ચાટનું નામ સાંભળતા જ બાળકોથી લઈને મોટાઓ સુધી દરેકના મોંમાં પાણી આવી જાય છે. પેટ ખાલી હોય કે ભરેલું હોય લોકો કોઈને કોઈ રીતે ચાટ ખાવા માટે જગ્યા શોધી લે છે. દેશના દરેક નાના-મોટા શહેરો, ગલીના ખૂણે, ચોક અને બજારોમાં, તેના છૂટાછવાયા સ્ટોલ મળી જાય છે. જે હંમેશા ગ્રાહકોથી ઘેરાયેલા જોવા મળે છે. શું ક્યારેય વિચાર્યું છે કે તેની શરૂઆત કેવી રીતે થઇ હતી? લોકોની જીભ પર કબજો જમાવનાર આ મીઠી-ખાટી અને સ્વાદિષ્ટ ચાટનો મુગલ કાળ સાથે શું સંબંધ છે?

બજારમાં જે મીઠી, ખાટી અને મસાલેદાર ચાટ ખૂબ જ આનંદથી ખાવામાં આવે છે, તેના મૂળ 16મી સદીમાં છે. વાસ્તવમાં જ્યારે મુગલ બાદશાહ શાહજહાં અને તેની સેના યમુના કિનારે વસવાટ કરવા માટે આવી ત્યારે અહીંના પાણીને કારણે કોલેરાનો રોગ ફેલાઈ ગયો હતો, જે લાખો પ્રયત્નો પછી પણ કાબૂમાં નહોતો આવી રહ્યો.

ચાટ ખાવાની શરૂઆત કેવી રીતે થઈ?

આવી સ્થિતિમાં કોલેરાના ચેપને રોકવા અને સારવાર માટે તે સમયે એક ચિકિત્સકે સમ્રાટને કેટલાક ખાસ મસાલાઓના ઉપયોગ વિશે જણાવ્યું હતું કે જે આ ચેપથી રાહત મેળવવામાં મદદ કરી શકે છે. આ રીતે દિલ્હીના ઘણા લોકોએ ખાટી, મીઠી અને મસાલેદાર સ્વાદવાળી ચાટને આમલી, શાક, વિવિધ પ્રકારના મસાલા અને કોથમીર અને ફુદીનો સાથે ભેળવીને ખાધી હતી.

તેને 'ચાટ' કેમ કહેવાય છે?

તે સમયે લોકો વિવિધ ભારતીય મસાલા અને જડીબુટ્ટીઓમાંથી બનેલી આ દવા અથવા વાનગીને ચાટીને ખાતા હતા અને તેનો સ્વાદ અનોખો અને મસાલેદાર હોવાથી લોકો તેને ચાટ કહેવા લાગ્યા હતા. આજે તે માત્ર ભારતમાં જ નહીં પરંતુ દક્ષિણ એશિયામાં પણ ખૂબ પ્રખ્યાત છે.

માનસ ઓલસામાં જોવા મળે છે ઉલ્લેખ
​​​​​​​

ઘણા ઈતિહાસકારો પણ ચાટને દહી ભલ્લા સાથે જોડે છે. દહીં વડાનો ઉલ્લેખ 12મી સદીના સંસ્કૃત જ્ઞાનકોશ માનસ ઓલસામાં જોવા મળે છે. કર્ણાટક પર શાસન કરનાર સોમેશ્વર ત્રીજાએ તેને લખ્યું હતું. માનસ ઓલસામાં વડાને દૂધ, દહીં અને પાણીમાં બોળવાનો ઉલ્લેખ છે. આજે નેપાળ, બાંગ્લાદેશ અને પાકિસ્તાનથી માંડીને વિશ્વના ઘણા દેશોમાં લોકો તેના દિવાના છે.