ભારતીય ખાદ્યપદાર્થોમાં મસાલાનો વ્યાપક ઉપયોગ થાય છે. રોજબરોજના રસોઈમાં વપરાતા મસાલામાં મોટા પાયે ભેળસેળના સમાચારો પ્રકાશમાં આવે છે તેમાં કોઈ નવાઈ નથી. વર્ષોથી લોકો જેના પર વિશ્વાસ કરતા હતા તે પ્રખ્યાત બ્રાન્ડ્સને લઈને હવે ઘણા પ્રશ્નો ઉભા થયા છે. આવી સ્થિતિમાં સ્વાદની સાથે તેમની શુદ્ધતાનું પણ ધ્યાન રાખવું મહત્વપૂર્ણ બની જાય છે. કેટલીક સરળ ટ્રિક્સ દ્વારા જાણી શકાય કે અલગ-અલગ મસાલામાં થતી ભેળસેળને ચેક કરી શકો છો.

ધાણા પાવડર

ધાણા પાવડર પણ ભેળસેળ કરનારાઓની પહોંચથી દૂર નથી. તેની શુદ્ધતા ચકાસવા માટે જ્યારે તેને ખરીદવા જાવ ત્યારે તેને સૂંઘો અને જો તેમાં કોઈ ગંધ ન આવે તો જનરલ ઓફ ફાર્મસી એન્ડ ટેક્નોલોજી અનુસાર લોટની ભૂકી અને જંગલી ઘાસ જેવી વસ્તુઓ ઉમેરવામાં આવી છે. તેને હવે કેટલાક લોકો કહેશે કે કદાચ આપણું નાક બંધ થઈ ગયું છે, પરંતુ ધાણા પાવડર વાસ્તવિક છે. તો આ વાતની પુષ્ટિ કરવાની બીજી રીત છે એક ગ્લાસમાં પાણી લો અને તેમાં એક ચમચી ધાણા પાવડર ઉમેરો. આ પછી આ પાણીને 30 મિનિટ સુધી રહેવા દો, જો ધાણા ઉપર તરતા જોવા મળે, તો ખાતરી કરો કે તેમાં ભૂસી ભેળવી દેવામાં આવી છે અને જો તે તળિયે સ્થિર થઈ જાય, તો ધાણા પાવડર સાચો છે એટલે કે તેમાં કોઈ ભેળસેળ નથી.

 

હળદર પાવડર

ઘરે હળદર પાવડરની શુદ્ધતા તપાસવા માટે તેમાં થોડું હાઇડ્રોક્લોરિક એસિડ ઉમેરો. આ પછી જો તેનો રંગ પીળો, જાંબલી અથવા વાદળી બદલાઈ જાય તો સમજી લો કે હળદર નકલી છે, એટલે કે તેમાં મેટાનીલ યલો કેમિકલની ભેળસેળ કરવામાં આવી છે. આ ઉપરાંત જ્યારે પાણીમાં વાસ્તવિક હળદરનો પાવડર ઉમેરવામાં આવે છે, ત્યારે તેનો રંગ આછો પીળો દેખાય છે અને તે તળિયે સ્થિર થવા લાગે છે. તે જ સમયે, જો તેમાં ભેળસેળ હોય, તો પાણીને તેજસ્વી પીળો રંગ મળે છે અને તે તરત જ ઓગળી જાય છે.

મરચું પાવડર

લાલ મરચા સાથે પણ ભેળસેળની રમત રમાય છે. તે અસલી છે કે નકલી તે ચેક કરવા માટે એક ગ્લાસ પાણીમાં એક ચમચી તરે તો સમજવું કે તે અસલી છે અને જો તે ડૂબી જાય તો માની લો કે કેમિકલ ડાઈ, ચાક કે લાલ ઈંટ જેવી વસ્તુઓમાં ભેળસેળ કરવામાં આવી છે. આ ભેળસેળના કારણે ખરાબ પાચન અને પથરી જેવી સમસ્યાઓથી પણ પરેશાન થઈ શકો છો.

 સિંધાલુણ મીઠું

ઘણા લોકો સિંધાલુણ મીઠાનું સેવન કરે છે અને તેનો ઉપવાસ દરમિયાન પણ ઉપયોગ થાય છે. આમાં પણ ભેળસેળ જોવા મળે છે. તેની શુદ્ધતા ચકાસવા માટે પહેલા એક બટેટુ લો અને તેને વચ્ચેથી કાપી લો. આ પછી, મધ્યમાં સિંધાલુણ મીઠું ઉમેરો અને પછી લીંબુના રસના થોડા ટીપાં ઉમેરો. જો સિંધાલુણ મીઠું અસલી હોય તો કંઈ નહીં થાય, પણ જો તેમાં ભેળસેળ હોય તો તેનો રંગ બદલાઈ જાય છે.

કાળા મરી

પોષક તત્વોનો ખજાનો ગણાતા કાળા મરીમાં ભેળસેળનો ભય રહેલો છે. તેમાં સૂકા પપૈયાના બીજ મિક્સ કરવામાં આવે છે. આવી સ્થિતિમાં તેની સચોટતા તપાસવા માટે FSSAIની યુક્તિ પણ અજમાવી શકો છો. આ માટે એક ગ્લાસ પાણી લો અને તેમાં એક ચમચી કાળા મરી નાખો અને જો તે પાણી પર તરતા લાગે તો સમજવું કે તે ભેળસેળયુક્ત છે. જ્યારે જો તે નીચે ડૂબી જાય, તો તેનો અર્થ એ છે કે તે વાસ્તવિક છે.