જજોએ આપેલા ચુકાદા પરથી તેમની ક્ષમતાની કસોટી કરવા ચીફ જસ્ટિસની સરકારને સલાહ

ચીફ જસ્ટિસ ડીવાય ચંદ્રચુડે કન્ઝ્યુમર પેનલમાં પોસ્ટ માટે નિવૃત્ત જજોની લેખિત પરીક્ષા પર ચિંતા વ્યક્ત કરી છે. ચીફ જસ્ટિસ ઓફ ઇન્ડિયા કહે છે કે મોટા ભાગના સક્ષમ ન્યાયાધીશોને આ લેખિત પરીક્ષા આપવાનું મન થતું નથી અથવા તેમને તે પસંદ નથી. સીજેઆઈ માને છે કે આમ કરવાથી બંધારણીય અદાલતના ન્યાયાધીશોની ગરિમાને ઠેસ પહોંચશે.

શું તમે જાણો છો કે રાજ્યોના ગ્રાહક ફોરમના વડાની જગ્યાઓ શા માટે ખાલી છે. આ જગ્યાઓ પર નિમણૂક ન થવા પાછળનું મુખ્ય કારણ શું છે? સરકાર આ જગ્યાઓ ભરવા સક્ષમ નથી. ભારતના મુખ્ય ન્યાયાધીશ જસ્ટિસ ડીવાય ચંદ્રચુડે આ પદો પર નિમણૂકની પ્રક્રિયા પર ટિપ્પણી કરી છે. સીજેઆઈએ સ્પષ્ટપણે આ ફોરમના વડાઓની પસંદગી માટે લેવાતી લેખિત પરીક્ષા અંગે પ્રશ્નો ઉઠાવ્યા છે. આ સાથે તેમણે સરકારને સલાહ પણ આપી છે.

લેખિત પરીક્ષા શા માટે?

મુખ્ય ન્યાયાધીશનું માનવું છે કે રાજ્ય ગ્રાહક તકરાર નિવારણ આયોગના અધ્યક્ષ તરીકે પસંદગી માટે લેખિત પરીક્ષા, ત્યારબાદ ઇન્ટરવ્યુ અને પરીક્ષા અને વિવા-વોસ બંનેમાં ઓછામાં ઓછા 50% માર્ક્સ મેળવવા એ ન્યાયાધીશોની ગરિમા ઘટાડવા સમાન છે.જસ્ટિસ ચંદ્રચુડ સંપૂર્ણપણે સહમત જણાય છે કે હાઈકોર્ટના જજ કોઈપણ કેસમાં દરેક મુદ્દાની તપાસ કરી શકે છે અને ટોચના અમલદારો પણ. પરંતુ તેઓ આ પોસ્ટ માટે લેખિત પરીક્ષા પછી ઈન્ટરવ્યુ આપવા માંગતા નથી. સીજેઆઈ કહે છે કે જો ન્યાયાધીશોની યોગ્યતા નક્કી કરવી હોય તો તે તેમના દ્વારા આપવામાં આવેલા નિર્ણયોથી થવી જોઈએ

સુપ્રીમ કોર્ટમાં ચાલી સુનાવણી

આ મામલે સુપ્રીમ કોર્ટમાં સુનાવણી દરમિયાન સીજેઆઈ ડી વાય  ચંદ્રચુડની અધ્યક્ષતાવાળી ખંડપીઠે કહ્યું કે, હાઈકોર્ટના નિવૃત્ત ન્યાયાધીશોને પરીક્ષામાં હાજર કરવા અશિષ્ટ છે. મોટા ભાગના સક્ષમ નિવૃત્ત ન્યાયાધીશો આ કસોટીની વિરુદ્ધમાં છે. તેમની યોગ્યતા તેઓ સીટીંગ જજ તરીકે આપેલા ચુકાદાઓના આધારે ધ્યાનમાં લેવી જોઈએ. સીજેઆઈએ કહ્યું કે નિવૃત્ત જિલ્લા ન્યાયાધીશો પણ આવી પસંદગી પ્રક્રિયામાંથી પસાર થવા માટે અચકાતા હોય છે.સોલિસિટર જનરલ તુષાર મહેતા સીજેઆઈ સાથે સંમત થયા હતા, પરંતુ ધ્યાન દોર્યું હતું કે સરકારે એસસીડીઆરસી અધ્યક્ષ બનવા માટે નિવૃત્ત ન્યાયાધીશોની લેખિત પરીક્ષા-મૌખિક પસંદગી પ્રક્રિયામાંથી પસાર થવાની જરૂરિયાતને દૂર કરવા પસંદગીના નિયમોમાં સુધારો કર્યો છે. મહેતાએ કહ્યું કે આ સુધારો માર્ચ 2023માં હતો જ્યારે સુપ્રીમ કોર્ટની બેન્ચે લાયકાત પરીક્ષાની જોગવાઈને ફગાવી દીધી હતી.

જજો માટે ટેસ્ટ પેપરમાં શું છે?

દરેક 100 માર્કસના બે પેપરમાં નિવૃત્ત ન્યાયાધીશોની જનરલ નોલેજ, બંધારણીય કાયદો અને ગ્રાહક કાયદા, વેપાર અને વાણિજ્ય તેમજ ઉપભોક્તા-સંબંધિત મુદ્દાઓ અથવા જાહેર બાબતો પર નિબંધ લખવાની તેમની ક્ષમતાની ચકાસણી કરવામાં આવી હતી. આ સાથે, વિશ્લેષણ અને મુસદ્દા તૈયાર કરવામાં તેની ક્ષમતાઓ નક્કી કરવા માટે એક કેસ સ્ટડી લખવો પડશે. બે જજની બેન્ચે એમ પણ કહ્યું હતું કે દરેક પેપરમાં ક્વોલિફાય થવા માટે 50% માર્ક્સ હશે. 50 ગુણની મૌખિક પરીક્ષા પણ લેવામાં આવશે.