આજે એરફોર્સ ડે છે. જે આપણા દેશમાં ખૂબ જ ગર્વ સાથે ઉજવવામાં આવે છે. અત્યારે આપણી સેનાના કાફલામાં એકથી વધુ એરક્રાફ્ટનો સમાવેશ થાય છે, પરંતુ શું જાણો છો કે આપણા સેનાના કાફલામાં પ્રથમ વખત કયું વિમાન સામેલ થયું હતું. તે બીજું કોઈ નહીં પણ HAL HF-24 Marut હતું. જાણો આ વિમાન અત્યારે ક્યાં છે અને તે સમયે આ વિમાનની ક્ષમતા શું હતી.

ભારતનું પ્રથમ યુદ્ધ જહાજ વિમાન કોણે બનાવ્યું હતું?

મારુત એરક્રાફ્ટને ભારત સરકારની હિન્દુસ્તાન એરોનોટિક્સ લિમિટેડ (HAL) દ્વારા ફ્રેન્ચ કંપની હોકર દ્વારા ડિઝાઇન કરાયેલ મિસ્ટર IV એરક્રાફ્ટના આધારે વિકસાવવામાં આવ્યું હતું. આ એરક્રાફ્ટનો ઉદ્દેશ્ય ભારતીય વાયુસેનાને સ્વદેશી ફાઇટર એરક્રાફ્ટ પ્રદાન કરવાનો હતો. મારુતને સૌપ્રથમ 1961માં ઉડાડવામાં આવ્યું હતું અને 1967 થી 1990 સુધી ભારતીય વાયુસેનામાં સેવા આપી હતી.

મારુતની વિશેષતાઓ

મારુત એક સુપરસોનિક એરક્રાફ્ટ હતું, જેનો અર્થ છે કે તે અવાજની ઝડપ કરતા પણ વધુ ઝડપથી ઉડી શકે છે. આ સિવાય મારુતની મહત્તમ સ્પીડ 1.8 મેચ હતી. મારુત રોકેટ, બોમ્બ અને મિસાઈલ સહિત વિવિધ પ્રકારના શસ્ત્રોથી સજ્જ હતું. આ સિવાય મારુતને ઊંચા તાપમાન અને નીચા હવાના દબાણ જેવી મુશ્કેલ પરિસ્થિતિઓમાં ઉડવા માટે ડિઝાઇન કરવામાં આવ્યું હતું.

મારુતનું દેશ માટે શું યોગદાન છે?

મરુતે 1971ના ભારત-પાકિસ્તાન યુદ્ધમાં વિશેષ ભૂમિકા ભજવી હતી. આ એરક્રાફ્ટે પાકિસ્તાની ટેન્ક અને આર્ટિલરીને નષ્ટ કરવામાં વિશેષ યોગદાન આપ્યું હતું.

મારુત એરક્રાફ્ટને 1990ના દાયકામાં સેવામાંથી નિવૃત્ત કરવામાં આવ્યું હતું. આના ઘણા કારણો હતા જેમ કે અપ્રચલિતતા, જાળવણીમાં મુશ્કેલી અને નવા અદ્યતન ફાઇટર એરક્રાફ્ટનું આગમન.

મારુત વિમાન ક્યાં જોઈ શકાય?

આજે મારુત વિમાન વિવિધ સંગ્રહાલયોમાં રાખવામાં આવે છે. આને ભારતીય વાયુસેના મ્યુઝિયમ, પાલમમાં જોઈ શકો છો. આ મ્યુઝિયમ દિલ્હીમાં આવેલું છે અને અહીં મારુત વિમાન પ્રદર્શિત થાય છે. આ ઉપરાંત બેંગલુરુમાં હોલ એરક્રાફ્ટ ફેક્ટરી મ્યુઝિયમ પણ જોઈ શકાય છે.

મારુતનું શું મહત્વ છે?

મારુત એરક્રાફ્ટ ભારત માટે એક સીમાચિહ્નરૂપ હતું. આનાથી ભારતને સ્વદેશી રીતે ફાઇટર એરક્રાફ્ટ વિકસાવવાની ક્ષમતા મળી. મારુત એરક્રાફ્ટે ભારતીય વાયુસેનાને મજબૂત બનાવવામાં મહત્વપૂર્ણ યોગદાન આપ્યું હતું અને ભારતીય સંરક્ષણ ઉદ્યોગના વિકાસમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી હતી.