53 વર્ષ બાદ આખરે લક્ષગૃહ અને મઝાર વિવાદ પર કોર્ટનો નિર્ણય આવ્યો છે. હિંદુ પક્ષે 100 વીઘા જમીન પર ચાલી રહેલી લડાઈ જીતી લીધી. આ કેસની સુનાવણી, જે 1970 માં મેરઠ કોર્ટમાં દાખલ કરવામાં આવી હતી, હાલમાં બાગપત જિલ્લા અને સત્ર અદાલતમાં સિવિલ જજ જુનિયર ડિવિઝન I સમક્ષ ચાલી રહી હતી. આજે સિવિલ જજ શિવમ દ્વિવેદીએ મુસ્લિમ પક્ષના દાવાને ફગાવી દીધો હતો અને સમગ્ર જમીન પર હિંદુ પક્ષને માલિકીનો અધિકાર આપ્યો હતો. આ અંગે બંને પક્ષો પોતપોતાના દાવાઓ કરી રહ્યા હતા.

બાગપત જિલ્લાના બરનાવા સ્થિત લક્ષાગૃહ ટેકરાને લઈને હિન્દુ અને મુસ્લિમ બંને સમુદાયો વચ્ચે છેલ્લા 53 વર્ષથી વિવાદ ચાલી રહ્યો હતો. એવું કહેવાય છે કે વર્ષ 1970માં બરનાવાના રહેવાસી મુકીમ ખાને વક્ફ બોર્ડના એક અધિકારી તરીકે મેરઠના સરથાણાની કોર્ટમાં દાવો દાખલ કર્યો હતો અને બ્રહ્મચારી કૃષ્ણદત્ત મહારાજને સંસ્થાપક બનાવીને કેસ દાખલ કર્યો હતો. પ્રતિવાદી લક્ષાગૃહ ગુરુકુલ, તેણે દાવો કર્યો હતો કે લક્ષગૃહ ટેકરા પર બરનવા શેખ બદરુદ્દીનની કબર અને એક મોટું કબ્રસ્તાન છે, જે યુપી વક્ફ બોર્ડમાં પણ નોંધાયેલ છે. મુકિમ ખાને એવો પણ આરોપ લગાવ્યો હતો કે કૃષ્ણદત્ત મહારાજ બહારના છે અને અહીંના કબ્રસ્તાનને તોડીને તેને હિંદુઓનું તીર્થ સ્થળ બનાવવા માંગે છે. મુકીમ ખાન અને કૃષ્ણદત્ત મહારાજ બંનેનું હાલ અવસાન થયું છે અને બંને પક્ષના અન્ય લોકો જ કેસની વકીલાત કરી રહ્યા હતા.



સંરક્ષણ તરફથી કહેવામાં આવી રહ્યું હતું કે આ પાંડવોનું લાક્ષાગૃહ છે. અહીં મહાભારત સમયની એક સુરંગ, પૌરાણિક દિવાલો અને એક પ્રાચીન ટેકરો છે. પુરાતત્વ વિભાગે અહીંથી મહત્વની પ્રાચીન વસ્તુઓ પણ મેળવી છે. આ કેસમાં હવે બંને પક્ષના સાક્ષીઓ કોર્ટમાં હાજર થયા અને પૂરતા પુરાવા રજૂ કર્યા બાદ નિર્ણય આવ્યો છે. બાગપત જિલ્લાનું બરનાવા ગામ, જે પાંડવો દ્વારા માંગવામાં આવેલા પાંચ ગામોમાંનું એક છે, જેનો ઉલ્લેખ મહાભારતમાં વરણાવ્રતના નામથી કરવામાં આવ્યો છે. તે હિંડોન અને કૃષ્ણા નદીઓના કિનારે આવેલું છે. ગામના દક્ષિણ ભાગમાં, લગભગ 100 ફૂટ ઊંચો અને લગભગ 30 એકર જમીનમાં ફેલાયેલો એક ટેકરા છે, જેને લક્ષગૃહ કહેવામાં આવે છે.


મહાભારત કાળના લાક્ષાગૃહના અનેક પુરાવાઓ આજે પણ અહીં જોવા મળે છે. એવું કહેવાય છે કે દુર્યોધને અહીં પાંડવોને મારવાનું ષડયંત્ર રચ્યું હતું, પરંતુ તેની યોજના બરબાદ થઈ ગઈ હતી. વિદુરે પોતાની બુદ્ધિથી પાંડવોને અહીંથી સુરક્ષિત બચાવી લીધા હતા. કહેવાય છે કે આ ટેકરા એ જ લાક્ષાગૃહ છે, જ્યાં પાંડવોને બાળવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો હતો. કૌરવોએ પાંડવોને મારવા માટે આ લાક્ષાગૃહનું નિર્માણ કર્યું હતું અને તેને આગ લગાડી હતી, પરંતુ પાંડવો એક સુરંગમાંથી બહાર આવ્યા હતા. આ ટનલ હજુ પણ અહી છે.



અહીં, ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણ (ASI) દ્વારા 2018 માં ખાઈ ખોદીને આ ટેકરાને ખોદવામાં આવ્યો હતો. ખોદકામમાંથી મહત્વપૂર્ણ વસ્તુઓ પણ મળી આવી છે, પરંતુ હિન્દુ અને મુસ્લિમ બંને પક્ષો પોતપોતાના તથ્યોના આધારે તેના પર દાવો કરી રહ્યા હતા. શહેઝાદ રાય રિસર્ચ ઈન્સ્ટિટ્યૂટના ડાયરેક્ટર અને વરિષ્ઠ ઈતિહાસકાર ડૉ. અમિત રાય જૈનએ જણાવ્યું કે બરનાવામાં એક ખૂબ જ પૌરાણિક ટેકરા છે, જેને લાખા મંડપ પણ કહેવામાં આવે છે. મહાભારત કાળના પ્રિન્ટેડ ગિયરવેર અને પોટરી પણ ત્યાંથી ઉપલબ્ધ છે. વિવાદ એ છે કે 1970માં કેટલાક લોકોએ કોર્ટમાં દાવો દાખલ કર્યો હતો, જેમાં હિંદુ અને મુસ્લિમ નામના બે પક્ષો આગળ આવ્યા હતા.

આ ટેકરા લગભગ 100 વીઘા વિસ્તારમાં છે. આમાં કોઈ વિવાદ નથી. તેની રચના મુઘલ કાળની છે. બદરુદ્દીનની કબર અહીં છે, દરગાહ અહીં છે, પણ બાકીનો ટેકરા, તેની નીચેથી મહાભારત કાળ, કુશાણ કાળ, ગુપ્તકાળ, રાજપૂત કાળથી લઈને ભારતીય સંસ્કૃતિના તમામ માટીકામ અને પુરાવાઓ અહીં જોવા મળે છે. તેને ધ્યાનમાં રાખીને જ કદાચ કોર્ટે આ નિર્ણય આપ્યો હશે. બરનાવાના ટેકરા પરની દરગાહ શેખ બદરુદ્દીનની છે. તેઓ સૂફી સંત હતા. તે સિવાય બાકીના ભાગમાં મહાભારત કાળના માટીકામ છે. લગભગ 60 વર્ષથી અહીં એક ગુરુકુળ પણ ચાલી રહ્યું છે. અહીં આચાર્ય બાલકૃષ્ણજીએ તેમની સાધના કરી હતી અને લગભગ 800-900 વર્ષ પહેલાં સૂફી સંત શેખ બદરુદ્દીને પણ તેમના જીવનની અંતિમ સાધના અહીં આ ટેકરા પર કરી હતી.