હૃદય અને મગજ બંને આપણા શરીરના સૌથી મહત્વપૂર્ણ અંગો છે. હૃદયનું કામ શરીરને લોહી પહોંચાડવાનું છે, જ્યારે મગજ નવા વિચારો, લાગણીઓ અને કામને નિયંત્રિત કરે છે. પરંતુ શું તમે ક્યારેય વિચાર્યું છે કે બેમાંથી કોણ વધુ શક્તિશાળી છે?  આપણા શરીરમાં 100 બિલિયનથી વધુ ન્યુરોન્સ છે.

તેમાંથી મગજમાં લગભગ 86 અબજ ન્યુરોન્સ છે અને હૃદયમાં માત્ર 4-5 હજાર છે, જે હૃદયને ધબકારા અને રક્ત પરિભ્રમણ કરવામાં મદદ કરે છે. પહેલા એવું માનવામાં આવતું હતું કે મગજ આખા શરીરને નિયંત્રિત કરે છે. દરેક અંગ તેના આદેશ પર કામ કરે છે, તે હૃદયને પણ નિયંત્રિત કરે છે, પરંતુ નિષ્ણાતોના મતે આ સંપૂર્ણ રીતે સાચું નથી. તો ચાલો જાણીએ કે દિલ અને દિમાગમાં શરીરનો અસલી બોસ કોણ છે.

ઘણા સંશોધનો દર્શાવે છે કે હૃદય મગજમાંથી ઓર્ડર લેતું નથી પરંતુ આપે છે. તે પોતાની ઈચ્છાનો માસ્ટર છે. તેનું કામ કરવા માટે તેને મગજમાંથી આદેશ લેવાની જરૂર નથી. જો કે બંને મળીને શરીર ચલાવે છે. આ કામ માટે બંને એકબીજા સાથે વાત કરે છે અને એકબીજાને પ્રભાવિત પણ કરે છે. આ રીતે સમજાય છે કે ક્યારેક અકસ્માત થાય ત્યારે મગજ ડેડ થઈ જાય છે, જ્યારે હ્રદય ધબકતું રહે છે અથવા તેનાથી વિપરિત હૃદય ધબકતું બંધ થઈ જાય છે, પરંતુ 3-4 મિનિટ સુધી મગજ ડેડ થતું નથી.

પ્રથમ કિસ્સામાં હૃદયનું દાન કરવામાં આવે છે અને બીજા કિસ્સામાં મગજનો ઉપયોગ તબીબી અભ્યાસ માટે થાય છે. જ્યારે વૈજ્ઞાનિકોએ હૃદયના આ ગુણો વિશે જાણ્યું તો તેમને ખબર પડી કે આ માટે હૃદયની પોતાની સિસ્ટમ છે. રિસર્ચ કર્યા બાદ જાણવા મળ્યું કે હૃદય પોતાનો સંદેશ મગજ સુધી કેવી રીતે પહોંચાડે છે.

હૃદય છે બોસ, મગજ તેના આદેશનું કરે છે પાલન

1960-70ના દાયકામાં બે સાયકોફિઝિયોલોજિસ્ટ દ્વારા કરવામાં આવેલા સંશોધનમાં સૌપ્રથમ જાણવા મળ્યું હતું કે હૃદય અન્ય અવયવોથી સંપૂર્ણપણે અલગ છે. એવું લાગે છે કે તેનું પોતાનું મન છે. જેના કારણે તે મગજમાં સતત મેસેજ મોકલતો રહે છે અને મગજ તેના પર કામ પણ કરે છે. મતલબ કે મન હૃદયના આદેશનું પાલન કરે છે. હૃદયમાંથી આવતા આ સંદેશાઓ વ્યક્તિના વર્તન અને પ્રદર્શનને પણ અસર કરે છે. મગજ હૃદયને આપે છે તેના કરતાં હૃદય મગજને વધુ માહિતી આપે છે.

હૃદય કે મગજ કોણ કરે છે વધુ કામ?

વૈજ્ઞાનિકોના મતે હૃદય સખત મહેનત કરે છે અને આપણને તેની જાણ પણ થવા દેતું નથી. જ્યારે આપણે ઊભા રહીએ છીએ કે બેસીએ છીએ ત્યારે આ નાની વાત માટે પણ હૃદયને ઘણું કામ કરવું પડે છે. તેણે દર વખતે પરફેક્ટ પોઈન્ટ એડજસ્ટ કરવું પડે છે, જેથી બ્લડ પ્રેશરનું સ્તર જળવાઈ રહે. જો હૃદય આમ ન કરે તો બ્લડપ્રેશર કાબૂમાં રહેતું નથી અને મૃત્યુ પણ થઈ શકે છે.

હૃદય મગજને કરી શકે છે બીમાર

હૃદય આપણા વર્તન અને લાગણીઓને પ્રભાવિત કરે છે. પીડા અને હતાશા પણ અનુભવી શકે છે. હૃદયમાં ઉત્પન્ન થતા હોર્મોન્સ તેને શક્તિ આપે છે. હૃદય પણ શરીરને નબળું પાડી શકે છે. તે મગજને પણ બીમાર કરી શકે છે.