દેશના રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા સલાહકાર અજીત ડોભાલ કોલંબો સુરક્ષા કોન્ક્લેવમાં ભાગ લેવા માટે ગુરુવારે શ્રીલંકા પહોંચ્યા હતા. આ કાર્યક્રમ આજથી શરૂ થઈ રહ્યો છે. તેઓ રાષ્ટ્રપતિ રાનિલ વિક્રમસિંઘેને મળશે. કોલંબો સિક્યુરિટી કોન્ક્લેવ અને ભારત વચ્ચે એક દાયકા જૂનું જોડાણ છે. કોલંબો સિક્યુરિટી કોન્ક્લેવની શરૂઆત વર્ષ 2011માં કરવામાં આવી હતી. પછી તેમાં ત્રણ દેશોનો સમાવેશ થાય છે: ભારત, શ્રીલંકા અને માલદીવ. પાછળથી વધુ એક દેશની એન્ટ્રી થઇ.

ત્યારે સવાલ એ છે કે કોલંબો સિક્યુરિટી કોન્ક્લેવ શું છે, શા માટે શરૂ કરવામાં આવ્યું અને વાર્ષિક બેઠક કયા મુદ્દાઓ પર યોજાય છે?

કોલંબો સિક્યુરિટી કોન્ક્લેવ શું છે?

કોલંબો સિક્યુરિટી કોન્ક્લેવ (CSC)ની શરૂઆત વર્ષ 2011માં કરવામાં આવી હતી. શરૂઆતમાં ભારત, શ્રીલંકા અને માલદીવ્સ તેનો ભાગ હતા પરંતુ બાદમાં ચોથા સભ્ય મોરેશિયસનો તેમાં સમાવેશ કરવામાં આવ્યો. બાંગ્લાદેશને પણ નિરીક્ષક તરીકે તેનો ભાગ બનાવવામાં આવ્યો છે.

CSC એ એક ઉચ્ચ સ્તરીય પરિષદ છે. જ્યાં આ દેશોની સુરક્ષાને લઈને મહત્વપૂર્ણ બેઠકો યોજવામાં આવે છે અને વ્યૂહરચના નક્કી કરવામાં આવે છે. તે કેટલાક ચોક્કસ મુદ્દાઓ સાથે શરૂ થયું. હાલમાં તેના પાંચ સ્તંભો છે એટલે કે વ્યૂહરચના બનાવવા અને ચર્ચા કરવા સંબંધિત મુદ્દાઓ છે.

પ્રથમ આતંકવાદ છે. કોલંબો સિક્યુરિટી કોન્ક્લેવ માટે આતંકવાદને કેવી રીતે રોકવો તે હંમેશા એક મુદ્દો રહ્યો છે. બીજું દાણચોરી અને આંતરરાષ્ટ્રીય સંગઠિત અપરાધો સામે સંયુક્ત રીતે લડવા માટે અને ત્રીજું દેશમાં સાયબર સુરક્ષાને મજબૂત કરવા અને ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર અને ટેક્નોલોજીનું રક્ષણ કરવું. આ ઉપરાંત આપત્તિના સમયે માણસો અને દેશની મદદ કરવાની અને ચીનની ગતિવિધિઓ પર નજર રાખવાની પણ જરૂર છે.

આ રીતે  આ દેશો દરિયાઈ, આતંકવાદ સહિતના ઘણા મુદ્દાઓ પર ઊંડાણપૂર્વક વિચારણા કરે છે અને જરૂર પડે ત્યારે નવી વ્યૂહરચના બનાવે છે.

ચીનને રોકવાનો પ્રયાસ

માત્ર જમીન જ નહીં  ચીન સમુદ્ર પર પણ પોતાનું નિયંત્રણ સ્થાપિત કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે. આવી સ્થિતિમાં ચીનની ગેરકાયદેસર ગતિવિધિઓને રોકવા માટે મજબૂત પ્રયાસો અને રણનીતિ બનાવવામાં આવી રહી છે. ભારત પાસે લગભગ 7500 કિલોમીટરનો વિશાળ દરિયાકિનારો છે.  જેમાં વ્યૂહાત્મક ચેકપોઇન્ટ્સ સાથે પથરાયેલા ટાપુઓ છે. આ કારણે જ દેશ માટે દરિયાઈ સુરક્ષા એક પ્રાથમિકતા રહે છે, જેમાં કોલંબો સુરક્ષા કોન્ક્લેવ મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે.

તે શા માટે જરૂરી છે?

ચીન સમુદ્રમાં પોતાની પહોંચ વધારવા માટે સતત પગલાં લઈ રહ્યું છે. ડ્રેગને હિંદ મહાસાગરમાં ત્રણ સર્વેલન્સ જહાજો તૈનાત કર્યા. 2025 સુધીમાં  ચીન હિંદ મહાસાગરમાં કેરિયર ટાસ્ક ફોર્સ પેટ્રોલિંગ શરૂ કરવાની તૈયારી કરી રહ્યું છે. આવા તમામ લક્ષ્યોને ધ્યાનમાં રાખીને ચીને છેલ્લા 20 વર્ષમાં તેની નૌકાદળની ક્ષમતા વધારવાનું કામ કર્યું છે. નેવીએ તેના કાફલામાં એરક્રાફ્ટ કેરિયર્સ, લશ્કરી સબમરીન અને સપાટી પરના યુદ્ધ જહાજોનો સમાવેશ કર્યો છે.

ઘણા અહેવાલોમાં દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે ચીનના બંદર અને દરિયાઈ ગતિવિધિઓ PLA-Nની પાવર પ્રોજેક્શન ક્ષમતાઓને વધારી શકે છે. ચીન અન્ય દેશોની સરકારો પર દેવાનો બોજ વધારીને પોતાનો પ્રભાવ વધારી રહ્યું છે અને બંદરોની શક્યતાઓ શોધી રહ્યું છે.