બુદ્ધ પૂર્ણિમાનો તહેવાર આવવાનો છે. બૌદ્ધ ધર્મમાં આ તહેવારનું ઘણું મહત્વ છે. આ તહેવાર બૌદ્ધ ધર્મના સ્થાપક ભગવાન ગૌતમ બુદ્ધને સમર્પિત છે. તેથી તેને બુદ્ધ જયંતિ પણ કહેવામાં આવે છે. ગૌતમ બુદ્ધની ઘણી પ્રતિમાઓ જોઈ હશે, જેમાં તેઓ અલગ-અલગ મુદ્રામાં જોવા મળે છે. શું ક્યારેય સુતેલા બુદ્ધની પ્રતિમા અથવા ચિત્ર જોયું છે? બુદ્ધની આ મુદ્રામાં એક મોટું રહસ્ય છુપાયેલું છે. બુદ્ધની આ મુદ્રા તેમના જીવનની અંતિમ ક્ષણોની વાર્તા કહે છે. એટલું જ નહીં, આ આસન તેમના અંતિમ સંદેશ સાથે પણ સંબંધિત છે.

સુતેલા બુદ્ધની પ્રતિમા શા માટે ખાસ છે?

સુતેલી બુદ્ધની મૂર્તિ તેમના જીવનની અંતિમ ક્ષણોની મુદ્રા કહેવાય છે. કહેવાય છે કે ગૌતમ બુદ્ધનું મૃત્યુ ઝેરી ખોરાકને કારણે થયું હતું. ઝેરી ખોરાક ખાધા બાદ તેમની તબિયત લથડી અને તે જમીન પર સૂઈ ગયા. તે સમજી ગયા હતા કે તેમનો છેલ્લો સમય આવી ગયો છે. પછી બુદ્ધે ત્યાં પડેલી વસ્તુ પર માથું મૂકી દીધું અને તેમના શિષ્યોને છેલ્લો સંદેશ આપ્યો. બુદ્ધની આ મુદ્રાને 'મહાપરિનિર્વાણ' તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. આ મુદ્રામાં બુદ્ધે પોતાનો છેલ્લો સંદેશ આપ્યો હતો. કહેવાય છે કે ભગવાન બુદ્ધે ઉત્તર પ્રદેશના કુશીનગરમાં અંતિમ શ્વાસ લીધા હતા.

મહાપરિનિર્વાણ મુદ્રાની સૌથી મોટી પ્રતિમા

ઉત્તર પ્રદેશના કુશીનગરમાં એક મહાપરિનિર્વાણ મંદિર પણ છે. તેની ગણના બૌદ્ધ ધર્મના સૌથી પવિત્ર મંદિરોમાં થાય છે. આ મંદિરમાં ભગવાન બુદ્ધની 6.1 મીટર ઉંચી પ્રતિમા સુતેલી મુદ્રામાં રાખવામાં આવી છે. આ મૂર્તિમાં ભગવાન બુદ્ધ પશ્ચિમ દિશામાં સુતેલા જોવા મળે છે. આ મુદ્રાને મહાપરિનિર્વાણ માટે યોગ્ય આસન માનવામાં આવે છે. દર વર્ષે વિશ્વભરમાંથી હજારો પ્રવાસીઓ અને તીર્થયાત્રીઓ આ મંદિરમાં ભગવાન બુદ્ધના દર્શન કરવા આવે છે.

બુદ્ધનો છેલ્લો સંદેશ

તેમની અંતિમ ક્ષણોમાં ગૌતમ બુદ્ધે તેમના શિષ્યોને બોલાવ્યા અને તેમને છેલ્લો સંદેશ આપ્યો, જેથી તેમના દ્વારા નાખવામાં આવેલા ધર્મના પાયાને સુરક્ષિત રીતે આગળ લઈ શકાય. તેમના છેલ્લા સંદેશનું એક પ્રસિદ્ધ વાક્ય છે - 'અપ્પા દીપો ભવ'. એટલે કે પોતાનો દીવો બનો. તેનો અર્થ એ છે કે માણસે પોતાના ઉદ્ધાર માટે પોતે જ જવાબદાર હોવું જોઈએ. દરેક વ્યક્તિએ પોતાના જ્ઞાન અને અનુભવના આધારે નિર્ણયો લેવાના હોય છે. આ માટે ક્યારેય અન્ય વ્યક્તિ પર આધાર ન રાખવો જોઈએ.

ગૌતમ બુદ્ધે કહ્યું કે વ્યક્તિએ હંમેશા સત્ય અને ન્યાયના માર્ગ પર ચાલવું જોઈએ. વ્યક્તિએ અન્ય લોકો સાથે દયા અને કરુણાથી વર્તવું જોઈએ. અહિંસાનું પાલન કરવું જોઈએ.