દક્ષિણ ગંગોત્રી અને મૈત્રી સ્ટેશન બાદ ભારતી સ્ટેશન પર ખુલી પોસ્ટ ઓફિસ : ભૂમીખંડ પર રીસર્ચ કરતા ભારતીય વૈજ્ઞાનિકોને પરિવાજનો લખે છે પત્ર 

1984 માં, એન્ટાર્કટિકામાં ભારતની પ્રથમ પોસ્ટ ઓફિસ દક્ષિણ ગંગોત્રી ખાતે સ્થાપિત કરવામાં આવી હતી, જે ત્યાં દેશનો પ્રથમ વૈજ્ઞાનિક આધાર હતો. પ્રથમ વર્ષમાં, તેમની પોસ્ટ ઓફિસમાં 10,000 જેટલા પત્રો અને મેઇલ પોસ્ટ કરવામાં આવ્યા હતા. જેને અધિકારીઓ ભારતના ટપાલ સમુદાય માટે "અનોખા પ્રયોગ" તરીકે વર્ણવે છે. દક્ષિણ ગંગોત્રી 1988-89માં બરફમાં ડૂબી ગઈ હતી અને ત્યારબાદ તેને રદ કરવામાં આવી હતી. 26 જાન્યુઆરી, 1990ના રોજ એન્ટાર્કટિકા પર ભારતના મૈત્રી રિસર્ચ સ્ટેશન ખાતે પોસ્ટ ઓફિસ શાખાની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી.

લગભગ ચાર દાયકા પછી, એન્ટાર્કટિકા માટેના પત્રોમાં હવે નવો પિન કોડ, એમએચ-1718 હશે, ભારત એન્ટાર્કટિકામાં સંશોધન મિશન પર છે. ભારતના 50 થી 100 વૈજ્ઞાનિકો નિર્જન અને વિરાણ એન્ટાર્કટિકામાં કામ કરે છે. ભલે આજે ફેસબુક-વોટ્સએપનો જમાનો છે. લોકો સેકન્ડોમાં તેમના પરિવાર સાથે જોડાય છે. પરંતુ હજુ પણ ભારતના લોકોમાં એન્ટાર્કટિકામાં પત્ર મોકલવાનો ક્રેઝ છે. લોકો પત્રની યાદગીરી બનાવવા અને એન્ટાર્કટિકાની પોસ્ટલ સ્ટેમ્પ મેળવવા માટે ખૂબ જ ઉત્સાહિત છે.

એન્ટાર્કટિકામાં ભારતની ત્રીજી પોસ્ટ ઓફિસ ભારતી સ્ટેશન પર ખુલી છે. મહારાષ્ટ્ર સર્કલના ચીફ પોસ્ટમાસ્ટર જનરલ કે. ના. શર્માએ વીડિયો કોન્ફરન્સિંગ દ્વારા એન્ટાર્કટિકામાં ભારતની પોસ્ટ ઓફિસનું ઉદ્ઘાટન કર્યું. શર્માએ જણાવ્યું કે ભારતે એન્ટાર્કટિકામાં દક્ષિણ ગંગોત્રી સ્ટેશનમાં તેની પ્રથમ પોસ્ટ ઓફિસ ખોલી હતી. અને બીજી પોસ્ટ ઓફિસ 1990માં મૈત્રી સ્ટેશનમાં ખોલવામાં આવી હતી. અને હવે એન્ટાર્કટિકામાં ત્રીજી પોસ્ટ ઓફિસ ખોલવામાં આવી છે.

એ પણ રસપ્રદ છે કે એન્ટાર્કટિકામાં ત્રીજી પોસ્ટ ઓફિસ ખોલવા માટે 5 એપ્રિલ શા માટે પસંદ કરવામાં આવી છે. 5 એપ્રિલ એ નેશનલ સેન્ટર ફોર પોલર એન્ડ ઓશન રિસર્ચનો 24મો સ્થાપના દિવસ હતો. તેથી પોસ્ટ ઓફિસ ખોલવાનો દિવસ પણ 5મી એપ્રિલ રાખવામાં આવ્યો હતો. એન્ટાર્કટિકામાં ખોલવામાં આવેલી નવી પોસ્ટ ઓફિસને પ્રાયોગિક પિનકોડ એમએચ-1718 આપવામાં આવ્યો છે. જે નવી શાખા ખોલવાના ધોરણ મુજબ છે.

એન્ટાર્કટિક ઓપરેશન્સના ગ્રુપ ડાયરેક્ટર શૈલેન્દ્ર સૈનીએ કહ્યું કે આ પ્રતીકાત્મક છે પરંતુ તેમ છતાં આ પ્રયાસ એક સીમાચિહ્નરૂપ છે. આપણા વૈજ્ઞાનિકો પાસે સોશિયલ મીડિયા છે, પરંતુ તેઓ આ ઓછી ગતિના માધ્યમ દ્વારા તેમના પરિવાર સાથે જોડાયેલા રહે છે. એવા સમયે જ્યારે લોકોએ પત્ર લખવાનું બંધ કરી દીધું છે, લોકોને એન્ટાર્કટિકા સ્ટેમ્પવાળા પત્રો મળી રહ્યા છે. અમે વર્ષમાં એકવાર બધા પત્રો એકત્ર કરીશું અને પછી ગોવામાં અમારા મુખ્યાલયમાં મોકલીશું. અહીંથી વૈજ્ઞાનિકોના પરિવારજનોને પત્રો મોકલવામાં આવશે.