ઈન્ફોસિસના સહ-સ્થાપક નારાયણ મૂર્તિએ એક વર્ષ પહેલા જ યુવાનોને અઠવાડિયામાં 70 કલાક કામ કરવાની સલાહ આપી હતી. હવે કર્ણાટકની IT કંપનીઓએ રાજ્ય સરકારને દરખાસ્ત મોકલીને કર્મચારીઓના કામના કલાકો વધારીને 14 કલાક કરવાની માંગ કરી છે. ઈન્ડિયા ટુડેના સમાચાર અનુસાર, રાજ્ય સરકાર 'કર્ણાટક શોપ્સ એન્ડ કોમર્શિયલ એસ્ટાબ્લિશમેન્ટ એક્ટ, 1961'માં સંશોધન પર વિચાર કરી રહી છે. આઇટી કંપનીઓ ઇચ્છે છે કે કાયદેસર કામના કલાકો 12 કલાક + 2 કલાક ઓવરટાઇમ સાથે 14 કલાક થાય.

આ સમાચાર પછી કર્ણાટક સ્ટેટ IT/ITES એમ્પ્લોઈઝ યુનિયન (KITU) એ જોરદાર વિરોધ વ્યક્ત કર્યો છે. 8-9 કલાકની શિફ્ટ બાદ યુવાનો 14 કલાકનો ભાર સહન કરી શકશે કે કેમ તેની પણ સોશિયલ મીડિયા પર ચર્ચા ચાલી રહી છે. શું ભારતમાં વર્ક-લાઇફ બેલેન્સ ખરેખર અસ્તિત્વમાં છે, અથવા AIના યુગમાં કામના કલાકો પર પ્રશ્ન ઉઠાવવો ગેરવાજબી છે?

અગાઉ પણ માણસો 14 કલાકથી વધુની પાળીમાં કામ કરતા હતા

1760 અને 1840ની વચ્ચે ઔદ્યોગિક ક્રાંતિ દરમિયાન, કામદારોને દિવસમાં 16 કલાક સુધી કામ કરવું પડતું હતું. તેઓએ ખૂબ જ સખત અને લાંબા કલાકો સુધી કામ કરવું પડતુ, જેણે તેમની ઉત્પાદકતા અને આરોગ્ય પર પ્રતિકૂળ અસર કરી. બ્રિટિશ માનવાધિકાર કાર્યકર્તા રોબર્ટ ઓવેને "કામના 8 કલાક, મનોરંજનના 8 કલાક, આરામના 8 કલાક" સૂત્ર સાથે પરિવર્તનની શરૂઆત કરી હતી.

ફોર્ડ મોટર કંપનીનું મોટું પગલું

1914માં, ફોર્ડ મોટર કંપનીએ 8-કલાકના કામનો દિવસ અપનાવ્યો. તેના કર્મચારીઓનો પગાર બમણો કર્યો. પરિણામ એ આવ્યું કે શ્રમ ઉત્પાદકતા અને કંપનીનો નફો વધ્યો. આ સફળતાએ અન્ય કંપનીઓને પણ આ જ વ્યૂહરચના અપનાવવાની પ્રેરણા આપી. એવું કહેવાય છે કે 8 કે 9 કલાકની શિફ્ટની સંસ્કૃતિ અહીંથી શરૂ થઈ હતી.

આધુનિક ટેકનોલોજી પણ કામના કલાકો ઘટાડવામાં આપે છે ફાળો 

પ્રાચીન સમયમાં, માણસોની કામ કરવાની રીત તદ્દન અલગ હતી, પરંતુ આધુનિક નોકરીઓએ માનવીની દૈનિક જીવનશૈલીમાં મોટો ફેરફાર કર્યો છે. આજકાલ, વ્યસ્ત કામના કલાકો સાથેની ઘણી નોકરીઓમાં, લોકો ઓફિસમાં 14-15 કલાક વિતાવે છે. માહિતી અનુસાર, 19મી સદી સુધી મનુષ્યો માટે કોઈ નિશ્ચિત કામના કલાકો નહોતા. પરંતુ સમય જતાં કામના કલાકો ઘટ્યા છે, ખાસ કરીને સમૃદ્ધ દેશોમાં. હવે દિવસમાં 6 કલાક અને અઠવાડિયામાં 4 દિવસ કામ કરવાનો ટ્રેન્ડ વધી રહ્યો છે. 1870માં, અમેરિકામાં વાર્ષિક કામના કલાકો 3000 કલાક સુધી હતા, જે દર અઠવાડિયે 60 થી 70 કલાક હતા. આજે તે ઘટીને 1700 કલાક થઈ ગયો છે, જે 5-દિવસની સાપ્તાહિક સિસ્ટમ સાથે દરરોજ સરેરાશ 7 થી 8 કલાક છે. અર્થશાસ્ત્રના ઈતિહાસકારો માઈકલ હ્યુબરમેન અને ક્રિસ મિન્સના સંશોધન અહેવાલ મુજબ, જર્મનીમાં આજે કામકાજના કલાકો 1870ની સરખામણીમાં 60% ઘટ્યા છે. બ્રિટનમાં તેમાં 40%નો ઘટાડો થયો છે.

શ્રમ કાયદાની પણ અસર થઈ

શ્રમ કાયદામાં ફેરફાર પહેલા, લોકો જાન્યુઆરીથી જુલાઈ સુધી એટલા જ કલાકો કામ કરતા હતા જેટલા તેઓ આજે આખા વર્ષમાં કરે છે. ઉચ્ચ ઔદ્યોગિક દેશોમાં શ્રમ કાયદાઓમાં મોટા ફેરફારો થયા છે, જેના કારણે ગરીબ દેશોમાં કામના કલાકો ઘટ્યા છે. કર્મચારીઓની રજાઓમાં પણ વધારો થયો છે, જેના કારણે તેમની જીવનશૈલીમાં સુધારો થયો છે. આ મુદ્દાઓ સમજાવે છે કે કેવી રીતે આધુનિક નોકરીઓ અને શ્રમ કાયદાઓમાં ફેરફારોએ મનુષ્યની કાર્યકારી જીવનશૈલીને અસર કરી છે.

શું દિવસમાં 14 કલાક કામ કરવું શક્ય છે?

એક મહત્વપૂર્ણ અભ્યાસ હાથ ધરવામાં આવ્યો હતો, જે કોરોના સમયગાળા દરમિયાન થયો હતો જ્યારે મોટાભાગના કર્મચારીઓ ઘરેથી કામ કરી રહ્યા હતા. આ અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે, ઓફિસ કરતાં ઘરેથી કામ કરવાના કલાકો વધુ છે. ખરેખર, 52% કર્મચારીઓ કે જેઓ દિવસના 9 કલાકથી વધુ કામ કરે છે તેઓને ઊંઘની અછત, સ્ટ્રોકનું જોખમ, હૃદય રોગ અને ડિપ્રેશન જેવી સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ પણ થઈ શકે છે.

સીએનબીસીના અહેવાલ મુજબ, 50% કર્મચારીઓ ઓછા સ્ટાફવાળી કંપનીઓમાં કામ કરે છે, જ્યાં ઉચ્ચ પ્રદર્શન જાળવવાના દબાણને કારણે તેમને વધારાના કલાકો કામ કરવું પડે છે. આના કારણે કર્મચારીઓને માત્ર પોતાનું કામ જ નહીં પરંતુ ટીમના અન્ય સભ્યોનું કામ પણ પૂર્ણ કરવામાં વધુ સમય આપવો પડે છે. આવી સ્થિતિમાં, દરરોજ વધુ પડતું કામ ઘણી સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે.