દેશમાં 1950 થી એક મુસ્લિમ સામે લગભગ પાંચ હિંદુઓ : મુસ્લિમોની વસ્તીમાં 43.15 ટકાનો વધારો જ્યારે બૌદ્ધ વસ્તીમાં 1,600  ટકાનો ઉછાળો 

સરકાર-સંબંધિત સંસ્થાના તાજેતરના પેપરના અર્થઘટન સૂચવે છે કે દેશમાં મુસ્લિમ વસ્તીનો હિસ્સો વધ્યો છે, જ્યારે બહુમતી હિંદુઓનો હિસ્સો 1950 અને 2015 વચ્ચે ઘટ્યો છે. એસોસિયેશન ઓફ રિલિજિયન ડેટા આર્કાઇવ્સ - અભ્યાસના સમાન સ્ત્રોતમાંથી મળેલા ડેટાના વિશ્લેષણ અનુસાર, ભારતમાં 1950 થી એક મુસ્લિમ સામે લગભગ પાંચ હિંદુઓનો ઉમેરો કર્યો છે.

ઇકોનોમિક એડવાઇઝરી કાઉન્સિલ ટુ પ્રાઇમ મિનિસ્ટરના કાર્યકારી પેપરના અર્થઘટનોએ તાજેતરમાં મુસ્લિમ વસ્તીમાં નોંધપાત્ર વધારો સૂચવ્યો હતો, જ્યારે હિન્દુ વસ્તીમાં ઘટાડો થયો છે. પેપર પોતે આનું સૂચન કરતું નથી. તે નિર્દેશ કરે છે કે સાપેક્ષ વસ્તીના હિસ્સાની ટકાવારીમાં ફેરફાર મુસ્લિમ વસ્તી માટે વધુ છે. આ અભ્યાસમાં અલગ અલગ દેશમાં રહેતા ધાર્મિક બહુમતી અને લઘુમતીઓના વસ્તી વૃદ્ધિ દરનું વિશ્લેષણ કરાયું છે, જે બાદ તારણ નીકળ્યું હતું કે ભારતમાં હિન્દુ વસ્તીનો હિસ્સો 1950 અને 2015 વચ્ચે 7.81 ટકા ઘટ્યો હતો, જ્યારે મુસ્લિમોની વસ્તીમાં 43.15 ટકાનો વધારો થયો હતો.

અહેવાલ મુજબ, આ મૂલ્યાંકન 1950 અને 2015 ની વચ્ચે ધાર્મિક વસ્તીના હિસ્સામાં ફેરફારને બાદ કરીને 1950 માં સંબંધિત ધાર્મિક વસ્તીના હિસ્સા પર ટકાવારીના ફેરફાર તરીકે શેરમાં તફાવતની ગણતરી કરીને કરવામાં આવ્યું હતું. એટલે કે ભારતની વસ્તીમાં મુસ્લિમોનો હિસ્સો 4.2 ટકા વધ્યો છે, તેમ છતાં હિંદુ વસ્તીનો હિસ્સો 6.6 ટકા ઘટ્યો છે.

અભ્યાસએ દર્શાવ્યું છે કે આ ફેરફારોને પ્રજનનક્ષમતામાં તફાવત દ્વારા સમજાવી શકાય છે, જે મહિલાઓના શિક્ષણ સ્તર સાથે જોડાયેલ છે. 1950માં હિંદુઓની વસ્તી આશરે 320 મિલિયન હતી, જે છેલ્લા સાત દાયકામાં ત્રણ ગણીથી વધુ થઈ ગઈ છે. સંપૂર્ણ આંકડામાં, હિન્દુ વસ્તી દેશમાં સૌથી મોટો ધાર્મિક સંપ્રદાય છે. આ દરમિયાન, મુસ્લિમ વસ્તી પાંચ ગણી વધીને 37 મિલિયનથી વધીને 181 મિલિયન થઈ છે. દેશના અન્ય ધાર્મિક લઘુમતી જૂથોમાં, ખ્રિસ્તી અને શીખોની વસ્તી પણ હિંદુ વસ્તી કરતાં વધુ ઝડપથી વધી છે.

તદુપરાંત, જ્યારે ભારતની કુલ વસ્તીમાં હિંદુઓનો હિસ્સો 1950માં 85 ટકાથી ઘટી ગયો છે, જો કે તેઓ હજુ પણ કુલ વસ્તીના લગભગ 78 ટકા હિસ્સો ધરાવે છે. મુસ્લિમોનો હિસ્સો, 1950માં કુલ વસ્તીના 10 ટકા હતા, 2015માં વધીને 14 ટકા થઈ ગયો છે. ભારતમાં અન્ય ધાર્મિક લઘુમતીઓ, જેમાં ખ્રિસ્તીઓ, શીખો, જૈનો અને બૌદ્ધોનો સમાવેશ થાય છે તે 2015માં કુલ વસ્તીના 5 ટકાથી વધુ હિસ્સો ધરાવે છે જે 1950ના 4.5 ટકા હિસ્સા કરતાં થોડો વધારે છે.

ડેટા અનુસાર 1992 પછીના ત્રણ દાયકામાં મુસ્લિમ મહિલાઓમાં કુલ પ્રજનન દરમાં સૌથી તીવ્ર ઘટાડો જોવા મળ્યો છે. હિંદુ મહિલાઓ માટે પ્રજનન દર 1.36 અને મુસ્લિમ મહિલાઓ માટે 2.05 ઘટી ગયો છે. મુસ્લિમ મહિલાઓમાં શૈક્ષણિક પ્રાપ્તિ અન્ય ધાર્મિક સંપ્રદાયોથી પાછળ રહેવાની શક્યતા છે. હિંદુ મહિલાઓની 17.1 અને ખ્રિસ્તી અને શીખ મહિલાઓની 23-24 ટકાની સરખામણીમાં લગભગ 11.4 ટકા મુસ્લિમ મહિલાઓએ 12 વર્ષથી વધુનું શાળાકીય શિક્ષણ પૂર્ણ કર્યું છે.

રસપ્રદ વાત એ છે કે, ઇએસી પીએમ અભ્યાસ જેવી જ પદ્ધતિનો ઉપયોગ કરીને, સૌથી ઝડપથી વિકસતી ધાર્મિક વસ્તી, હકીકતમાં, બૌદ્ધ છે. ગણતરી મુજબ, 1950 અને 2015 વચ્ચે બૌદ્ધ વસ્તીમાં 1,600  ટકા, ખ્રિસ્તી વસ્તીમાં 5 ટકા અને શીખોની વસ્તીમાં 7 ટકાનો વધારો થયો છે.