ભારતની પુત્રી કલ્પના ચાવલાએ વાદળોની ઉપર અવકાશમાં જઈને વિશ્વના કલ્યાણ માટે પોતાનો જીવ આપી દીધો અને હવે બીજી પુત્રી સુનીતા વિલિયમ્સ અવકાશમાં અટવાઈ ગઈ છે. આ વખતે તે સ્પેસમાં પોતાનો જન્મદિવસ પણ સેલિબ્રેટ કરી રહી છે. આ પ્રસંગે ચાલો જાણીએ સુનીતા વિલિયમ્સના જીવનના કેટલાક રસપ્રદ પાસાઓ.

અવકાશયાત્રી સુનિતા વિલિયમ્સ અમેરિકન નાગરિક હોવા છતાં તેના મૂળ ભારતમાં ઊંડા છે. સુનિતા વિલિયમ્સ 19 સપ્ટેમ્બર 1965 ના રોજ યુક્લિડ, અમેરિકામાં જન્મેલા, ગુજરાતના ઝુલસાણાના રહેવાસી છે. તેમના પિતા ડૉ.દીપક પંડ્યા 1957માં મેડિકલ અભ્યાસ માટે અમેરિકા ગયા અને ત્યાં સ્થાયી થયા. ત્યાં તેણે ઉર્સાલિન બોની સાથે લગ્ન કર્યા. તેમની પુત્રી છે સુનિતા વિલિયમ્સ.

નેવીમાંથી અવકાશની દુનિયામાં કેવી રીતે આવ્યા?

સુનિતાએ તેની હાઈસ્કૂલ નીધમ હાઈસ્કૂલ, નીધમમાંથી પૂર્ણ કરી. ત્યારબાદ વર્ષ 1983માં તેમણે ભૌતિકશાસ્ત્રમાં સ્નાતક પૂર્ણ કર્યું. 1987માં યુએસ નેવલ એકેડમીમાં પ્રવેશ મેળવ્યો. આ પછી તેમણે 1995માં ફ્લોરિડા ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ ટેક્નોલોજીમાંથી એન્જિનિયરિંગ મેનેજમેન્ટમાં માસ્ટર ડિગ્રી મેળવી હતી. સુનીતાના જીવનમાં વળાંક ત્યારે આવ્યો જ્યારે 1998માં તે નાસાના અવકાશયાત્રી કાર્યક્રમમાં જોડાઈ. આ માટે રશિયાની રશિયન ફેડરલ સ્પેસ એજન્સીએ તેને મોસ્કોમાં ટ્રેનિંગ આપી હતી.

જૂન 1998માં નાસા દ્વારા સુનિતા વિલિયમ્સની અવકાશયાત્રી તરીકે પસંદગી કરવામાં આવી હતી. તેણે ઓગસ્ટ 1998થી ટ્રેનિંગ શરૂ કરી હતી. તેણીએ 9 ડિસેમ્બર 2006ના રોજ સાથી અવકાશયાત્રીઓ સાથે પ્રથમ વખત ઉડાન ભરી હતી અને 11 ડિસેમ્બર 2006ના રોજ આંતરરાષ્ટ્રીય અવકાશ મથક પર પોહાચ્યાં હતાં. સુનીતા વિલિયમ્સે આ મિશન દરમિયાન ફ્લાઇટ એન્જિનિયર તરીકે ક્રૂ મેમ્બર તરીકે કામ કર્યું હતું. ત્યારબાદ તેણે કુલ 29 કલાક અને 17 મિનિટના સમયમાં ચાર વખત અવકાશમાં ચાલીને મહિલાઓ માટે વિશ્વ રેકોર્ડ બનાવ્યો હતો. 22 જૂન, 2007ના રોજ તેનું અવકાશયાન કેલિફોર્નિયામાં એડવર્ડ્સ એરફોર્સ બેઝ પર પાછું આવ્યું અને તે ક્રૂ પૃથ્વી પર સુરક્ષિત રીતે પાછા ફર્યા હતાં.

સુનીતા તેની ત્રીજી અવકાશ ઉડાન પર છે. આ વખતે, તે 6 જૂને રાત્રે 11 વાગ્યે બોઇંગના સ્ટારલાઇનર સ્પેસક્રાફ્ટમાં તેના પાર્ટનર બૂચ વિલ્મોર સાથે ઇન્ટરનેશનલ સ્પેસ સ્ટેશન પર પહોંચી હતી. ત્યારબાદ અવકાશયાનમાં ખામી સર્જાઇ હતી. તેણી આઠ દિવસની સફર પર ગઈ હતી પરંતુ તે ફેબ્રુઆરી 2025માં જ પરત ફરે તેવી ધારણા છે.

સુનિતા વિલિયમ્સને અત્યાર સુધીમાં 30 અલગ-અલગ એરક્રાફ્ટમાં 3,000 કલાકથી વધુ ઉડાનનો અનુભવ છે. નાસા ઉપરાંત  તેમણે સોસાયટી ઑફ એક્સપેરિમેન્ટલ ટેસ્ટ પાઇલટ્સ, અમેરિકન હેલિકોપ્ટર એસોસિએશન અને સોસાયટી ઑફ ફ્લાઇટ ટેસ્ટ એન્જિનિયર્સ જેવી સંસ્થાઓ સાથે પણ કામ કર્યું છે.

તે આ જગ્યામાં સૂઈ જાય છે અને પીવે છે ટોયલેટનું પાણી

હાલમાં સુનિતા ઇન્ટરનેશનલ સ્પેસ સ્ટેશનમાં અન્ય નવ અવકાશયાત્રીઓ સાથે છ બેડરૂમના ઘર જેટલી મોટી જગ્યામાં સમય વિતાવી રહી છે. તેણી તેને તેના પ્રિય સ્થાનોમાંથી એક કહે છે. મિશન કંટ્રોલ ટીમ પૃથ્વી પરથી દર પાંચ મિનિટે ઇન્ટરનેશનલ સ્પેસ સ્ટેશનમાં હાજર અવકાશયાત્રીઓ પર નજર રાખે છે. અવકાશયાત્રીઓ ઈન્ટરનેશનલ સ્પેસ સ્ટેશન પર વહેલી સવારે ઉઠે છે અને 6:30 વાગ્યે તેમના સંબંધિત સ્લીપિંગ ક્વાર્ટરમાંથી નીકળી જાય છે.

દરેક જણ ઇન્ટરનેશનલ સ્પેસ સ્ટેશનના હાર્મની નામના મોડ્યુલમાં ભેગા થાય છે, જે એક સામાન્ય રૂમ જેવું છે. અહીંથી નીકળ્યા બાદ અવકાશયાત્રીઓ બાથરૂમમાં જાય છે. ઈન્ટરનેશનલ સ્પેસ સ્ટેશનમાં અવકાશયાત્રીઓના પરસેવા અને શૌચાલયના પાણીને પાણી બનાવવા માટે રિસાયકલ કરવામાં આવે છે અને તેઓ તેને પીવે છે.

સુનિતા વિલિયમ્સનો જન્મ ભારતમાં થયો ન હોવા છતાં, તેમને તેમના વારસા અને સંસ્કૃતિ પ્રત્યે ખૂબ લગાવ છે. તેણી એકવાર તેની સાથે શ્રીમદ ભગવદ ગીતાની એક નકલ અને ભગવાન ગણેશની મૂર્તિ લઈને અવકાશમાં ગઈ હતી. તેના મૂળ સાથે તેનું જોડાણ કેટલું ઊંડું છે તેનો અંદાજ એ વાત પરથી લગાવી શકાય છે કે તેના અગાઉના બંને અવકાશ મિશન પૂર્ણ કર્યા બાદ તે ભારત આવી અને તેના ગામની મુલાકાત લીધી. પ્રથમ વખત તે 2007માં અને બીજી વખત 2013માં ગુજરાતમાં તેના ગામ ગયા હતા. વર્તમાન મિશન દરમિયાન જ્યારે સુનિતા ઇન્ટરનેશનલ સ્પેસ સ્ટેશનમાં અટવાયેલી છે, ત્યારે ગામમાં તેની સુરક્ષિત વાપસી માટે પ્રાર્થનાઓ ચાલુ છે.

ભારત સહિત વિવિધ દેશો દ્વારા સન્માનિત

સુનિતા વિલિયમ્સ જેણે પોતાની કારકિર્દીની ઉંચાઈઓને સ્પર્શી છે, તેને ઘણા સન્માનો મળ્યા છે. જેમાં નેવી કમ્મેન્ડેશન મેડલ અને માનવતાવાદી સેવા મેડલનો સમાવેશ થાય છે. ભારત સરકારે પણ વર્ષ 2008માં દેશની આ દિકરીને પદ્મ ભૂષણથી સન્માનિત કરી છે. રશિયાએ તેમને સ્પેસ એક્સપ્લોરેશનમાં મેડલ ઑફ મેરિટથી સન્માનિત કર્યા છે. જ્યારે સ્લોવેનિયાએ તેમને ગોલ્ડન ઓર્ડર ઑફ મેરિટથી સન્માનિત કર્યા છે. સુનીતા પાસે નાસાનો પ્રતિષ્ઠિત સ્પેસફ્લાઇટ મેડલ પણ છે.