વલ્ર્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઈઝેશનએ વૈશ્વિક સ્તરે જીવલેણ વાયરસની યાદી બહાર પાડી છે. કોરોના, નિપાહ, ઇબોલા, રિટ વેલી અને ઝિકા વાયરસ ઉપરાંત, ડિસીઝ એકસનો પણ પ્રથમ વખત સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે. આ રોગનો ક્રોત હજુ સુધી અજ્ઞાત છે, પરંતુ ડબલ્યુએચઓ માને છે કે આ ચેપ ભવિષ્યમાં વૈશ્વિક રોગચાળાનું કારણ બની શકે છે.
ડબલ્યુએચઓએ માહિતી આપી છે કે તાજેતરમાં નવા પેથોજેન્સની ઉત્પત્તિ માટે એક સાયન્ટિફિક એડવાઇઝરી ગ્રુપની રચના કરવામાં આવી હતી, જેમાં સમગ્ર વિશ્વના એક ડઝનથી વધુ વૈજ્ઞાનિકો અને નિષ્ણાતોનો સમાવેશ થાય છે. ભારત તરફથી આ ટીમમાં આઈસીએમઆરના ચેપી રોગ વિભાગના ભૂતપૂર્વ વડા ડો. રમણ આર ગંગાખેડકરનો સમાવેશ થાય છે.
સાગોની ભલામણ પર, સૌથી ઘાતક પેથોજેન્સની સૂચિ તૈયાર કરવામાં આવી છે. તેમાં વાયરસ, બેકટેરિયા, ફગ, પરોપજીવીઓનો સમાવેશ થાય છે. ડબ્લ્યુએચઓએ કહ્યું છે કે આ ઉચ્ચ જોખમી પેથોજેન્સ પ્રાણીઓથી મનુષ્યોમાં ફેલાય છે અને તે રોગચાળાનું કારણ બની શકે છે. દેશોએ હવેથી મોનિટરિંગથી લઈને ટેસ્ટિંગ, સારવાર અને રસીકરણ સુધીના તમામ પાસાઓ પર કામ કરવું જોઈએ, જેથી લોકોને કોરોના જેવી સ્વાસ્થ્ય કટોકટીમાં બચાવી શકાય.
ડબલ્યુએચઓ અનુસાર, ૨૦૧૮માં પહેલીવાર ડિસીઝ એકસ દેખાયા પછી, તેનું રહસ્ય હજુ સુધી ઉકેલાયું નથી. વૈશ્વિક સ્તરે ઘણીવાર આને ખોટી રીતે રજૂ કરવામાં આવે છે. કેટલાક દેશોમાં તેને કાલ્પનિક પેથોજેન તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, યારે ડીસીઝ એકસએ પ્લેસહોલ્ડર કન્સેપ્ટ છે જે રોગચાળાના પેથોજેનનો સંદર્ભ આપે છે. હજી સુધી તેની ઓળખ થઈ નથી, પરંતુ વિશ્વભરમાં એવા ઘણા પેથોજેન્સ છે જે આવી રોગચાળો ફેલાવવાની ક્ષમતા ધરાવે છે.
ડબલ્યુએચઓનું કહેવું છે કે અગાઉથી તૈયારી કરીને સ્વાસ્થ્ય વ્યવસ્થાને મજબૂત બનાવી શકાય છે. ૨૦૨૦માં યારે કોરોના રોગચાળો ફાટી નીકળ્યો ત્યારે બાયોટેક અને મોડર્ના કંપનીએ થોડા જ સમયમાં કોરોનાની પ્રથમ રસી શોધી કાઢી. આ શકય બન્યું કારણ કે તેમની પાસે કોરોના સાથે સંબંધિત માર્સ વાયરસ વિશે ઘણી માહિતી હતી.
ડો. ગંગાખેડકર કહે છે કે આ જીવલેણ રોગાણુઓ સામે લડવા માટે ભારત પાસે હવે પહેલા કરતાં વધુ મજબૂત સિસ્ટમ છે. જિલ્લાથી રાય અને કેન્દ્ર સ્તરે સર્વેલન્સ સિસ્ટમ અને પ્રયોગશાળાઓનો નોંધપાત્ર વિકાસ થયો છે. આ ઉપરાંત ભારત સરકાર વૈજ્ઞાનિક સંશોધન સ્તરે પણ ઘણા પ્રયત્નો કરી રહી છે. તાજેતરમાં, નેશનલ સિંગલ હેલ્થ સ્કીમ હેઠળ, સરકારે જંગલો, વન્યજીવો, માનવીઓ અને પર્યાવરણ પર નજર રાખવા માટે તેના ઘણા મંત્રાલયોની સંયુકત ટીમો પણ બનાવી છે. જો કે, આ પ્રયાસો ભવિષ્યમાં પણ ચાલુ રહે તે ખૂબ જ જરી છે.