વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની આગેવાની હેઠળની કેન્દ્ર સરકારે આ વર્ષે અત્યાર સુધીમાં પાંચ લોકોને ભારત રત્ન એનાયત કરવાની જાહેરત કરી છે. તેમાં પૂર્વ વડાપ્રધાન પીવી નરસિમ્હા રાવ, ચૌધરી ચરણ સિંહ, વૈજ્ઞાનિક એમએસ સ્વામીનાથન, બિહારના પૂર્વ સીએમ કર્પૂરી ઠાકુર અને ભાજપના સ્થાપક સભ્યોમાંના એક એલકે અડવાણીના નામનો સમાવેશ થાય છે. એક તરફ ભારતમાં પુરસ્કારોની જાહેરાત થઈ રહી છે તો પાડોશી દેશ પાકિસ્તાનમાં ચૂંટણી બાદ સરકાર બનાવવાની તૈયારીઓ ચાલી રહી છે. ભારતની જેમ પાકિસ્તાનમાં પણ સર્વોચ્ચ નાગરિક સન્માન આપવામાં આવે છે.

પાકિસ્તાનના સર્વોચ્ચ સન્માનનું નામ નિશાન-એ-પાકિસ્તાન છે, જે ઘણા ભારતીયોને પણ એનાયત કરવામાં આવ્યું છે. આપણે પહેલાથી જ જાણીએ છીએ કે ભારત રત્ન એ વ્યક્તિને આપવામાં આવે છે જેણે પોતાના જીવનમાં દેશના હિતમાં સર્વોચ્ચ કાર્ય કર્યું હોય. ભારત ભૂતકાળમાં વિદેશી હસ્તીઓને પણ ભારત રત્ન આપી ચૂક્યું છે. ચાલો જાણીએ પાકિસ્તાનનું સર્વોચ્ચ સન્માન કોને અને શા માટે આપવામાં આવે છે?

પાકિસ્તાનના સર્વોચ્ચ સન્માન નિશાન-એ-પાકિસ્તાનની સ્થાપના ૧૯ માર્ચ ૧૯૫૭ના રોજ કરવામાં આવી હતી. પાકિસ્તાનમાં, સ્વતંત્રતા દિવસ એટલે કે ૧૪મી ઓગસ્ટે નાગરિક પુરસ્કારોની જાહેરાત કરવામાં આવે છે. તેથી, નિશાન-એ-પાકિસ્તાન પણ આ દિવસે જાહેર કરવામાં આવે છે. જો કે, આ સન્માન આપવા માટે, ત્યાં ૨૩ માર્ચે એક વિશેષ સન્માન સમારોહનું આયોજન કરવામાં આવે છે. ખાસ વાત એ છે કે જેને પણ નિશાન-એ-પાકિસ્તાનથી નવાજવામાં આવે છે તેને પોતાના નામ સાથે તેને ઉમેરવાનો અધિકાર છે.

જેમ વિદેશીઓને ભારત રત્ન એનાયત કરી શકાય છે, જેના ઉદાહરણ પાકિસ્તાની નાગરિક સીમંત ગાંધી એટલે કે ખાન અબ્દુલ ગફાર ખાન અને દક્ષિણ આફ્રિકાના ભૂતપૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ નેલ્સન મંડેલા છે, તેવી જ રીતે વિદેશી નાગરિકોને પણ નિશાન-એ-પાકિસ્તાન એનાયત કરી શકાય છે. જોકે, નિશાન-એ-પાકિસ્તાન મેળવનારા વિદેશીઓની સંખ્યા ભારત રત્ન મેળવનારા વિદેશીઓની સંખ્યા કરતાં ઘણી વધારે છે. અત્યાર સુધીમાં ૨૬ વિદેશીઓને આ એવોર્ડ આપવામાં આવ્યો છે. જેમાં ત્રણ ભારતીયો છે.

૧૯૬૦માં પ્રથમ વખત કોઈ વિદેશીને આ સન્માન આપવામાં આવ્યું હતું. ત્યારબાદ આ સન્માન બ્રિટનની તત્કાલીન રાણી એલિઝાબેથ (દ્વિતીય)ને આપવામાં આવ્યું હતું. બીજા જ વર્ષે એટલે કે ૧૯૬૧માં અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ આઈઝનહોવરને નિશાન-એ-પાકિસ્તાનથી નવાજવામાં આવ્યા હતા. ૧૯૬૯ માં, આ સન્માન અન્ય અમેરિકન રાષ્ટ્રપતિ રિચર્ડ નિક્સનને આપવામાં આવ્યું હતું. ભારતે માત્ર દક્ષિણ આફ્રિકાના પૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ નેલ્સન મંડેલાને ભારત રત્નથી સન્માનિત કર્યા નથી, પાકિસ્તાને પણ ૧૯૯૨માં તેમને નિશાન-એ-પાકિસ્તાનથી સન્માનિત કર્યા છે. ચીનના રાષ્ટ્રપતિ શી જિનપિંગ, લી કિઆંગ, હુ જિન્તાઓ અને લી પેંગ પણ નિશાન-એ-પાકિસ્તાનથી સન્માનિત થનારાઓમાં સામેલ છે.

જ્યાં સુધી નિશાન-એ-પાકિસ્તાનની વાત છે, આ સન્માન મેળવનાર પ્રથમ ભારતીય ભારતના ચોથા વડાપ્રધાન મોરારજી દેસાઈ હતા. ૧૯૯૦માં તેમને આ સન્માન આપવામાં આવ્યું હતું. ૧૯૯૧ માં, તેમને ભારત રત્ન પણ એનાયત કરવામાં આવ્યો હતો અને આ સાથે તેઓ ભારત અને પાકિસ્તાન બંનેના સર્વોચ્ચ નાગરિક સન્માનથી સન્માનિત થનારા પ્રથમ ભારતીય બન્યા હતા. મોરારજી દેસાઈને આ સન્માન પાકિસ્તાનના ભારત સાથેના સંબંધો સુધારવા માટે આપવામાં આવ્યું હતું. પાકિસ્તાને ૧૪ ઓગસ્ટ ૨૦૨૦ના રોજ કાશ્મીરી અલગતાવાદી નેતા સૈયદ અલી શાહ ગિલાનીને પણ આ સન્માન આપ્યું છે. દાઉદી બોહરા સમુદાયના નેતા મુફદ્દલ સૈફુદ્દીનને ગયા વર્ષે જ નિશાન-એ-પાકિસ્તાનથી નવાજવામાં આવ્યા હતા.

પાકિસ્તાને ફ્લાઇટ પર્સર નીરજા ભનોટને વધુ એક નાગરિક સન્માનથી સન્માનિત કર્યા છે.  વિશ્વભરમાં જાણીતી નીરજાને પાકિસ્તાન દ્વારા મરણોત્તર તમગા-એ-ઈન્સાનિયત એનાયત કરવામાં આવ્યો હતો કારણ કે તેણે પાકિસ્તાનના કરાચીમાં હાઈજેક થયેલા પ્લેનના તમામ મુસાફરોના જીવ બચાવ્યા હતા. આ પરાક્રમને કારણે, ભારતે તેની પ્રિય પુત્રીને મરણોત્તર અશોક ચક્ર એનાયત કર્યું. આ સન્માન મેળવનાર તે પ્રથમ મહિલા અને સૌથી નાની વયની મહિલા હતી. ૨૦૦૫માં, અમેરિકાએ નીરજાને જસ્ટિસ ફોર ક્રાઈમ એવોર્ડથી સન્માનિત કર્યા હતા. પાકિસ્તાનના અન્ય નાગરિક સન્માનોમાં નિશાન-એ-શુજાત, નિશાન-એ-ખિદમત, નિશાન-એ-ઈમ્તિયાઝ અને નિશાન-એ-કુઝાદ-જે-આઝમનો સમાવેશ થાય છે.