ભોંયરામાં ૬ મીટર નીચે મળ્યા બે મોટા માળ, ખોદકામમાં મળી ૫૦૦,૧૦૦૦,૧૫૦૦ અને ૨૦૦૦ વર્ષ જૂની વસ્તુઓ

જ્ઞાનવાપીમાં ભોંયરામાં નીચે આવેલા મંદિરનો ૨૦૦૦ વર્ષ જૂનો ઈતિહાસ છે. એએસઆઈ સર્વેમાં ગ્રાઉન્ડ પેનિટ્રેટિંગ રડાર (જીપીઆર) આ દિશામાં નિર્દેશ કરે છે. રિપોર્ટમાં જીપીઆર સર્વે જણાવે છે કે ભોંયરામાં ૪ થી ૬ મીટર નીચે મોટો ફ્લોર બનાવવામાં આવ્યો છે. ભોંયરામાં ૩ મીટર નીચે સમાન આકારની રચના કરવામાં આવી છે.


આ દાવો કાશી હિન્દુ યુનિવર્સિટીના વરિષ્ઠ પુરાતત્વવિદ્ અને પ્રાચીન ઈતિહાસ નિષ્ણાત પ્રોફેસર અશોક સિંહનો છે. તેમનો દાવો છે કે જ્ઞાનવાપીની નીચે મંદિરના બે જૂના માળ છે. આ સાથે ૩-૪ મીટર પહોળો ભોંયરું અને ૨ મીટર પહોળો કૂવો પણ છે. જ્યાં આજદિન સુધી કોઈ પહોંચી શક્યું નથી કે કોઈને તેની જાણ થઈ નથી. તેમનું કહેવું છે કે જીપીઆરમાં એ બે માળનો ઈતિહાસ ભલે ન જાણી શકાય, પણ પુરાતત્વવિદો જેઓ સતત ખોદકામ કરે છે તેઓ તેની ઊંડાઈથી ઈતિહાસ શોધી શકે છે. અશોક સિંહે જ્ઞાનવાપીના એએસઆઈ સર્વે રિપોર્ટના તારણોનું વિશ્લેષણ કર્યું છે.


૨૫ જાન્યુઆરીએ એએસઆઈ નો ૮૩૯ પાનાનો સર્વે રિપોર્ટ સાર્વજનિક થયો. જેમાં એએસઆઈ એ દાવો કર્યો હતો કે મસ્જિદ પહેલા અહીં એક મોટું હિન્દુ મંદિર હતું જેના ૩૨ પુરાવા મળી આવ્યા છે. રિપોર્ટથી એ પણ સ્પષ્ટ થાય છે કે પરિસરમાં મંદિર હોવાના પુરાવાને છુપાવવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો હતો, તેમ છતાં તેને ભૂંસી શકાયો નથી. ૧૭મી સદીમાં જ્યારે ઔરંગઝેબનું શાસન હતું તે સમયે જ્ઞાનવાપી માળખું તોડી પાડવામાં આવ્યું હતું.

ત્રણ વર્ષ પહેલા ગામમાં ૧૦ બાય ૧૦ ફૂટની ખાઈ ખોદવામાં આવી ત્યારે ત્યાંથી ૫૦૦ વર્ષ જૂની વસ્તુઓ મળી આવી હતી. ત્યારબાદ ૧૦૦૦ વર્ષ, ૧૫૦૦ વર્ષ અને ૨૦૦૦ વર્ષ જૂની પ્રાચીન વસ્તુઓ અને પૂજા સામગ્રી, મંદિરની દીવાલ, પ્રદક્ષિણા માર્ગ વગેરે મળી આવ્યા હતા. પ્રોફેસર સિંહ કહે છે કે ભારતની પ્રાચીન માન્યતા છે કે જ્યાં મંદિર છે તેને તોડીને કોઈ હિંદુ ઘર નથી બનાવતો. જો ત્યાં કોઈ મંદિર હોય જે જર્જરિત હોય અથવા તૂટી જાય, તો તેનો જીર્ણોદ્ધાર કરવામાં આવે છે અથવા બીજું મંદિર બનાવવામાં આવે છે. જ્ઞાનવાપીના મુદ્દા પર, એવું લાગે છે કે આપણે જેટલું નીચે જઈશું, જ્યોતિર્લિંગ વિશે વધુ રહસ્યમય બાબતો પ્રકાશમાં આવશે.