ભારતીય મૂળની અવકાશયાત્રી સુનીતા વિલિયમ્સ તેના પાર્ટનર બૂચ વિલ્મોર સાથે લાંબા સમયથી અવકાશ માં અટવાયેલી છે. થોડા દિવસો માટે અવકાશમાં ગયેલી સુનીતા વિલિયમ્સ હવે લગભગ 8 મહિના પછી પૃથ્વી પર પરત ફરી શકશે. તેનું કારણ 'સ્પેસ એક્સ'ના કેપ્સ્યૂલમાં ખરાબી હોવાનું કહેવાય છે. આવી સ્થિતિમાં સવાલ એ ઊભો થાય છે કે ટેક્નોલોજીના મામલામાં સૌથી અદ્યતન નાસા પોતાના અવકાશયાત્રીઓને કેમ બચાવી શક્યું નથી. હવે, સમાન સમસ્યાઓના ઉકેલ માટે, નાસાએ વિશ્વભરના સંશોધકોને એક ચેલેજ કર્યો છે.

નાસાએ તેના મહત્વાકાંક્ષી આર્ટેમિસ મિશન હેઠળ એક નવા પડકારની જાહેરાત કરી છે. આમાં, વૈશ્વિક સંશોધકોને ચંદ્ર પર ઘાયલ અથવા અસમર્થ અવકાશયાત્રીઓને સુરક્ષિત રીતે બચાવવા માટે ચંદ્ર બચાવ પ્રણાલી ડિઝાઇન કરવાની તક આપવામાં આવી છે. આ ચેલેન્જમાં કુલ $45,000 (38 લાખ)નું ઇનામ રાખવામાં આવ્યું છે, જેમાં શ્રેષ્ઠ ઉકેલ માટે $20,000 (16 લાખ) સુધીનું ઇનામ આપવામાં આવશે. HeroX પોર્ટલ પર 23 જાન્યુઆરી, 2025 સુધી એન્ટ્રી સબમિટ કરી શકાશે.

નાસાનું આ પગલું ચંદ્રના કઠોર વાતાવરણમાં અવકાશયાત્રીઓની સુરક્ષા સુનિશ્ચિત કરવા માટે તેની પ્રતિબદ્ધતા દર્શાવે છે.આર્ટેમિસ મિશન, સપ્ટેમ્બર 2026 માટે નિર્ધારિત, ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવનું અન્વેષણ કરશે, જે અત્યંત ઠંડા અને કઠોર ભૂપ્રદેશનો પ્રદેશ છે.આ મિશનમાં સૌથી મોટો પડકાર એ છે કે જો કોઈ અવકાશયાત્રી ઈજાગ્રસ્ત હોય અથવા અસમર્થ હોય તો તેને ચંદ્ર લેન્ડર સુધી કેવી રીતે સુરક્ષિત રીતે લઈ જવો.

અવકાશયાત્રીની સુરક્ષા પ્રાથમિકતા છે

નાસાના સારાહ ડગ્લાસે પડકારની ગંભીરતા સમજાવતા કહ્યું હતું કે, "ચંદ્રના કઠોર વાતાવરણમાં અકસ્માતને કારણે અવકાશયાત્રી ઘાયલ થવાની, તબીબી કટોકટીનો ભોગ બનવાની અથવા અક્ષમ બનવાની સંભાવના એક મોટી ચિંતા છે." ચંદ્રનું ગુરુત્વાકર્ષણ બળ ઓછું હોવા છતાં, અવકાશયાત્રીનો સ્પેસસુટ એટલો ભારે હોય છે કે તેને જાતે વહન કરવું લગભગ અશક્ય છે. વળી, દક્ષિણ ધ્રુવનો વિસ્તાર ઢોળાવ, મોટા પથ્થરો અને ઊંડા ખાડાઓથી ભરેલો છે. અહીં ખડકો 20 મીટર પહોળા અને ખાડાઓ 1 થી 30 મીટર ઊંડા હોઈ શકે છે.

તકનીકી આવશ્યકતાઓ અને પડકારો

નાસાના જણાવ્યા અનુસાર, લુનર રેસ્ક્યુ સિસ્ટમને ઓછામાં ઓછા 2 કિલોમીટરના અંતર સુધી, 20 ડિગ્રીના ઢોળાવ પર, કોઈપણ રોવરના સમર્થન વિના કામ કરવું પડશે. ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવની કઠોર પરિસ્થિતિઓમાં સિસ્ટમ સ્વતંત્ર રીતે કાર્ય કરવા સક્ષમ હોવી જોઈએ. વધુમાં, તે NASAના નવા અને અદ્યતન Axiom extravehicular mobility Suite સાથે પણ ફીટ થવું પડશે. "આ સોલ્યુશન ચંદ્રના કઠોર દક્ષિણ ધ્રુવીય વાતાવરણમાં અસરકારક રીતે કામ કરવું જોઈએ અને ચંદ્ર રોવર પર આધાર રાખી શકતું નથી," નાસાએ જણાવ્યું હતું.

વૈશ્વિક ભાગીદારીની તક

HeroX પોર્ટલ પર ચેલેન્જ હોસ્ટ કરવામાં આવી રહી છે, જેનો ઉપયોગ NASA દ્વારા જાહેર નવીનતાઓને પ્રોત્સાહિત કરવા માટે કરવામાં આવે છે. નાસાના નિષ્ણાતોની પેનલ દ્વારા લોકોની એન્ટ્રીનું મૂલ્યાંકન કરવામાં આવશે. વજન, ઉપયોગમાં સરળતા અને અવકાશયાત્રીઓની સુરક્ષા પર તેની અસર જેવા માપદંડોના આધારે ડિઝાઇનની તપાસ કરવામાં આવશે.

આર્ટેમિસ મિશનનો હેતુ ચંદ્ર પર કાયમી માનવ હાજરી સ્થાપિત કરવાનો છે. જળ બરફની સંભવિત હાજરીને કારણે દક્ષિણ ધ્રુવનો વિસ્તાર સંશોધન માટે મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે. આ સંસાધન ભવિષ્યમાં ચંદ્રને પાણી, ઓક્સિજન અને રોકેટ ઇંધણ પ્રદાન કરવામાં મદદરૂપ થઈ શકે છે. આ ચેલેન્જ દ્વારા, NASA વૈશ્વિક પ્રતિભાઓને ચંદ્રના સંશોધનમાં યોગદાન આપવા અને અવકાશયાત્રીઓની સુરક્ષા સુનિશ્ચિત કરવા માટે અભૂતપૂર્વ તક આપી રહ્યું છે. અવકાશમાં ફસાયેલા સુનિતા વિલિયમ્સ જેવા મુસાફરોને કેવી રીતે બચાવવા? નાસા જે પણ આ યોજના વિશે જણાવશે તેને 16 લાખ રૂપિયા આપશે