નવસારી એગ્રીકલ્ચર યુનિવર્સિટી અને બીપી બારિયા સાયન્સ ઇન્સ્ટિટ્યુટ દ્વારા ગુજરાતના ૫ જીલ્લામાં અભ્યાસ, ૬ વર્ષમાં દીપડાઓની સંખ્યામાં ૬૩% નો વધારો

સિંહો સાંભર અને નીલગાય જેવા મોટા શિકારની પ્રજાતિઓને પસંદ કરે છે, ત્યારે દીપડાઓની પહેલી પસંદ ડુક્કર છે. નવસારી એગ્રીકલ્ચર યુનિવર્સિટીના તાજેતરના અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે દીપડા પોતાના આહારમાં ૨૮% ડુક્કરનો સમાવેશ કરે છે, પાળેલા કૂતરા અને ગાય તેમના શિકારનો માત્ર પાંચમો ભાગ જ ધરાવે છે.

નવસારી એગ્રીકલ્ચર યુનિવર્સિટી અને બીપી બારિયા સાયન્સ ઇન્સ્ટિટ્યુટના સંશોધકો મોહમ્મદ નવાઝ ડાહ્યા, રોહિત ચૌધરી, આદિલ કાઝી અને અલ્કેશ શાહ દ્વારા " ભારતના માનવ પ્રભુત્વવાળા લેન્ડસ્કેપમાં ખાદ્ય આદતો અને પશુધનના નુકશાનની વિશેષતાઓ"  પર અભ્યાસ હાથ ધરવામાં આવ્યો હતો.

સંશોધકોએ સૂચવ્યું, "ડુક્કરની વસ્તીના મુદ્દા માટે લેવામાં આવેલ કોઈપણ પગલાંને કાળજીપૂર્વક ધ્યાનમાં લેવું જોઈએ કારણ કે તે ચિત્તાના અસ્તિત્વ માટે અનિચ્છનીય પરિણામો લાવી શકે છે અને સંભવિતપણે પશુધનના ઘસારાના બનાવોમાં વધારો કરી શકે છે." વન્યજીવ નિષ્ણાતોના મતે, પશુધન પર નિર્ભરતા વધવાથી માનવ અને ચિત્તાઓના સંઘર્ષની ઘટનાઓ વધી શકે છે. તેઓ સૂચવે છે કે સરકારે મોટી સંખ્યામાં ચિત્તાની સંખ્યા ધરાવતા વિસ્તારોમાં નાના પ્રાણીઓની સમૃદ્ધ વસ્તીની ખાતરી કરવી જોઈએ.

તાજેતરની વસ્તી ગણતરી મુજબ, રાજ્યમાં ૨,૨૭૪ દીપડા છે. છેલ્લા ૬ વર્ષમાં આ ૬૩% નો વધારો છે. ૨૦૧૬માં ૨૧૧ની સામે તાજેતરની વસ્તી ગણતરીમાં આ પ્રદેશમાં ૫૧૮ દીપડા સાથે, દક્ષિણ ગુજરાતમાં જંગલી બિલાડીની વસ્તીમાં સૌથી વધુ ૧૪૫.૫% નો વધારો નોંધાયો હતો.

રીસર્ચ પેપરમાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે ચિત્તાના આહાર પર ગોવામાં અગાઉના અભ્યાસોએ પણ માનવ-પ્રભુત્વ ધરાવતા લેન્ડસ્કેપમાં જંગલી ડુક્કરનો ખોરાક તરીકે વધુ વપરાશ નોંધ્યો હતો. સંશોધકોએ ૨૦૨૦ અને ૨૦૨૨ ની વચ્ચે ૩૫૦ ચિત્તાના સ્કેટ્સ એકત્ર કર્યા અને તેનું વિશ્લેષણ કર્યું અને આઠ જંગલી અને આઠ ઘરેલું પ્રાણીઓ સહિત ૧૭ શિકારની પ્રજાતિઓની ઓળખ કરી.

આ અભ્યાસ દક્ષિણ ગુજરાતના પાંચ જિલ્લાઓમાં કરવામાં આવ્યો હતો, જેમ કે સુરત (૭,૬૫૭ ચોરસ કિમી), તાપી (૩,૧૩૯ ચોરસ કિમી), નવસારી (૨,૧૯૬ ચોરસ કિમી), વલસાડ (૨,૯૪૭ ચોરસ કિમી), અને ડાંગ (૧,૭૬૪ ચોરસ કિમી) થઈને ૧૭,૭૦૩ ચોરસ કિમીનો વિસ્તાર આવરી લે છે. અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે ચિત્તાનો આહાર મુખ્યત્વે ડુક્કરનો હોય છે, જે ૨૮% જેટલો હોય છે, ત્યારબાદ ઉંદરની પ્રજાતિઓ (૧૪%), મરઘાં (૧૦%), પક્ષીઓની પ્રજાતિઓ (૭%), ભારતીય સસલું (૭%), ગાય (૭%) અને કુતરા (૫%) બાકીની ૩૩% ઘટનાઓ અન્ય પ્રાણીઓની હતી જેઓ આહારમાં પાંચ ટકા કરતા ઓછા હિસ્સો ધરાવે છે. પેપરમાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે દીપડાઓ દ્વારા વપરાશમાં લેવાયેલા બાયોમાસમાં ઘરેલું શિકારનો હિસ્સો ૩૩% છે, જેમાં કૂતરા, ગાયના વાછરડા, બકરા અને મરઘાંનો સમાવેશ થાય છે.