શું મુસ્લિમ પરિવારમાં જન્મ્યા હોવા છતાં નાસ્તિક વ્યક્તિ પર શરિયતને બદલે સામાન્ય નાગરિક કાયદા લાગુ થઈ શકે? સુપ્રીમ કોર્ટે કેન્દ્રને આ મહત્વપૂર્ણ પ્રશ્ન પર જવાબ દાખલ કરવા કહ્યું છે. કેરળની રહેવાસી સાફિયા પીએમ નામની યુવતીએ અરજી દાખલ કરી છે. તે કહે છે કે તેનો પરિવાર નાસ્તિક છે પરંતુ શરિયતની જોગવાઈઓને કારણે તેના પિતા તેને ઈચ્છે તો પણ તેની મિલકતના 1 તૃતીયાંશથી વધુ આપી શકતા નથી. ભવિષ્યમાં પિતાના ભાઈઓના પરિવાર દ્વારા બાકીની મિલકતનો કબજો લેવામાં આવે તેવી શક્યતા છે.

'યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ લાવવા માટે વિચારણા ચાલી રહી છે'

અગાઉ આ કેસની સુનાવણી 29 એપ્રિલે થઈ હતી. ત્યારે આ પ્રશ્નને મહત્ત્વપૂર્ણ ગણીને સુપ્રીમ કોર્ટે એટર્ની જનરલને તેમની મદદ માટે વકીલની નિમણૂક કરવા જણાવ્યું હતું. આજે (24 ઓક્ટોબર 2024) ના રોજ સંક્ષિપ્ત સુનાવણીમાં વધારાના સોલિસિટર જનરલ ઐશ્વર્યા ભાટીએ કહ્યું કે કેન્દ્ર સરકાર આના પર જવાબ દાખલ કરશે. તેમણે એમ પણ કહ્યું કે યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ લાવવાનો વિચાર ચાલી રહ્યો છે પરંતુ તે ક્યારે આવશે અથવા આવશે કે નહીં તે હજુ કહી શકાય નહીં.

અરજી દાખલ કરનાર સાફિયા અને તેના પિતા નાસ્તિક છે પરંતુ જન્મથી મુસ્લિમ હોવાના કારણે તેમને શરિયત કાયદો લાગુ પડે છે. અરજદારનો ભાઈ ડાઉન સિન્ડ્રોમ નામની બીમારીને કારણે લાચાર છે. તેણી તેની સંભાળ રાખે છે. શરિયા કાયદા હેઠળ પુત્રીને પુત્રની અડધી મિલકત મળે છે. આવી સ્થિતિમાં પિતા મિલકતનો 1 તૃતીયાંશ ભાગ પુત્રીને આપી શકે છે, બાકીનો 2 તૃતીયાંશ પુત્રને આપવી પડશે. જો ભવિષ્યમાં પિતા અને ભાઈ મૃત્યુ પામે છે, તો પિતાના ભાઈઓના પરિવારનો ભાઈની મિલકત પર દાવો રહેશે.

અંગત કાયદાનું પાલન કરવા દબાણ ન કરવું જોઈએ

ગત સુનાવણીમાં અરજદારના વકીલે કહ્યું હતું કે બંધારણની કલમ 25 લોકોને તેમના ધર્મનું પાલન કરવાનો મૂળભૂત અધિકાર આપે છે. આ કલમ એ અધિકાર પણ આપે છે કે કોઈ વ્યક્તિ ઇચ્છે તો નાસ્તિક બની શકે છે. આમ હોવા છતાં માત્ર કારણ કે વ્યક્તિ કોઈ ચોક્કસ ધર્મને અનુસરતા કુટુંબમાં જન્મે છે તે ધર્મના વ્યક્તિગત કાયદાઓનું પાલન કરવાની ફરજ પાડવી જોઈએ નહીં. વકીલે એમ પણ કહ્યું હતું કે જો અરજદાર અને તેના પિતા લેખિતમાં જણાવે કે તે મુસ્લિમ નથી તો પણ તેના સંબંધીઓ શરિયત મુજબ તેની સંપત્તિ પર દાવો કરશે.

શરિયત કાયદાની કલમ 3 એવી જોગવાઈ કરે છે કે મુસ્લિમ વ્યક્તિ જાહેર કરે છે કે તે શરિયત મુજબ ઉત્તરાધિકારના નિયમોનું પાલન કરશે પરંતુ જે આવું ન કરે તેને ભારતીય ઉત્તરાધિકાર ધારાનો લાભ મળતો નથી. કારણ કે ઉત્તરાધિકાર અધિનિયમની કલમ 58માં જોગવાઈ છે કે તે મુસ્લિમોને લાગુ પડી શકે નહીં.

છેલ્લી સુનાવણીમાં ચીફ જસ્ટિસે શું કહ્યું?

છેલ્લી સુનાવણીમાં ચીફ જસ્ટિસ ડીવાય ચંદ્રચુડે કહ્યું હતું કે જે લોકો હિંદુ પરિવારમાં જન્મ્યા છે અને હિંદુ ધર્મનું પાલન નથી કરતા તેમને સામાન્ય ધર્મનિરપેક્ષ કાયદા લાગુ પડે છે પરંતુ જેઓ મુસ્લિમ પરિવારમાં જન્મ્યા છે અને ઇસ્લામનું પાલન કરતા નથી તેમને શરિયત કાયદો અનુસરવો પડશે. તેના પર વિગતવાર સુનાવણી જરૂરી છે.