'પ્રોજેક્ટ ચિતા' હેઠળ મધ્યપ્રદેશના શ્યોપુરના કુનો નેશનલ પાર્કમાં છોડવામાં આવેલા નામીબિયન અને દક્ષિણ આફ્રિકાના ચિત્તાઓ વિશે સતત ખરાબ સમાચાર સામે આવી રહ્યા છે. અત્યાર સુધીમાં બચ્ચા, નર અને માદા ચિત્તા સહિત કુલ 9ના મોત થયા છે. આ ઘટનાઓ બાદ 'પ્રોજેક્ટ ચિતા'ની સફળતા અંગે શંકા વ્યક્ત કરવામાં આવી રહી છે. પરંતુ દક્ષિણ આફ્રિકાના નિષ્ણાતો આવા પુનર્વસન પ્રોજેક્ટ માટે ચિત્તાના મૃત્યુને સામાન્ય ઘટના માની રહ્યા છે.

ચિતા પ્રોજેક્ટ સાથે સંકળાયેલા દક્ષિણ આફ્રિકાના નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે કુનો નેશનલ પાર્કમાં લાવવામાં આવેલા 20 ચિત્તાઓમાંથી માત્ર 5-7 ચિત્તા જ જીવિત રહી શકશે. તેમણે એમ પણ કહ્યું કે ભારતમાં ચિત્તાઓના મૃત્યુ સામાન્ય છે. નિષ્ણાતોએ સમજાવ્યું કે દક્ષિણ આફ્રિકાએ 1966માં ચિતા પુનર્વસન પ્રોજેક્ટ શરૂ કર્યો હતો. ચિત્તાઓને દક્ષિણ આફ્રિકાની આબોહવાને અનુકૂળ થવામાં 26 વર્ષ લાગ્યાં. આ દરમિયાન 200 ચિત્તાઓના મોત થયા હતા.

નિષ્ણાતોએ કહ્યું કે આફ્રિકન ચિત્તાઓ માટે ભારતનું હવામાન સૌથી મોટો પડકાર છે. તેમના મતે ચિતા પ્રોજેક્ટને સૌથી મોટો ફટકો ત્યારે પડ્યો જ્યારે ત્રણ ચિત્તા સેપ્ટિસેમિયાથી મૃત્યુ પામ્યા. સેપ્ટિસેમિયા એ એક સ્વાસ્થ્ય સ્થિતિ છે જેમાં રોગપ્રતિકારક શક્તિ ખૂબ નબળી પડી જાય છે. જેના કારણે લોહીમાં મોટા સ્તરે ચોક્કસ રસાયણ ઉત્પન્ન થાય છે. આ કેમિકલ શરીરમાં બળતરા પેદા કરે છે. આખરે તે મલ્ટી ઓર્ગન ફેલ્યોરનું કારણ બને છે.

આવું એટલા માટે થાય છે કારણ કે એપ્રિલ-મેમાં વિદેશી દેશોમાં શિયાળાની અપેક્ષાએ  ચિત્તાઓ તેમની ચામડી જાડી કરે છે. જ્યારે ભારતમાં આ બે મહિનામાં જબરદસ્ત ગરમી પડે છે. જેના કારણે તેને સ્કિન ઈન્ફેક્શન થયું હતું. નિષ્ણાતોએ કહ્યું કે ભારતમાં ચિત્તાની સારવાર કરવામાં આવી છે. આવતા વર્ષે ચોમાસાની શરૂઆત થાય ત્યાં સુધી આ ટ્રીટમેન્ટ ચાલુ રાખવી પડશે. આનાથી પરોપજીવીઓ ઘટશે અને ચિત્તાની સમયસર રોગપ્રતિકારક શક્તિ પણ વધશે. ચિત્તાની ચામડીને જાડી બનાવવાની કુશળતા પર પણ નજર રાખવી પડશે. ચિત્તા સમય જતાં આ પરિવર્તનને સ્વીકારશે.

દક્ષિણ આફ્રિકાના નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે આવનારા સમયમાં વધુ 50 ચિત્તાઓને ભારત લાવવા પડશે. તેમને માત્ર કુનો નેશનલ પાર્કમાં જ નહીં, પરંતુ અન્ય સ્થળોએ પણ અલગથી સ્થાપિત કરવા પડશે. તેમનું કહેવું છે કે ચિતા પ્રોજેક્ટ માટે, 2024ના અંત સુધીમાં, ભારત સરકારે કુનો સિવાય અન્ય બે રાષ્ટ્રીય ઉદ્યાનોની વ્યવસ્થા કરવી પડશે, જેમાં ચિત્તાઓને અલગથી રાખી શકાય. તેનાથી તેમની સંખ્યા વધી શકે છે. નિષ્ણાતોએ એમ પણ કહ્યું કે ચિત્તાઓ માટે ફેન્સીંગ એન્ક્લોઝર જરૂરી છે. તેમણે ભવિષ્યમાં ચિત્તાના ઉછેર માટે ગાંધી સાગર વન્યજીવ અભયારણ્ય અને મુકુન્દ્રા હિલ્સ નેશનલ પાર્કના નામ સૂચવ્યા.