પૂર્વી લદ્દાખમાં ભારત અને ચીનના સૈનિકોને પાછા ખેંચવાની સમજૂતી બાદ દ્વિપક્ષીય સંબંધો પુનઃસ્થાપિત કરવા અંગે આજે (28 ડિસેમ્બર 2024) એક બેઠક યોજાઈ હતી. એક તરફ જ્યાં રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા સલાહકાર અજીત ડોભાલે ચીનના વિદેશ મંત્રી વાંગ યી સાથે વાતચીત કરી, તો બીજી તરફ ડ્રેગન પોતાની અવળચંડાઇ કરવાનું મૂકતું નથી. ચીન ડોકલામની આસપાસ ગામો વસાવવામાં વ્યસ્ત છે, જે પરંપરાગત રીતે ભૂટાનનો એક ભાગ છે.

ડોકલામ પાસે 22 ગામો બાંધવામાં આવ્યા

સેટેલાઇટ તસવીરોથી જાણવા મળ્યું છે કે ચીને છેલ્લા આઠ વર્ષમાં ભૂટાનના આ પરંપરાગત વિસ્તારમાં ઓછામાં ઓછા 22 ગામો અને વસાહતો બનાવી છે. ડોકલામની આસપાસના ગામોને વસાવવાની પ્રક્રિયા 2020થી ચાલુ છે. અત્યાર સુધીમાં અહીં 8 ગામો વસાવવામાં આવ્યા છે. ભૂટાનના પશ્ચિમ વિસ્તારમાં બનેલા આ ગામો વ્યૂહાત્મક રીતે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. આ ગામો એક ખીણને અડીને આવેલા છે, જેના પર ચીન પોતાનો અધિકાર હોવાનો દાવો કરે છે. ચીનની સૈન્ય ચોકીઓ અહીંથી ઘણી નજીક છે.

ચીને ભારતનો તણાવ વધાર્યો

ચીને બનાવેલા 22 ગામોમાંથી સૌથી મોટા ગામનું નામ જીવુ છે, જે પરંપરાગત ભૂટાની ઘાસના મેદાન ત્સેથાંખા પર સ્થિત છે. ચીનના આ પગલાથી ભારતનો તણાવ વધી ગયો છે. આ ક્ષેત્રમાં ચીનની સ્થિતિ મજબૂત થવાને કારણે સિલિગુડી કોરિડોર (જેને ચિકન નેક તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે)ની સુરક્ષા જોખમમાં આવી શકે છે. આ કોરિડોર ભારતને ઉત્તર-પૂર્વના રાજ્યો સાથે જોડે છે.

વર્ષ 2017માં ડોકલામમાં ભારત અને ચીનની સેનાઓ વચ્ચે 73 દિવસ સુધી અથડામણ રહી હતી. રસ્તાઓ અને અન્ય સુવિધાઓના નિર્માણને રોકવા માટે ભારતે ત્યાં દરમિયાનગીરી કરી હતી. જો કે અંતે બંને દેશોની સેનાઓ પીછેહઠ કરી હતી. હવે છેલ્લા કેટલાક સમયથી ચીને ફરી એકવાર ડોકલામની આસપાસના ગામડાઓમાં બાંધકામની ગતિવિધિ વધારી છે. તાજેતરના વર્ષોમાં, ભૂટાનના અધિકારીઓએ ભૂટાનના પ્રદેશમાં ચીની વસાહતોની હાજરીનો ઇનકાર કર્યો હતો.

7 હજાર લોકોની ટ્રાન્સફર

સ્કૂલ ઓફ ઓરિએન્ટલ એન્ડ આફ્રિકન સ્ટડીઝ (SOAS) ના રિસર્ચ ફેલો રોબર્ટ બાર્નેટના તાજેતરના અહેવાલ મુજબ, 2016 થી જ્યારે ચીને પ્રથમ વખત ભૂટાનનો ભાગ ગણાતા વિસ્તારમાં એક ગામ બનાવ્યું, ત્યારે ચીની અધિકારીઓએ અંદાજિત 2,284 રહેણાંક બાંધકામો બાંધ્યા છે. એકમો સાથે 22 ગામો અને ગામો પૂર્ણ થયા છે. રિપોર્ટ અનુસાર ચીને લગભગ 7 હજાર લોકોને અહીં શિફ્ટ પણ કર્યા છે.

રિપોર્ટ અનુસાર, ચીને લગભગ 825 ચોરસ કિલોમીટર વિસ્તાર (જે ભૂટાનની અંદર હતો) પર કબજો કર્યો છે, જે દેશના 2 ટકાથી થોડો વધારે છે. ચીને અજ્ઞાત સંખ્યામાં અધિકારીઓ, બાંધકામ કામદારો, સરહદી પોલીસ અને સૈન્ય કર્મચારીઓને પણ આ ગામોમાં મોકલ્યા છે. આ તમામ ગામો રોડ મારફતે ચીન સાથે જોડાયેલા છે.