કરશે તે કહી શકાતું નથી, પરંતુ કેટલીક બેઠકો પર ચોક્કસ અસર કરશે.વિંધ્યમાં પણ ભાજપમાં અસંતોષ છે કે આટલી બધી બેઠકો મળ્યા પછી પણ તેને કેબિનેટમાં યોગ્ય પ્રતિનિધિત્વ મળ્યું નથી. આ તમામ કારણોને લીધે ભાજપમાં થોડી અવ્યવસ્થા અને વિસંવાદિતા જોવા મળી રહી છે. જો કે ભાજપમાં આ બધું પહેલેથી જ ચાલી રહ્યું છે, પરંતુ કણર્ટિકના પરિણામોએ આગમાં એંધાણ ઉમેયર્િ છે અને કોંગ્રેસનો ઉત્સાહ વધારીને ભાજપ માટે વધુ એક નવો પડકાર ઉભો કર્યો છે.
2003માં રાજ્યમાં ભાજપ્ની વાપસીમાં આદિવાસી વર્ગનો મહત્વનો ફાળો હતો. પછીની બે ચૂંટણીઓમાં પણ આદિવાસી ભાજપ્ની સાથે જ રહ્યા અને તે સત્તામાં રહી. પરંતુ, 2018 માં પાસું ફેરવાઈ ગયું. ભાજપ, જેણે 2013 માં 31 એસટી બેઠકો જીતી હતી, તે 2018 માં ઘટીને 16 થઈ ગઈ હતી અને કોંગ્રેસની બેઠકો 15 થી વધીને 30 થઈ ગઈ હતી, જેણે તેને સરકાર બનાવવાની મંજૂરી આપી હતી.
તે ચૂંટણીમાં ભાજપે કુલ 109 અને કોંગ્રેસે 114 બેઠકો જીતી હતી. જીત અને હારનું માર્જીન એટલું ઓછું હતું કે જો આદિવાસી મતદારો ભાજપ સાથે ભાગ નહીં લે તો સરકાર બનશે તે નિશ્ચિત હતું.
તેથી જ ભાજપ સરકાર હવે આદિવાસી મતદારોનું મહત્વ સમજી રહી છે અને છેલ્લા બે વર્ષથી રાજ્યમાં ભાજપ્નું રાજકારણ આદિવાસી કેન્દ્રિત બન્યું છે. કેન્દ્રીય રાજનીતિના ત્રણ સૌથી મોટા સ્તંભો, વડા પ્રધાન, ગૃહ પ્રધાન અને રાષ્ટ્રપતિએ આ સમયગાળા દરમિયાન આદિવાસીઓને લગતા કાર્યોમાં ભાગ લીધો છે.