આ દિવસોમાં ઈઝરાયેલ ઈરાન, હિઝબુલ્લાહ, હુથી અને ગાઝા સાથે સર્વાંગી યુદ્ધ લડી રહ્યું છે. તેના રોકેટ અને મિસાઈલ દુશ્મનોને ચારે બાજુથી ત્રાટકી રહ્યા છે. સાથે જ ઈઝરાયેલ પણ દુશ્મનોના સતત હુમલાનો સામનો કરી રહ્યું છે. ત્યારે ઈઝરાયેલએ પોતાની રાષ્ટ્રીય સુરક્ષાને મજબૂત કરવા માટે ઘણા પગલાં લીધા છે, જેમાં સૌથી મહત્વની છે ‘આયર્ન ડોમ’ સિસ્ટમ. આ એક ઉત્તમ મિસાઈલ સંરક્ષણ પ્રણાલી છે, જેને ખાસ કરીને નાના રોકેટ અને આર્ટિલરી શેલ સામે રક્ષણ આપવા માટે બનાવવામાં આવી છે. આ સિસ્ટમ ઈઝરાયેલની સુરક્ષામાં ખાસ ભૂમિકા ભજવી રહી છે.

ઈઝરાયેલે આયર્ન ડોમ ક્યારે સ્થાપિત કર્યો?

આયર્ન ડોમ એ મોબાઇલ અને સ્વાયત્ત સિસ્ટમ છે, જે સૌપ્રથમ 2011 માં ઇઝરાયેલના સંરક્ષણ મંત્રાલય દ્વારા રજૂ કરવામાં આવી હતી. તેની વિશેષતા એ છે કે તે દુશ્મન મિસાઈલ અને રોકેટને શોધીને તેનો નાશ કરવામાં સક્ષમ છે. આયર્ન ડોમમાં રડાર સિસ્ટમ, કંટ્રોલ સેન્ટર અને ઇન્ટરસેપ્ટર મિસાઇલોનો સમાવેશ થાય છે. જ્યારે મિસાઈલ લોન્ચ કરવામાં આવે છે, ત્યારે રડાર તેને ટ્રેક કરે છે અને નિયંત્રણ કેન્દ્ર નક્કી કરે છે કે તેને અટકાવવી જોઈએ કે નહીં. જો ખતરો વધારે હોય તો ઈન્ટરસેપ્ટર મિસાઈલ તેનો નાશ કરે છે.

નોંધનીય છે કે તાજેતરના મહિનાઓમાં, ઇઝરાયલે ખાસ કરીને ગાઝા અને લેબનોનની સરહદ નજીક તેના આયર્ન ડોમની તૈનાતી વધારી છે. 2023માં, ઇઝરાયલે ગાઝા તરફથી આવતા મિસાઇલોના જોખમને ધ્યાનમાં રાખીને તેના સુરક્ષા પગલાં મજબૂત કર્યા છે અને આયર્ન ડોમે ઘણા સફળ ઇન્ટરસેપ્શન કર્યા છે. તેથી આયર્ન ડોમની મદદથી ઇઝરાયેલ ગાઝા તરફથી આવતા 90 ટકાથી વધુ રોકેટને અટકાવી શકે છે.

અન્ય દેશોમાં પણ લાગુ કરી શકાય છે

આયર્ન ડોમ સિસ્ટમ માત્ર ઇઝરાયેલની સુરક્ષાનું સાધન નથી  પરંતુ તે એક વ્યૂહાત્મક સાધન પણ છે જે અન્ય દેશોમાં પણ લાગુ કરી શકાય છે. આ સિસ્ટમના વિકાસ માટે અમેરિકાએ ઈઝરાયેલને આર્થિક મદદ કરી છે. તાજેતરમાં યુએસ સેનેટે આયર્ન ડોમ માટે વધારાની નાણાકીય સહાયને મંજૂરી આપી છે, જેણે આ સિસ્ટમના અમલીકરણમાં મદદ કરી છે.

જો કે આયર્ન ડોમની જમાવટ અને ઇઝરાયેલની લશ્કરી કાર્યવાહીની પણ ટીકા કરવામાં આવી છે. કેટલાક માનવાધિકાર સંગઠનો ચિંતા વ્યક્ત કરે છે કે આ સિસ્ટમ ઇઝરાયેલની આક્રમકતા વધારી રહી છે અને પેલેસ્ટિનિયન નાગરિકોને અસર કરી રહી છે.

આયર્ન ડોમ સિસ્ટમ ક્યારે ફેલાય છે?

આયર્ન ડોમ અસરકારક સંરક્ષણ પ્રણાલી હોવા છતાં તે પડકારોનો સામનો પણ કરી શકે છે. ખાસ કરીને જો દુશ્મન એકસાથે અનેક રોકેટ લોન્ચ કરે તો આ સિસ્ટમ દબાણમાં આવી શકે છે. જેમ જેમ ટેક્નોલોજી આગળ વધે છે તેમ તેમ વિરોધીઓ વધુ અદ્યતન રોકેટ અને મિસાઈલ ટેકનોલોજી વિકસાવી શકે છે.