દિવાળીનો તહેવાર દેશભરમાં ધામધૂમથી ઉજવવામાં આવે છે. દરેક રાજ્યમાં દિવાળીની પૂજા પણ અલગ-અલગ રીતે કરવામાં આવે છે. પરંતુ આ દિવસે બંગાળમાં માતા કાલીની પૂજા કરવામાં આવે છે. અહીં દિવાળીને કાલી પૂજા તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. બંગાળમાં આ દિવસનું વિશેષ મહત્વ છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ દિવાળી પર મધ્યરાત્રિએ મા કાલીનું પૂજન કરવાથી વ્યક્તિના જીવનના તમામ દુ:ખ અને પરેશાનીઓ દૂર થઈ જાય છે. આ સિવાય શત્રુઓનો નાશ થાય છે અને જીવનમાં સુખ-સમૃદ્ધિ પણ આવે છે.

બંગાળમાં શા માટે થાય છે કાલી પૂજા?

દિવાળીના દિવસે માતા કાલીની પૂજા કરવા વિશે બંગાળમાં એક પૌરાણિક કથા પ્રચલિત છે, જે મુજબ એક સમયે ચંદ-મુંડ અને શુંભ-નિશુમ્ભ વગેરે રાક્ષસોનો અત્યાચાર ઘણો વધી ગયો હતો. જે પછી તેણે ઈન્દ્રલોકને પણ કબજે કરવા માટે દેવતાઓ સાથે યુદ્ધ શરૂ કર્યું. પછી બધા દેવતાઓ ભગવાન શિવ પાસે પહોંચ્યા અને તેમને રાક્ષસોથી મુક્તિ મેળવવા પ્રાર્થના કરી. ભગવાન શિવે માતા પાર્વતીનું સ્વરૂપ અંબા પ્રગટ કરી. આ રાક્ષસોને મારવા માટે માતા અંબાએ માતા કાલીનું ભયંકર રૂપ ધારણ કર્યું અને અત્યાચાર કરનારા તમામ રાક્ષસોને મારી નાખ્યા. તે પછી ખૂબ જ શક્તિશાળી રાક્ષસ રક્તબીજ ત્યાં પ્રશન થયો.

રક્તબીજ એક રાક્ષસ હતો જેના લોહીનું એક ટીપું જમીન પર પડતાની સાથે જ તે રક્તમાંથી એક નવો રાક્ષસ ઉત્પન્ન થયો, તેથી તેને રક્તબીજ કહેવામાં આવે છે. રક્તબીજને મારી નાખવા અને બીજા રક્તબીજના જન્મને રોકવા માટે માતા કાલીએ તેની જીભ બહાર કાઢી અને તેની તલવારથી રક્તબીજ પર હુમલો કર્યો અને તે જમીન પર પડે તે પહેલાં તેનું લોહી પીવાનું શરૂ કર્યું. આ રીતે રક્તબીજનો વધ થયો પરંતુ માતા કાલીનો ક્રોધ શાંત થયો નહીં. તેણી વિનાશ તરફ વલણ ધરાવતી હતી. માતા કાલીનું આ સ્વરૂપ જોઈને લાગતું હતું કે હવે તે સમગ્ર સૃષ્ટિનો નાશ કરશે. ભગવાન શિવને આ વાતની જાણ થતાં જ તેઓ ચુપચાપ માતા કાલીના માર્ગમાં સૂઈ ગયા.

મા કાલી ભગવાન શિવનો અંશ છે, તેથી જ તેમને અર્ધનારીશ્વર પણ કહેવામાં આવે છે. તેમને અનંત શિવ પણ કહેવામાં આવે છે કારણ કે જ્યારે માતા કાલી આગળ વધ્યા, ત્યારે તેમનો પગ ભગવાન શિવની છાતી પર પડ્યો. જલદી જ તેના પગ અનંત શિવની છાતીને સ્પર્શ્યા, માતા કાલી ચોંકી ગયા કારણ કે તેણે જોયું કે તે ભગવાન શિવ છે. તેનો ક્રોધ તરત જ સમાપ્ત થઈ ગયો અને તેણે વિશ્વના તમામ જીવોને આશીર્વાદ આપ્યા. તેથી, આસો મહિનાની અમાવાસ્યાના દિવસે માતા કાલીનું પૂજન કરવામાં આવે છે.

મા કાલીની પૂજા કરવાની રીત

કાલી દેવીની પૂજા કરવા માટે  સવારે સ્નાન કરો અને ઉપવાસનો સંકલ્પ લો. પૂજા સ્થાન પર કાલી દેવીની મૂર્તિ અથવા ચિત્ર મૂકો અને તેને લાલ અથવા કાળા કપડાથી શણગારો. મા કાલીનું આહ્વાન કરો અને તેમને પૂજા માટે આમંત્રિત કરો. દેવીની મૂર્તિને જળ, દૂધ અને ફૂલ અર્પણ કરો. મા કાલીને ફૂલ માળા, સરસવના તેલનો દીવો પ્રગટાવો અને ધૂપ કે અગરબત્તીથી મા કાલીની સામે રાખો અને "ઓમ ક્રિમ કાલી" નો જાપ કરો. આ મંત્ર કાલી માતાને ખૂબ જ પ્રિય છે. ત્યારપછી આરતી કરીને પૂજા પૂર્ણ કરો.