પહેલગામ આતંકવાદી હુમલા બાદ ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે તણાવ ચરમસીમાએ છે. ભારતે પાકિસ્તાન પર આતંકવાદને ટેકો આપવાનો આરોપ લગાવ્યો છે અને સિંધુ જળ સંધિને સ્થગિત કરવા, પાકિસ્તાની નાગરિકોના વિઝા રદ કરવા અને રાજદ્વારી સંબંધોને ડાઉનગ્રેડ કરવા સહિતના કડક પગલાં લીધાં છે. પાકિસ્તાને પણ શિમલા કરાર રદ કરવાની ધમકી આપીને બદલો લીધો છે. આવી સ્થિતિમાં, એક પ્રશ્ન એ પણ ઉભો થઈ રહ્યો છે કે આ સ્થિતિમાં મુસ્લિમ દેશોનું વલણ શું હશે. કારણ કે ક્યાંક તેમની ભૂમિકા પણ મહત્વપૂર્ણ બની જાય છે.

સાઉદી અરેબિયા, યુએઈ, ઇન્ડોનેશિયા અને ઇજિપ્ત જેવા દેશો આતંકવાદ સામે ભારતના વલણને માત્ર વાજબી જ માનતા નથી પણ તેને વૈશ્વિક સુરક્ષા માટે જરૂરી પણ માને છે. આ દેશોનો ટેકો ફક્ત રાજદ્વારી જ નહીં, પણ વ્યૂહાત્મક અને આર્થિક હિતો સાથે પણ જોડાયેલો છે. ચાલો જાણીએ કે આ દેશોના કયા હિતો ભારત સાથે જોડાયેલા છે. 

સાઉદી અરેબિયા 

સાઉદી અરેબિયા અને ભારત વચ્ચે ઊર્જા સુરક્ષા એક મુખ્ય મુદ્દો છે. ભારત સાઉદી અરેબિયામાંથી ક્રૂડ ઓઇલનો મુખ્ય આયાતકાર છે, જ્યારે સાઉદી અરેબિયા ભારતમાં માળખાગત સુવિધાઓ અને નવીનીકરણીય ઊર્જામાં રોકાણ કરી રહ્યું છે. ક્રાઉન પ્રિન્સ મોહમ્મદ બિન સલમાનના 'વિઝન 2030'માં ભારત એક મહત્વપૂર્ણ ભાગીદાર છે. આ જ કારણ છે કે સાઉદી અરેબિયા ભારત વિરુદ્ધ કોઈપણ આતંકવાદી પ્રવૃત્તિનો ખુલ્લેઆમ ઇનકાર કરે છે. 

UAE 

છેલ્લા દાયકામાં UAE અને ભારત વચ્ચેના સંબંધો ઐતિહાસિક ઊંચાઈએ પહોંચ્યા છે. બંને દેશો વચ્ચે દ્વિપક્ષીય વેપાર 85 બિલિયન ડોલર સુધી પહોંચી ગયો છે. યુએઈ ભારતનો ત્રીજો સૌથી મોટો વેપાર ભાગીદાર છે અને ભારત યુએઈનો બીજો સૌથી મોટો વેપાર ભાગીદાર છે. આ ઉપરાંત, યુએઈમાં મોટી સંખ્યામાં ભારતીય કામદારો છે, જેમના રેમિટન્સથી બંને દેશોને ફાયદો થઈ રહ્યો છે. આવી સ્થિતિમાં, UAE કોઈપણ પક્ષ સાથે ઉભું રહી શકે નહીં જે ભારતની સુરક્ષાની વિરુદ્ધ હોય. 

ઇન્ડોનેશિયા

ઇન્ડોનેશિયા અને ઇજિપ્ત પણ ઘણા ક્ષેત્રોમાં ભારત સાથે વ્યૂહાત્મક ભાગીદારીને પ્રોત્સાહન આપી રહ્યા છે. ભારત ઇન્ડોનેશિયા સાથે દરિયાઈ સુરક્ષા, પર્યટન અને ખાદ્ય પ્રક્રિયામાં સહયોગ કરી રહ્યું છે. તાજેતરમાં ઇજિપ્ત સાથે સંરક્ષણ અને શિક્ષણમાં નવા કરારો પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા છે. આ દેશો માટે, ભારત માત્ર એક મોટું બજાર જ નથી, પરંતુ એક સ્થિર અને વિશ્વસનીય ભાગીદાર પણ છે. 
બાંગ્લાદેશ

બાંગ્લાદેશ તટસ્થ રહી શકે છે. આના ઘણા કારણો છે. આ દિવસોમાં ત્યાં એક વચગાળાની સરકાર સત્તામાં છે. તેના વડા શ્રી યુનુસ સતત ભારત વિરુદ્ધ બોલી રહ્યા છે. પરંતુ બાંગ્લાદેશ એટલું મોટું નથી કે તે આ મામલે ભારતનો વિરોધ કરી શકે કે પાકિસ્તાનને ટેકો આપી શકે. એટલા માટે બાંગ્લાદેશ તટસ્થ ભૂમિકા ભજવી શકે છે. 

તુર્કી

તુર્કી જેવા દેશો તટસ્થ રહેવાનો પ્રયાસ કરી શકે છે. જોકે તુર્કી પરંપરાગત રીતે પાકિસ્તાનનું સમર્થક રહ્યું છે, પરંતુ તાજેતરના વર્ષોમાં ભારત સાથે વેપાર અને પર્યટનમાં વધારાને કારણે તે સીધો મુકાબલો ટાળવા માંગે છે. તુર્કીની અર્થવ્યવસ્થા પહેલાથી જ દબાણ હેઠળ છે અને કોઈપણ ચોક્કસ પક્ષ સાથે ખુલ્લેઆમ ઉભા રહેવાથી આંતરરાષ્ટ્રીય મંચો પર તેને અસ્વસ્થતા થઈ શકે છે. 

કતાર

કતારમાં પણ પરિસ્થિતિ આવી જ છે. ભારતમાં કતારમાં મોટી સંખ્યામાં NRI કામ કરે છે અને બંને દેશો વચ્ચે ગેસ અને ઉર્જા ક્ષેત્રે મહત્વપૂર્ણ કરારો થયા છે. વધુમાં, કતાર વૈશ્વિક મધ્યસ્થી તરીકેની તેની ભૂમિકા જાળવી રાખવા માંગે છે, તેથી ખુલ્લેઆમ એક પક્ષને ટેકો આપવાથી તેની રાજદ્વારી સ્થિતિ નબળી પડી શકે છે. તેથી, કતાર જેવી શક્તિઓ આ કટોકટીમાં સંતુલનની નીતિ અપનાવી શકે છે. 

અફઘાનિસ્તાન

અફઘાનિસ્તાન અને પાકિસ્તાન વચ્ચેના સંબંધો લાંબા સમયથી તણાવપૂર્ણ રહ્યા છે. ભારતે અફઘાનિસ્તાનમાં વિકાસ પ્રોજેક્ટ્સમાં રોકાણ કર્યું છે, જેના કારણે બંને દેશો વચ્ચે સહયોગ વધ્યો છે. તે જ સમયે, ભારત દરેક મુશ્કેલ સમયમાં અફઘાનિસ્તાનની સાથે ઉભું રહ્યું છે. પાકિસ્તાન સાથે પણ તેમના સંબંધો સારા નથી. પાકિસ્તાન હંમેશા અફઘાનિસ્તાનને ચીનના રોકાણને બરબાદ કરવા માટે દોષી ઠેરવે છે. આવી સ્થિતિમાં, એવું માનવામાં આવે છે કે અફઘાનિસ્તાનનું વલણ ભારત તરફ રહેશે.

પાકિસ્તાનના પક્ષમાં કોણ છે?

અત્યાર સુધી કોઈ પણ દેશે પાકિસ્તાનને ખુલ્લેઆમ સમર્થન આપ્યું નથી. આંતરરાષ્ટ્રીય સમુદાયે આતંકવાદ વિરુદ્ધ ભારતના પગલાં સમજી લીધા છે અને પાકિસ્તાન પાસેથી આતંકવાદ વિરુદ્ધ કડક કાર્યવાહીની માંગ કરી છે. આનાથી પાકિસ્તાનની રાજદ્વારી સ્થિતિ નબળી પડે છે. આ વખતે ભારત આતંકવાદ સામે વૈશ્વિક સમર્થન મેળવવામાં સફળ રહ્યું છે. અમેરિકા, બ્રિટન, ફ્રાન્સ, રશિયા અને જાપાન જેવા દેશોએ ભારતના વલણને સમર્થન આપ્યું છે.