આ દિવસોમાં ભારતમાં નવરાત્રિ ચાલી રહી છે. નવરાત્રિની સાથે જ રામલીલાનું મંચન શરૂ થાય છે. ભારતમાં રામલીલા આજથી નહીં પરંતુ સદીઓથી થતી આવી છે. કેટલીક જગ્યાએ રામલીલા દશમી સુધી અને કેટલીક જગ્યાએ દિવાળી સુધી ચાલે છે. રામલીલા દરમિયાન દેશના વિવિધ રાજ્યોમાં કલાકારો શ્રી રામ, લક્ષ્મણ અને રામાયણના વિવિધ પાત્રો ભજવે છે.

મોટાભાગના સ્થળોએ એકસરખી જ રામલીલા થાય જ છે પરંતુ એક એવું સ્થળ છે જ્યાંની રામલીલા અન્ય જગ્યાઓથી તદ્દન અલગ છે. આ સ્થાન પર રામલીલા દરમિયાન એક પણ પાત્ર કોઈ સંવાદ બોલતું નથી. એટલે કે આ રામલીલા સાવ મૌન છે. જાણો રાજસ્થાનના ઝુંઝુનુ જિલ્લાના બિસાઉમાં થઈ રહેલી મૌન રામલીલા વિશે.

ઝુંઝુનુની મૌન રામલીલા

ઝુંઝુનુ એ રાજસ્થાનનું એક શહેર છે. આ જિલ્લાના બિસાઉમાં દર વર્ષે મૌન રામલીલાનું આયોજન કરવામાં આવે છે. આ રામલીલાની ખાસ વાત એ છે કે તેના સ્ટેજિંગ દરમિયાન એક પણ પાત્ર સંવાદ બોલતું નથી. તેના બદલે તે હાવભાવ દ્વારા અભિનય કરીને લોકો સુધી પોતાનો સંદેશ પહોંચાડે છે. લગભગ 15 દિવસ સુધી ચાલનારી આ મૌન રામલીલાને જોવા માટે લોકો ભારતભરમાંથી આવે છે. કહેવાય છે કે અહીં આજથી નહીં પરંતુ લગભગ 200 વર્ષથી મૌન રામલીલા ચાલી રહી છે.

મૌન રામલીલા કેવી રીતે શરૂ થઈ?

અહેવાલ મુજબ લગભગ 200 વર્ષ પહેલા ઝુંઝુનુ જિલ્લાના બિસાઉમાં જમના નામની સાધ્વી રહેતી હતી. તેમણે એકવાર અહીંના એક ગામમાં કેટલાક બાળકોને ભેગા કર્યા અને તેમને રામલીલાનું મંચન કરાવ્યુ. જોકે  રામલીલા દરમિયાન બાળકો સંવાદ ન કરી શક્યા. ત્યારબાદ સાધ્વીએ તેમને ચુપચાપ કામ કરવા કહ્યું.

કહેવાય છે કે આ પછી આ વિસ્તારમાં મૌન રામલીલા થવા લાગી. એવું કહેવાય છે કે જ્યારે અહીં પહેલીવાર મૌન રામલીલા યોજાઈ હતી ત્યારે સાધ્વીએ રામલીલાના તમામ પાત્રોના માસ્ક પોતાના હાથે બનાવ્યા હતા. આ સિવાય રામલીલાનો ડ્રેસ પણ પોતે જ તૈયાર કર્યો હતો. પહેલા આ રામલીલા ગામમાં થતી હતી પરંતુ જ્યારે તેને જોવા લોકોની ભીડ વધવા લાગી ત્યારે ગામની બહાર રામલીલા શરૂ કરવામાં આવી.