વકફ સુધારા બિલ લોકસભામાં પસાર થઈ ગયું છે. લોકસભા સ્પીકર ઓમ બિરલાએ મોડી રાત્રે 1.56 વાગ્યે આ જાહેરાત કરી. બિલના પક્ષમાં 288 મત પડ્યા, જ્યારે તેની વિરુદ્ધમાં 232 મત પડ્યા. હવે તેને રાજ્યસભામાં મોકલવામાં આવશે. ભાજપના ગઠબંધન ભાગીદારોએ આ બિલને ખુલ્લેઆમ ટેકો આપ્યો. જોકે, વિપક્ષે આ બિલનો વિરોધ કર્યો હતો. 

કેન્દ્રીય મંત્રી કિરેન રિજિજુએ કહ્યું કે લઘુમતીઓ માટે ભારતથી વધુ સુરક્ષિત જગ્યા દુનિયામાં કોઈ નથી અને તેઓ સુરક્ષિત છે કારણ કે બહુમતી સંપૂર્ણપણે ધર્મનિરપેક્ષ છે. વકફ (સુધારા) બિલ-૨૦૨૫ પર લગભગ ૧૨ કલાક ચાલેલી ચર્ચાનો જવાબ આપતા, કેન્દ્રીય લઘુમતી બાબતોના મંત્રી રિજિજુએ જણાવ્યું હતું કે પારસી જેવા નાના લઘુમતી સમુદાયો પણ ભારતમાં સુરક્ષિત છે અને તમામ લઘુમતીઓ અહીં ગર્વથી રહે છે.

નરેન્દ્ર મોદીની સરકાર સમાજના દરેક વર્ગનું ધ્યાન રાખે છે
ચર્ચાનો જવાબ આપતા કિરેન રિજિજુએ કહ્યું કે પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીની સરકાર સમાજના દરેક વર્ગનું ધ્યાન રાખે છે. તેમણે વિપક્ષી સભ્યોના આરોપો સામે વાંધો ઉઠાવ્યો કે દેશમાં લઘુમતીઓ સુરક્ષિત નથી. તેમણે કહ્યું કે કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અમિત શાહે સ્પષ્ટતા કરી છે કે આ બિલથી કોઈને નુકસાન થશે નહીં. આજના દિવસને મહત્વપૂર્ણ ગણાવતા તેમણે કહ્યું કે આ બિલથી કરોડો મુસ્લિમ મહિલાઓ અને બાળકોને ફાયદો થશે.

અમે વકફ સાથે કોઈ છેડછાડ કરી નથી
બિલ પર ચર્ચા દરમિયાન અમિત શાહે લોકસભામાં કહ્યું કે અમે વકફ સાથે કોઈ છેડછાડ કરી નથી. વકફ બોર્ડ અને વકફ કાઉન્સિલ માટે સુધારા કરવામાં આવ્યા છે. તેનું કાર્ય વહીવટી છે. વક્ફ બોર્ડ ધાર્મિક પ્રવૃત્તિઓ કરવાનું માનવામાં આવતું નથી. અસદુદ્દીન ઓવૈસીએ સંસદમાં વકફ બિલનો વિરોધ કર્યો અને કહ્યું કે તે કલમ 25 અને 26નું ઉલ્લંઘન છે. તેમણે વધુમાં કહ્યું કે વકફ બિલ મુસ્લિમો સાથે અન્યાય છે. બિલ પર મતદાન થઈ રહ્યું હતું ત્યારે ગૃહના નેતા વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી અને વિરોધ પક્ષના નેતા રાહુલ ગાંધી લોકસભામાં હાજર નહોતા.

ભાજપનું એક તીર અને છ નિશાન 
આ બિલ પસાર કરીને, ભાજપે એક જ તીર લગાવીને છ લક્ષ્યો પ્રાપ્ત કર્યા છે. હકીકતમાં, વિપક્ષ લાંબા સમયથી ભાજપ અને ભાજપ સરકારના નિર્ણયો સામે ધર્મનિરપેક્ષતાના ચશ્મા પહેરીને પોતાને ધર્મનિરપેક્ષતાના રાજકીય ચેમ્પિયન તરીકે બતાવી રહ્યું છે, પરંતુ ભાજપે લોકસભામાં વક્ફ બિલ પર એવી બેટિંગ કરી છે, જેનાથી રાજકીય ક્ષેત્રે સ્પષ્ટ થઈ ગયું છે કે ૧- ધર્મનિરપેક્ષતાની જે વ્યાખ્યા વિપક્ષ ઇચ્છતો હતો તે કામ કરશે નહીં. ૨- મુસ્લિમો સાથે સંબંધિત દરેક નિર્ણયને મુસ્લિમ વિરોધી ગણાવવાની રાજનીતિ હવે ચાલતી નથી. ૩- મુસ્લિમોને ખતરા તરીકે દર્શાવીને દર વખતે મતોના રાજકીય વાસણનો ઉપયોગ કરવામાં આવશે નહીં. ૪- વિરોધ પ્રદર્શનના બહાને મુસ્લિમોને લગતા મુદ્દાઓ પર નિર્ણયો બદલવાનો ઈરાદો હવે સફળ રહ્યો નથી. ૫- વિપક્ષે ભૂલી જવું જોઈએ કે નીતીશ અને નાયડુના ટેકા પર ચાલી રહેલી સરકાર નબળી છે. ૬- વિપક્ષે એ પણ સમજવું પડશે કે આ વખતે તેમની બેઠકો વધી હોવા છતાં, નિર્ણય લેવાની શક્તિ પીએમ મોદીના હાથમાંથી છીનવાઈ નથી.

વિવાદાસ્પદ વક્ફ મિલકતોનો કબજો સરકાર લેશે?
અત્યાર સુધી એવું થતું આવ્યું છે કે, કોઈ પ્રોપર્ટી અમુક સમયગાળા માટે ધાર્મિક હેતુસર મુસ્લિમો દ્વારા ઉપયોગમાં લેવામાં આવી હોય તો વક્ફ તે પ્રોપર્ટીને પોતાને હસ્તક લઈ લેતું હતું. આ રીતે સરકારી જમીનો પણ વક્ફ હસ્તક જતી રહી છે. નવું બિલ આ મુદ્દે તપાસ કરવાની છૂટ આપશે. એના અંતર્ગત કાયદેસર વક્ફ સંપત્તિ તો વક્ફ પાસે જ રહેશે, પણ જે સંપત્તિ ફક્ત વપરાશને કારણે વક્ફ હસ્તક લઈ લેવાઈ છે, એ સરકાર પાછી લઈ શકશે.  

બિલ પસાર કરવા માટે રાજ્યસભામાં નંબર ગેમ
રાજ્યસભામાં નંબર ગેમની વાત કરીએ તો, હાજર સભ્યોની કુલ સંખ્યા 236 છે. વક્ફ સુધારા બિલ પસાર કરવા માટે 119 સાંસદોના સમર્થનની જરૂર છે. નામાંકિત અને અપક્ષ સભ્યોને સામેલ કરીએ તો, એનડીએનો આંકડો ૧૨૫ સુધી પહોંચે છે. જો આપણે વિપક્ષી પક્ષોની વાત કરીએ તો, ત્યાં તેમની પાસે ૯૫ સભ્યો છે. ૧૬ સભ્યો એવા છે જેમના વિશે હજુ પણ સસ્પેન્સ છે. 

ઓવૈસીએ ગૃહમાં બિલની નકલ ફાડી નાખી
ચર્ચા દરમિયાન, શાસક પક્ષના સાંસદોએ બિલને ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ અને સુધારાવાદી પગલું ગણાવ્યું અને કહ્યું કે તે ભારતીય મુસ્લિમોના હિતમાં છે. સરકારે દાવો કર્યો હતો કે આ બિલ વકફ મિલકતોના સંચાલનમાં પારદર્શિતા અને જવાબદારી વધારશે, જેનાથી વકફ મિલકતોનો વધુ સારો ઉપયોગ સુનિશ્ચિત થશે અને તેનો દુરુપયોગ અટકાવાશે. ત્યારે વિપક્ષે આ બિલ અંગે ઘણા વાંધાઓ ઉઠાવ્યા. વિપક્ષે કહ્યું કે આ વક્ફ બોર્ડની સ્વાયત્તતામાં દખલ કરશે. એઆઈએમઆઈએમના અસદુદ્દીન ઓવૈસીએ બિલનો વિરોધ કર્યો અને પોતાના વિચારો રજૂ કર્યા પછી, આખરે બિલની નકલ ફાડી નાખી