હિન્દુ ધર્મમાં નવરાત્રિ દરમિયાન કળશની સ્થાપનાનું વિશેષ મહત્વ છે. તેથી દરેક વ્યક્તિ નવરાત્રિના પ્રથમ દિવસે કળશ સ્થાપિત કરીને પૂજાની શરૂઆત કરે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે દેવી મા દુર્ગા કળશ માં રહે છે અને સમગ્ર નવરાત્રિમાં તેમની પૂજા કરવામાં આવે છે. કળશ ની સ્થાપના માટે શુભ મુહૂર્તનું વિશેષ મહત્વ છે, કારણ કે કળશની સ્થાપના વિના પૂજા પૂર્ણ માનવામાં આવતી નથી અને પૂજાનું પૂર્ણ ફળ પ્રાપ્ત થતું નથી. નવરાત્રિના પ્રથમ દિવસે સવારે શુભ મુહૂર્તમાં કળશની સ્થાપના કરવામાં આવે છે.

નવરાત્રી તારીખ અને તિથિ

કળશ સ્થાપના માટેનો શુભ સમયઃ પંચાંગ અનુસાર આ વર્ષે અશ્વિન માસના શુક્લ પક્ષની પ્રતિપદા તિથિ 3જી ઓક્ટોબરે 6 વાગ્યે શરૂ થશે. આ તારીખ 4 ઓક્ટોબરે સવારે 02.58 વાગ્યા સુધી માન્ય રહેશે. ઉદયતિથિના આધારે આ વર્ષે નવરાત્રિ 3જી ઓક્ટોબર, ગુરુવારથી શરૂ થશે.

કળશની સ્થાપના માટેનો શુભ સમય

નવરાત્રીના પ્રથમ દિવસે કળશ સ્થાપિત કરવા માટે બે શુભ મુહૂર્ત છે. કળશ ની સ્થાપના માટેનો પ્રથમ શુભ સમય સવારે 6.15 થી 7.22 સુધીનો છે અને ઘાટ સ્થાપવા માટે 1 કલાક અને 6 મિનિટનો સમય મળશે.

આ ઉપરાંત બપોરના સમયે કળશ  સ્થાપનાનો સમય પણ અભિજીત મુહૂર્તમાં છે. આ શ્રેષ્ઠ સમય માનવામાં આવે છે. દિવસ દરમિયાન કોઈપણ સમયે સવારે 11:46 થી બપોરે 12:33 વચ્ચે કળશની સ્થાપના કરી શકો છો. બપોરે 47 મિનિટનો શુભ સમય મળશે.

કળશ સ્થાપન પદ્ધતિ

કળશ સ્થાપિત કરવા માટે સ્વચ્છ અને પવિત્ર સ્થાન પસંદ કરો અને આ સ્થાન પૂર્વ કે ઉત્તર દિશામાં હોવું જોઈએ. કળશની સ્થાપના કરતી વખતે ઘડામાં ચોખા, ઘઉં, જવ, મગ, ચણા, સિક્કા, કેટલાક પાન, ગંગાજળ, નારિયેળ, કુમકુમ, રોલી નાખી તેની ઉપર નારિયેળ મૂકો. ઘડાના મોં પર મૌલી બાંધો અને કુમકુમથી તિલક કરો અને ઘડાને પાદરમાં સ્થાપિત કરો. રોલી અને ચોખાથી અષ્ટકોણ કમળ બનાવીને કળશ ને શણગારો. દેવી માતાના મંત્રોનો જાપ કરો અને કળશ માં જળ અને ધૂપ પ્રગટાવો.

કળશની સ્થાપના માટેના નિયમો

નવરાત્રિના પહેલા દિવસે કળશ સ્થાપિત કરતી વખતે શુદ્ધ રહો. કળશની સ્થાપના દરમિયાન મનમાં કોઈ નકારાત્મક ભાવના ન હોવી જોઈએ. સમગ્ર નવરાત્રિ દરમિયાન વિધિ પ્રમાણે કળશની પૂજા કરો. નવરાત્રિના દિવસે પૂજા કરો અને નવમી તિથિ પર કળશ નું વિસર્જન કરો.

કળશની સ્થાપનાનું મહત્વ

કળશ માં દેવી મા દુર્ગાનો વાસ માનવામાં આવે છે. કળશની સ્થાપના કરવાથી લોકોનું મન શાંત થાય છે અને આત્મવિશ્વાસ વધે છે. કળશની સ્થાપના કરવાથી તમામ મનોકામનાઓ પૂર્ણ થાય છે અને દુર્ગા માતા હંમેશા પરિવારના સભ્યો પર આશીર્વાદ આપે છે. આ સિવાય કળશ લગાવવાથી ઘરમાં સકારાત્મક ઉર્જા આવે છે. કળશની સ્થાપનાની પદ્ધતિ અને નિયમો જુદા જુદા ક્ષેત્રોમાં થોડો અલગ હોઈ શકે છે.