શ્રાવણ મહિનામાં ભગવાન શિવની વિશેષ પૂજા અને ઉપવાસ કરવામાં આવે છે. ભગવાન શિવને શક્તિનો ભંડાર કહેવામાં આવે છે. ભગવાન શિવ સાથે જોડાયેલી ઘણી પ્રચલિત કથાઓ છે. ભગવાન શિવ શક્તિશાળી છે. ભગવાન શિવ તેમની જટામાં ગંગા, કપાળ પર ચંદ્ર, ગળામાં નાગ, હાથમાં ત્રિશૂળ, ડમરુ જેવી વસ્તુઓ પહેરે છે. આ પ્રતીકો પહેરવા સાથે જોડાયેલી વાર્તાઓ છે. ચાલો જાણીએ ભગવાન શિવના અલૌકિક શૃંગાર અને પ્રતીકો સાથે જોડાયેલા રહસ્યો અને મહત્વ વિશે.

ભગવાન શિવની જટામાં માતા ગંગા કેવી રીતે આવી?

શિવપુરાણ અનુસાર ભગીરથે તેના પૂર્વજોને મોક્ષ આપવા માટે માતા ગંગાને પૃથ્વી પર ઉતરવા માટે કઠોર તપસ્યા કરી હતી. ભગીરથની તપસ્યાથી માતા ગંગા પ્રસન્ન થયા પરંતુ જો ગંગા સ્વર્ગમાંથી સીધી પૃથ્વી પર આવી હોત તો પૃથ્વી તેની ગતિ સહન કરી શકત નહીં. આથી ભગીરથે ભગવાન શિવને તેમની તપસ્યાથી પ્રસન્ન કર્યા અને તેમની પ્રાર્થના કરી. ત્યારબાદ ભગવાન શિવે માતા ગંગાને પોતાના વાળમાં ધારણ કર્યા અને ત્યારબાદ માતા ગંગા શિવની જટામાંથી પૃથ્વી પર અવતર્યા. આ જ કારણ છે કે ભગવાન શિવ ગંગાને પોતાની  જટામાં ધારણ કરે છે.

શું છે ભગવાન શિવના મસ્તક પર ચંદ્રનું રહસ્ય?

ભગવાન શિવના મસ્તકમાં ચંદ્રનું રહસ્ય સમુદ્ર મંથન સાથે સંબંધિત છે. બ્રહ્માંડને કોઈ તકલીફ ન પડે તે માટે ભગવાન શિવે સમુદ્ર મંથનમાંથી નીકળેલા હળાહળ ઝેરને સ્વયં પી લીધું હતું. આ ઝેરનું સેવન કરતાની સાથે જ ભગવાન શિવનું શરીર બળવા લાગ્યું. ત્યારબાદ ભગવાન શિવના કપાળ પર ચંદ્ર દેખાયો ત્યારબાદ ભગવાન શિવને ઠંડકનો અનુભવ થયો.

શિવ શા માટે ગળામાં નાગને પહેરે છે?

શિવજીના ગળામાં એક નાગ છે, જે માળાની જેમ વળેલું છે. પરંતુ ભગવાન શિવે જે સાપ પોતાના ગળામાં ધારણ કર્યો છે તે સાપ કોઈ સામાન્ય સાપ નથી પરંતુ વાસુકી સાપ છે. કહેવાય છે કે સમુદ્ર મંથન વખતે દોરડાનો નહીં પણ વાસુકી સાપનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો. સર્પ વાસુકીનો ઉપયોગ મેરુ પર્વતની આસપાસ દોરડા તરીકે થતો હતો. સમુદ્ર મંથન સમયે એક તરફ દેવતાઓ અને બીજી તરફ દાનવો સમુદ્ર મંથન કરી રહ્યા હતા જેના કારણે વાસુકી નાગનું શરીર લોહીલુહાણ થઈ ગયું. વાસુકી નાગની હાલત જોઈને ભગવાન શિવે તેને ગળે લગાવી લીધો.

ભગવાન શિવના હાથમાં ડમરુ અને ત્રિશૂળ કેમ છે?

ભગવાન શિવ પોતાના હાથમાં ત્રિશૂળ અને ડમરુ ધરાવે છે. ત્રિશુલ વિશે એક પૌરાણિક કથા છે. ત્રિશૂળના ત્રણ અગ્રછેડા સમયના ત્રણ સમયગાળા ભૂતકાળ, ભવિષ્ય અને વર્તમાનનું પ્રતિક છે. જ્યારે ભગવાન શિવ પ્રગટ થયા ત્યારે તેમની સાથે રજ, તમ અને સત ગુણો હતા. આ ત્રણ ગુણોના સમન્વયથી ત્રિશુલની રચના થઈ હતી.

ડમરુ સાથે જોડાયેલી વાર્તા ખૂબ જ રસપ્રદ છે. એવું કહેવાય છે કે જ્યારે ભગવાન બ્રહ્માએ સૃષ્ટિની રચના કરી ત્યારે સમગ્ર વિશ્વ સંગીત વિનાનું હતું. ત્યારે દેવી સરસ્વતી પ્રગટ થયા અને વીણાના નાદથી બ્રહ્માંડમાં ધ્વનિને જન્મ આપ્યો. પણ એમાં કોઈ સૂર નહોતો. ત્યારબાદ ભગવાન શિવએ 14 વખત નૃત્ય કર્યું અને ઢોલ વગાડ્યો. ડમરુના નાદમાંથી સૂર અને તાલનો જન્મ થયો. આ જ કારણ છે કે ભગવાન શિવના હાથમાં હંમેશા ત્રિશૂળ અને ડમરુ હોય છે.