ભાંગ (કેનાબીસ સેટીવા) એક છોડ છે જે તેની ઔષધીય, ઔદ્યોગિક અને સાંસ્કૃતિક ઉપયોગિતા માટે જાણીતો છે. ભારતમાં ભાંગની ખેતી અને ઉપયોગનો લાંબો ઈતિહાસ છે,  વિવિધ રાજ્યોમાં તેનો અલગ અલગ રીતે ઉપયોગ થાય છે. જો કે ભાંગની ખેતી ભારતના ઘણા ભાગોમાં થાય છે, તે ખાસ કરીને ઉત્તર-પૂર્વના રાજ્યોમાં ઉત્પન્ન થાય છે. ભારતના કયા રાજ્યમાં ભાંગની ખેતી થાય છે અને તેનો ઉપયોગ કઈ વસ્તુઓમાં થાય છે.

ભાંગની ખેતી મુખ્યત્વે આ રાજ્યોમાં થાય છે

હિમાચલ પ્રદેશ: હિમાચલ પ્રદેશમાં દેશમાં ભાંગની સૌથી વધુ ખેતી થાય છે, ખાસ કરીને કિન્નૌર, મંડી અને કુલ્લુ જિલ્લામાં. અહીં ભાંગનો ઉપયોગ પરંપરાગત અને ઔષધીય હેતુઓ માટે થાય છે.

ઉત્તરાખંડ: ઉત્તરાખંડમાં ભાંગની ખેતી પરંપરાગત રીતે થાય છે. અહીંના પહાડી વિસ્તારોમાં તેનો ઉપયોગ સ્થાનિક ઔષધીય ઉપચાર અને ધાર્મિક વિધિઓમાં પણ થાય છે.

સિક્કિમ: સિક્કિમમાં  ભાંગની ખેતી મુખ્યત્વે તેના પરંપરાગત ઉપયોગ માટે થાય છે. ભાંગની ખેતી માટે અહીંનું વાતાવરણ અનુકૂળ છે.

અરુણાચલ પ્રદેશ: અરુણાચલ પ્રદેશમાં પણ ભાંગની ખેતી કરવામાં આવે છે, જેનો ઉપયોગ પરંપરાગત દવા અને અન્ય ઉપયોગો માટે થાય છે.

ભાંગનો ઉપયોગ માત્ર નશા માટે જ નથી થતો પરંતુ તેનો ઉપયોગ આ હેતુઓ માટે પણ થાય છે

ઔષધીય ઉપયોગો: ભાંગના બીજ અને પાંદડાના અર્કમાં ઔષધીય ગુણધર્મો છે. પરંપરાગત દવાઓમાં તેનો ઉપયોગ પીડા રાહત, ઉબકા અને ચિંતાને નિયંત્રિત કરવા માટે થાય છે. આ સિવાય ભાંગનો ઉપયોગ આયુર્વેદિક દવામાં પણ થાય છે, જ્યાં તેને વિવિધ દવાઓમાં મિશ્રિત કરવામાં આવે છે.

ધાર્મિક અને સાંસ્કૃતિક ઉપયોગ: ભારતમાં ભાંગનો ઉપયોગ ધાર્મિક અને સાંસ્કૃતિક કાર્યક્રમોમાં પણ થાય છે. ખાસ કરીને હિંદુ ધર્મમાં, શિવરાત્રી અને અન્ય પૂજાઓ દરમિયાન ગાંજો વાપરવામાં આવે છે. તે "ભાંગ" ના રૂપમાં પ્રસાદ તરીકે પણ આપવામાં આવે છે.

ઔદ્યોગિક ઉપયોગો: ભાંગના રેસાનો  ઉપયોગ ઔદ્યોગિક કાપડ, કાગળ અને બાયોડિગ્રેડેબલ પ્લાસ્ટિક બનાવવા માટે થાય છે. ભાંગના તંતુઓ મજબૂત અને ટકાઉ હોય છે, જેના કારણે તેનો ઉપયોગ વિવિધ કાપડ અને બાંધકામમાં થાય છે.

ખાદ્ય પદાર્થો: ભાંગના બીજનો ઉપયોગ ખાદ્ય પદાર્થોમાં પણ થાય છે. ભાંગના બીજને શેકવામાં આવે છે અથવા પાવડર સ્વરૂપમાં ખોરાકમાં ઉમેરવામાં આવે છે, જે પ્રોટીન, વિટામિન અને ખનિજોથી સમૃદ્ધ છે.

ઔષધીય તેલ અને ઉત્પાદનો: ભાંગના બીજમાંથી મેળવેલા તેલનો ઉપયોગ ઔષધીય ઉત્પાદનોમાં થાય છે. આ તેલનો ઉપયોગ ત્વચાની સંભાળ અને અન્ય સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓની સારવારમાં થાય છે.