ખાદ્ય ચીજવસ્તુઓ પરના ખર્ચમાં વાર્ષિક વધારો 10 ટકા હતો, જે 2022-23માં રૂ. 2,323થી 2023-24માં રૂ. 2,564 થયો હતો. ગ્રામીણ ગુજરાતમાં 12 ટકા ખર્ચ દૂધ અને દૂધની બનાવટો પર, 10 ટકા પીણાં અને પ્રોસેસ્ડ ફૂડ પર, 6.6 ટકા શાકભાજી પર અને 4.5 ટકા અનાજ પર થતો હતો. શહેરી ગુજરાતમાં પરિસ્થિતિ અલગ હતી, જ્યાં 13.6 ટકા ખર્ચ પીણાં અને પ્રોસેસ્ડ ખોરાક પર, 9.2 ટકા દૂધ અને દૂધની બનાવટો પર અને 4.7 ટકા શાકભાજી પર થતો હતો.

બિન-ખાદ્ય ખર્ચમાં ગ્રામીણ ગુજરાતે વાહનવ્યવહાર પર 8.3 ટકા, બળતણ અને લાઇટિંગ પર 6.8 ટકા અને ટકાઉ માલ અને ક્લોટ-હિંગ/બેડિંગ પાછળ 6 ટકા ખર્ચ કર્યો છે. શહેરી ગુજરાત માટે, બિન-ખાદ્ય ખર્ચમાં મુખ્ય વાહનવ્યવહાર 9.4 ટકા, શિક્ષણ અને બળતણ/લાઇટિંગ (દરેકના 6.2 ટકા), ભાડું, કપડાં/બેડિંગ અને ટકાઉ માલ (દરેકના 4.9ટકા)નો સમાવેશ થાય છે.

સમાન સર્વેક્ષણના 2022-23 રાઉન્ડ સાથેની સરખામણી દર્શાવે છે કે ગ્રામીણ ગુજરાતમાં અનાજનો વપરાશ મહિને 8.3 કિલોગ્રામથી થોડો ઘટીને 8 કિલોગ્રામ થયો છે, જ્યારે શહેરી વિસ્તારો માટે 7.3kg થી 7.4kg સુધીનો થોડો વધારો થયો છે. શહેરી વિસ્તારોમાં અનાજની સ્થિતિ ઘઉં (65 ટકા), ચોખા (28 ટકા) અને અન્ય અનાજ જેવા કે જુવાર, રાગી, મકાઇ (6 ટકા) દર્શાવે છે. શહેરી વિસ્તારો માટે અન્ય અનાજ(જુવાર, રાગી, મકાઇ વગેરે)નો વપરાશ 2 ટકા વધી ગયો છે

સર્વે દર્શાવે છે કે તબીબી (હોસ્પિટલાઈઝેશન અને નોન- હોસ્પિટલાઈઝેશન બંને) જેવી જાહેરાતો માટે શેરનો ખર્ચ કરવો, શિક્ષણ અને મનોરંજન માટે શહેરી ગુ-જરાતના આંકડા રાષ્ટ્રીય સરેરાશની નજીક હતા.ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં પાન, તમાકુ અને નશા પર ખર્ચ કરવાની રાષ્ટ્રીય સરેરાશ 3.8 ટકા હતી, જ્યારે ગુજરાતમાં તે 4.2 ટકા વધુ હતી.

નિષ્ણાતોએ જણાવ્યું હતું કે ફુગાવા સહિતના અનેક પરિબળો, બદલાતી જીવનશૈલી અને પસંદગીઓ ખર્ચ પેટર્ન નક્કી કરે છે. શહેરમાં રહેતા અર્થશાસ્ત્રીએ જણાવ્યું હતું કે આ આંકડાઓને સૂચકાંકો તરીકે જોવું જોઈએ અને ક્રમશઃ શિફ્ટને કેપ્ચર કરવા માટે દશકના પરિવર્તનના પરિપ્રેક્ષ્યમાં જોવા જોઈએ – કેટલીક સોસાયટીઓ લાંબાગાળા માટે બિન-ખાદ્ય ખર્ચની પ્રાધાન્યતા સૂચવે છે.

પ્રતિ વ્યક્તિની સરેરાશ માસિક સરખામણીમાં ગ્રામીણ ગુજરાત માટે વપરાશ ખર્ચ (એમપીસીઈ) 4,116 રૂપિયા, શહેરી વિસ્તારોમાં 7,175 રૂપિયા અથવા લગભગ 74 ટકા વધુ ખર્ચ કર્યો હતો, યુનિયન મિનિસ્ટ્રી ઓફ સ્ટેટેસ્ટિકસ અને પ્રોગ્રામ ઈમ્પ્લીમેન્ટેશન(એમઓએસપીઆઈ) દ્વારા 2023-24ના ઘરગથ્થુ ઉપભોગ ખર્ચ સર્વે (એચસીઈએસ) ના રાઉન્ડ દર્શાવે છે. સમગ્ર ભારતમાં સર્વેક્ષણ મુજબ તફાવત 70 ટકા ઓછો હતો.

ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં ખાદ્ય ચીજવસ્તુઓ પર ખર્ચમાં લગભગ 5.6 ટકા પોઈન્ટ સિવાય, ખર્ચ પેટર્નમાં કેટલાક મુખ્ય તફાવતો જેવા કે ભાડુ (4.5 ટકા) અને શિક્ષણ (4.3 ટકા) છે, જ્યાં શહેરી વસ્તી વધુ ખર્ચ કરે છે. શહેરી વસ્તી વાહનવ્યવહાર અને મનોરંજન પર પણ વધુ ખર્ચ કરે છે. બીજી બાજુ ગ્રામીણ વસ્તીમાં ટકાઉ માલ, કપડાં, તબીબી ખર્ચ અને પાન/તમાકુ માટે ટકાવારીનો હિસ્સો વધુ હતો.

ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં કૃષિ સંસ્કૃતિમાં સ્વરોજગાર ધરાવતી વ્યક્તિઓ માટે સરેરાશ એમપીસીઈ રૂ. 4,207 હતી, જ્યારે પગારદાર વ્યક્તિઓ માટે રૂ. 4,589 હતી. શહેરી વિસ્તારોમાં સ્વ-રોજગાર ધરાવતા વ્યક્તિઓ માટે સરેરાશ એમપીસીઈ રૂ. 7,337 હતી જેની સરખામણીએ નિયમિત વેતન અથવા પગાર મેળવનાર વ્યક્તિઓ માટે રૂ. 7,296 હતી.