તાજેતરના અઠવાડિયામાં વિદેશ પ્રધાન જયશંકરે કહ્યું હતું કે ભારત અને ચીને LAC સંબંધિત 75 ટકા વિવાદોનો ઉકેલ લાવી દીધો છે. જ્યારે ભારતીય સેના પ્રમુખ જનરલ ઉપેન્દ્ર દ્વિવેદીએ કહ્યું હતું કે નાના મુદ્દાઓ ઉકેલાઈ ગયા છે પરંતુ હવે બંને દેશો મુશ્કેલ મુદ્દાઓને ઉકેલવાની વાત કરી રહ્યા છે.

એપ્રિલ-મે, 2020 થી પૂર્વી લદ્દાખમાં વાસ્તવિક નિયંત્રણ રેખા (LAC) પર ચાલી રહેલા સરહદ વિવાદને ઉકેલવા માટે ભારત અને ચીન વચ્ચે સમજૂતી થઈ છે. આ કરારનું વાસ્તવિક સ્વરૂપ શું હશે તે કદાચ રશિયાના કઝાનમાં સ્પષ્ટ થઈ જશે જ્યાં વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી અને ચીનના રાષ્ટ્રપતિ શી જિનપિંગ વચ્ચે મુલાકાત થઈ શકે છે. પરંતુ એવું માનવામાં આવે છે કે આ પછી સરહદ પર મે 2020ની સ્થિતિને પુનઃસ્થાપિત કરવાનો રસ્તો સાફ થઈ જશે.

બંને તરફ તૈનાત સેનાઓની વાપસી

ખાસ કરીને ડેમચોક અને ડેપસાંગમાં પેટ્રોલિંગને લઈને આ સમજૂતી થઈ છે. વિદેશ સચિવ વિક્રમ મિસરીએ જણાવ્યું હતું કે બંને દેશોની સેનાઓ વચ્ચે પેટ્રોલિંગ પરની સમજૂતી LAC પર બંને બાજુથી તૈનાત સૈનિકોને પાછા ખેંચવાનો અને મે 2020 પહેલા LAC પર સ્થિતિ પુનઃસ્થાપિત કરવાનો માર્ગ મોકળો કરી શકે છે. બંને દેશો વચ્ચે સૈન્ય કમાન્ડર સ્તર અને રાજદ્વારી સ્તરે ચાલી રહેલી વાતચીતના અનેક રાઉન્ડ બાદ આ સમજૂતી થઈ છે.

પીએમ મોદી અને શી જિનપિંગની મુલાકાત

ભારત દ્વારા આ જાહેરાત રશિયાના કઝાન શહેરમાં આગામી બે દિવસ (22-23 ઓક્ટોબર)માં બ્રિક્સ સમિટમાં પીએમ નરેન્દ્ર મોદી અને ચીનના રાષ્ટ્રપતિ શી જિનપિંગ વચ્ચેની સંભવિત બેઠક પહેલા કરવામાં આવી છે. બંને નેતાઓ વચ્ચે દ્વિપક્ષીય બેઠક અંગે કોઈ સત્તાવાર માહિતી નથી, પરંતુ જે રીતે જાહેરાત કરવામાં આવી છે તે સ્પષ્ટ છે કે વાતચીત થશે.

આ બેઠકમાં ભારત-ચીન સરહદ વિવાદના ઉકેલ માટે વધુ વિગતવાર વાતચીતની અપેક્ષા છે. ગયા વર્ષે જોહાનિસબર્ગ (દક્ષિણ આફ્રિકા)માં બ્રિક્સ સંમેલનમાં મોદી અને જિનપિંગ વચ્ચેની વાતચીતમાં સરહદ વિવાદના વહેલા ઉકેલ માટે સમજૂતી થઈ હતી.

નોંધનીય છે કે વર્ષ 2017માં જ્યારે ડોકલામ (ભૂતાન-ચીન-ભારત સરહદ પર સ્થિત સ્થળ)માં ભારત અને ચીન વચ્ચે લાંબો સૈન્ય વિવાદ ચાલી રહ્યો હતો, ત્યારે મોદી અને શી જિનપિંગની દરમિયાનગીરીને કારણે તેનો ઉકેલ પણ આવ્યો હતો. .

રાજદ્વારી વર્તુળોમાં ચર્ચા

એ પણ નોંધનીય છે કે જુલાઈ 2024માં વિદેશ મંત્રી એસ જયશંકર અને ચીનના વિદેશ મંત્રી વાંગ યી વચ્ચે બે વખત દ્વિપક્ષીય બેઠકો યોજાઈ હતી અને ત્યારબાદ વિદેશ મંત્રાલય અને આર્મી કમાન્ડર સ્તરે પણ બેઠકો યોજાઈ હતી. ત્યારથી રાજદ્વારી વર્તુળોમાં ચર્ચા હતી કે ભારત અને ચીન તરફથી કોઈ મોટી જાહેરાત થઈ શકે છે.

બંને દેશો વચ્ચેના સંબંધો સામાન્ય નથી

આ એ વાતનો સંકેત છે કે ટોચના નેતાઓની બેઠક બાદ બંને દેશોમાંથી સૈનિકોની સંપૂર્ણ પાછી પાની અને મે 2020 પહેલા LAC પરની સ્થિતિની જાહેરાત થઈ શકે છે. આ વિવાદની શરૂઆતથી જ ભારતનું વલણ રહ્યું છે કે ભારત અને ચીનની સરહદ પર શાંતિ અને સુલેહ-શાંતિ લાવ્યા વિના બંને દેશો વચ્ચેના સંબંધો સામાન્ય થઈ શકે નહીં.