દેશમાં લોકસભા ચૂંટણીમાં ભલે બેરોજગારીનો મુદ્દો મહત્વ ન પકડી રહ્યો હોય, ધરાતલ પર તો છે જ. ચૂંટણી પહેલા ઈન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ હ્યુમન ડેવલપમેન્ટ (આઈએચડી)ના સહયોગથી ઈન્ટરનેશનલ લેબર ઓર્ગેનાઈઝેશન (આઈએલઓ)એ દેશના યુવાનોમાં રોજગારની સ્થિતિને લઈને એક ડેટા જાહેર કર્યો છે, જેમાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે દેશના બેરોજગારોમાં ૮૩ ટકા યુવાનો છે. પણ એના કરતા મહત્વનું તારણ એ છે કે કુલ બેરોજગાર યુવાનોમાં માધ્યમિક અથવા ઉચ્ચ માધ્યમિક શિક્ષણ મેળવનાર યુવાનોની સંખ્યા, જે ૨૦૦૦માં ૩૫.૨ ટકા હતી, તે ૨૦૨૨માં લગભગ બમણી થઈને ૬૫.૭ ટકા થઈ ગઈ છે. આ બહુ જ મોટી ચિંતાનો વિષય છે. આનો અર્થ એ થાય કે વધુ ભણેલા યુવાનો વધુ બેકાર રહે છે. ઈન્ડિયા એમ્પ્લોયમેન્ટ રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, સારી ગુણવત્તાની રોજગારીની તકોના અભાવને કારણે ઉચ્ચ શિક્ષણ મેળવનારા યુવાનોમાં બેરોજગારીનો દર ઘણો વધારે છે. અહેવાલમાં જણાવાયું છે કે ઉચ્ચ શિક્ષણ મેળવતા યુવાનો ઓછા પગારવાળી નોકરીઓ અથવા હાલમાં ઉપલબ્ધ અસુરક્ષિત નોકરીઓમાં જવા માટે બિલકુલ તૈયાર નથી. તેના બદલે, તેઓ વધુ સારી તકો ઊભી થાય ત્યાં સુધી રોજગાર શોધવા માટે રાહ જોવા તૈયાર છે. અભ્યાસમાં જણાવવામાં આવ્યું હતું કે કોરોના મહામારી દરમિયાન શિક્ષિત યુવાનોમાં રોજગારનો અભાવ સૌથી વધુ જોવા મળ્યો હતો. રિપોર્ટ અનુસાર, ૨૦૧૯ થી, નિયમિત કામદારો અથવા સ્વ-રોજગાર યુવાનોના વાસ્તવિક વેતનમાં ઘટાડો થયો છે. ઇન્ટરનેશનલ લેબર ઓર્ગેનાઇઝેશને તેના રિપોર્ટમાં મહિલા શ્રમ કાર્યબળની ઘટતી ભાગીદારી અંગે ચિંતા વ્યક્ત કરી છે. રિપોર્ટ અનુસાર, આ કારણે દેશના લેબર માર્કેટમાં જેન્ડર રેશિયો એટલે કે પુરુષોની સરખામણીમાં મહિલા વર્કફોર્સનો અભાવ એક મોટો પડકાર બની રહ્યો છે. આ રિપોર્ટમાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે યુવા મહિલાઓમાં બેરોજગારીનો પડકાર સૌથી વધુ ભયાનક છે, ખાસ કરીને આવી મહિલાઓમાં જેમણે ઉચ્ચ શિક્ષણ પ્રાપ્ત કર્યું છે.જ્યારે આઈએલઓએ તેના અહેવાલમાં શિક્ષિત યુવતીઓમાં બેરોજગારી અંગે ચિંતા વ્યક્ત કરી હતી, ત્યારે દેશની મુખ્ય વિપક્ષી પાર્ટીએ તરત જ આ મુદ્દો ઉઠાવ્યો હતો. આર્થિક વિકાસના વિકાસ દરના સંદર્ભમાં નાણાકીય વર્ષ ૨૦૨૩-૨૪ ભારત માટે ઘણું સારું રહ્યું છે. ત્રણેય ત્રિમાસિક ગાળામાં જીડીપીનો વિકાસ દર ૮ ટકાથી વધુ રહ્યો છે. પ્રથમ ક્વાર્ટરમાં અર્થતંત્ર ૮.૧ ટકા, બીજા ક્વાર્ટરમાં ૮.૨ ટકા અને ત્રીજા ક્વાર્ટરમાં ૮.૪ ટકાના દરે વૃદ્ધિ પામ્યું છે.ઉચ્ચ વૃદ્ધિ બેરોજગારી ઘટાડવામાં મદદ કરે છે. આવી સ્થિતિમાં, જો ભારતીય અર્થતંત્ર આગામી કેટલાક વર્ષોમાં ૮ ટકાથી વધુના દરે વૃદ્ધિ પામે છે, તો તે બેરોજગારીને ઘણી હદ સુધી ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે. ઘણા નિષ્ણાતો માને છે કે જો દેશની યુવા વસ્તી માટે પૂરતી રોજગારીની તકો ઊભી કરવામાં નહીં આવે, જેને ડેમોગ્રાફિક ડિવિડન્ડ કહેવામાં આવે છે, તો તેના દૂરગામી પરિણામો આવી શકે છે. ૮ થી ૯ ટકા જીડીપી ગ્રોથ હશે તો જ દેશમાં રોજગારીની નવી તકો ઉભી થશે. આ વિના, ન તો વાસ્તવિક વેતન, ન તો વપરાશ કે માંગ વધશે. જેની અસર ખાનગી રોકાણ પર પણ પડી
શકે છે.