નવરાત્રીનો બીજો દિવસ માતા બ્રહ્મચારિણીને સમર્પિત છે. મા બ્રહ્મચારિણી નામનો અર્થ આપણે આ રીતે સમજી શકીએ છીએ, બ્રહ્મા એટલે તપસ્યા અને ચારિણી એટલે કે તપસ્યા કરનાર, એટલે કે તપસ્યા કરનાર મૂળ સ્ત્રોત શક્તિ. માતા બ્રહ્મચારિણી હંમેશા શાંત રહે છે અને સંસારથી અલિપ્ત રહે છે અને તપસ્યામાં મગ્ન રહે છે. કઠોર તપસ્યાને કારણે તેમના ચહેરા પર અદભુત ચમક જોવા મળે છે. માતા બ્રહ્મચારિણીનાં હાથમાં અક્ષમાલા અને કમંડલ છે. માતાને બ્રહ્માનું મૂર્ત સ્વરૂપ માનવામાં આવે છે.

મા બ્રહ્મચારિણીની વ્રત કથા

માતા બ્રહ્મચારિણીનો જન્મ હિમાલયના ઘરે પુત્રીના રૂપમાં થયો હતો અને નારદજીની સલાહ પ્રમાણે માતાએ ભગવાન શંકરને પતિના રૂપમાં મેળવવા માટે કઠોર તપસ્યા કરી હતી. આ કઠિન તપસ્યાને કારણે તે બ્રહ્મચારિણી તરીકે ઓળખાવા લાગ્યાં. એક હજાર વર્ષ સુધી માતા બ્રહ્મચારિણીએ માત્ર ફળો અને ફૂલો ખાઈને તપસ્યા કરી અને સો વર્ષ સુધી માત્ર જમીન પર જ જીવ્યા હતા. તેણીએ થોડા દિવસો સુધી સખત ઉપવાસ રાખ્યા અને વરસાદ અને તડકાને કારણે ખુલ્લા આકાશ નીચે ભારે મુશ્કેલીઓ સહન કરી અને ભગવાન શંકરની પૂજા કરવાનું ચાલુ રાખ્યું. આ પછી માતા બ્રહ્મચારિણીએ સૂકાયેલ બિલીના પાન ખાવાનું બંધ કરી દીધું હતું. તે વર્ષો સુધી નિર્જળ રહીને ઉપવાસ કરીને તપસ્યા કરતી રહી.

કઠોર તપસ્યાને કારણે માતા બ્રહ્મચારિણીનું શરીર સંપૂર્ણ રીતે નિર્ધન થઈ ગયું. માતા મૈના અત્યંત દુઃખી થઈ અને તેમને આ કઠિન તપસ્યાથી દૂર કરવા માટે ઉમાને બોલાવી ત્યારથી દેવી બ્રહ્મચારિણીનું નામ પણ ઉમા પડ્યું. તેમની તપસ્યાએ ત્રણેય લોકમાં ખળભળાટ મચાવ્યો. દેવતાઓ, ઋષિઓ, સંતો અને ઋષિઓ બધાએ દેવી બ્રહ્મચારિણીની તપસ્યાની પ્રશંસા કરવાનું શરૂ કર્યું અને તેને અભૂતપૂર્વ પુણ્ય કાર્ય ગણાવ્યું.

તપસ્યા જોઈને બ્રહ્માજીએ આકાશમાંથી સ્વરે કહ્યું કે તમે જેટલુ કઠોર તપ કર્યું છે તે આજ સુધી કોઈએ કર્યું નથી. તમારા કામની ચારેબાજુ પ્રશંસા થઈ રહી છે. તમારી મનોકામના ચોક્કસપણે પૂર્ણ થશે, ટૂંક સમયમાં તમને ભગવાન ચંદ્રમૌલી શિવજી તમારા પતિ તરીકે ચોક્કસપણે પ્રાપ્ત થશે. હવે તપસ્યા બંધ કરીને ઘરે પરત ફરજે, જલ્દી તારા પિતા તને બોલાવવા આવશે. આ પછી માતા ઘરે પરત ફર્યા અને થોડા દિવસો પછી બ્રહ્માના લખાણ મુજબ તેમના લગ્ન મહાદેવ શિવ સાથે થયા.

મા બ્રહ્મચારિણી પૂજાનું મહત્વ

માતા બ્રહ્મચારિણી હંમેશા તેમના ભક્તોને આશીર્વાદ આપે છે અને આશીર્વાદ આપે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે માતાના આશીર્વાદથી દરેક કાર્ય પૂર્ણ થાય છે અને પરિવારમાં સુખ, શાંતિ અને સમૃદ્ધિ રહે છે. માતાની પૂજા કરવાથી જીવનમાં ધીરજ, શક્તિ, સાત્વિક અને આત્મવિશ્વાસ વધે છે. બ્રહ્મચારિણી માતાની પૂજા કરવાથી જ્ઞાનમાં વધારો થાય છે અને તમામ પરેશાનીઓમાંથી મુક્તિ મળે છે.