તમે જોયું હશે કે આજકાલ મોટાભાગની રેસ્ટોરન્ટ માંથી ખાવાનું કાળા પ્લાસ્ટિકના બોક્સમાં આવે છે. આ બોક્સ ખૂબ જ અનુકૂળ છે, જેમાં ખાવાનું સરળતાથી લાવી અને લઈ જઈ શકાય છે. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે આ સસ્તા અને સુવિધાજનક કન્ટેનર તમારા સ્વાસ્થ્ય માટે ખૂબ જ ખતરનાક સાબિત થઈ શકે છે.

વૈજ્ઞાનિકોને આ કન્ટેનરમાં એક ખતરનાક રસાયણ મળ્યું છે, જેને 'ડેકાબ્રોમોડિફેનાઇલ ઈથર' કહેવામાં આવે છે. તમને જણાવી દઈએ કે આ કેમિકલનો ઉપયોગ આગને ફેલાતી રોકવા માટે કરવામાં આવે છે. તેથી તેને 'જ્યોત પ્રતિરોધક' પણ કહેવામાં આવે છે. આગના ફેલાવાને રોકવાની તેની ક્ષમતાને કારણે ગરમ ખોરાક સરળતાથી પેક કરી શકાય છે અને તેમાં મોકલી શકાય છે.

ગરમ ખોરાકને કારણે આ રસાયણો પીગળી જાય છે અને ખોરાકમાં ભળી જાય છે અને આપણા શરીરમાં પ્રવેશ કરે છે. આના કારણે વ્યક્તિને સ્વાસ્થ્યને ભારે નુકસાન સહન કરવું પડી શકે છે. ભારતમાં આ પ્લાસ્ટિકનો ઉપયોગ ઝડપથી વધ્યો છે. જેના કારણે અનેક બીમારીઓનો ખતરો પણ વધી રહ્યો છે.

કાળું પ્લાસ્ટિક કેમ છે ખતરનાક?

બાળકો પર અસર

આ પ્લાસ્ટિકમાં હાજર 'ડેકાબ્રોમોડિફેનાઇલ ઇથર' ગર્ભ અને બાળકોના વિકાસમાં અવરોધ લાવી શકે છે. જેના કારણે બાળકોની શીખવાની ક્ષમતાને પણ નુકસાન થાય છે.

સ્વાસ્થ્ય પર અસર

આ રસાયણ અંતઃસ્ત્રાવી ગ્રંથિઓ પર નકારાત્મક અસર કરે છે જે હોર્મોન્સને નિયંત્રિત કરે છે, જેના કારણે થાઇરોઇડ રોગનું જોખમ વધી જાય છે. આ સિવાય તે રોગપ્રતિકારક શક્તિને પણ અસર કરે છે.

કેન્સરનું જોખમ

એપ્રિલ 2024 માં પ્રકાશિત થયેલા એક અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે જે લોકોના લોહીમાં વધુ ફ્લેમ રિટાડન્ટ્સ હતા તેઓને કેન્સરથી મૃત્યુનું જોખમ 300 ટકા વધારે હતું. કાળા પ્લાસ્ટિકમાં જોવા મળતું 'પોલીસાયક્લિક એરોમેટિક હાઇડ્રોકાર્બન' નામનું રસાયણ પણ કેન્સરનું જોખમ ઊભું કરે છે. આ કેમિકલથી શ્વાસ લેવામાં પણ તકલીફ થઈ શકે છે.

આ રસાયણ રમકડાંમાં પણ જોવા મળે છે

કોમ્પ્યુટર, સ્માર્ટફોનથી માંડીને સોફા, ઓફિસની ખુરશીઓ, કારની બેઠકો વગેરેમાં ઘણા ઈલેક્ટ્રોનિક ગેજેટ્સમાં ફ્લેમ રિટાડન્ટ્સ પણ જોવા મળે છે. એક રિસર્ચમાં એવું પણ જાણવા મળ્યું કે કેટલીક વસ્તુઓમાં આ કેમિકલ યુરોપિયન યુનિયન દ્વારા નક્કી કરવામાં આવેલા સ્ટાન્ડર્ડ કરતાં 1200 ગણું વધારે હતું.

કાળું પ્લાસ્ટિક શા માટે છે મોટી સમસ્યા?

કાળું પ્લાસ્ટિક રિસાયકલ કરવું ખૂબ મુશ્કેલ છે. તેથી, તેનો વારંવાર ઉપયોગ થાય છે, જેના કારણે આ રસાયણ આપણા શરીરમાં પ્રવેશતું રહે છે. પ્લાસ્ટિક પ્રદૂષણમાં કાળું પ્લાસ્ટિક 15 ટકા જેટલું ફાળો આપે છે. રિસાયક્લિંગ દરમિયાન પ્લાસ્ટિકને અલગ કરવા માટે ઇન્ફ્રારેડ ટેક્નોલોજીનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. પરંતુ આ મશીન કાળો રંગ જોઈ શકતું નથી. આ કારણે મોટા ભાગનું પ્લાસ્ટિક રિસાયકલ કરી શકાતું નથી. આનાથી પર્યાવરણને ઘણું નુકસાન થાય છે કારણ કે તેનો નાશ કરવો મુશ્કેલ છે.

શું કરી શકો તમે?

કાળા પ્લાસ્ટિકના કન્ટેનરનો ઉપયોગ કરશો નહીં

રેસ્ટોરન્ટમાંથી કાળા કન્ટેનરનો ફરીથી ઉપયોગ કરશો નહીં. માઇક્રોવેવ ખોરાક માટે કાચના વાસણોનો ઉપયોગ કરો. ખોરાક લઈ જવા માટે પણ સ્ટીલ કે કાચનો ઉપયોગ કરો.

ઘરમાં સ્વચ્છતા જાળવો

ઘરની ધૂળને નિયમિતપણે સાફ કરો અને હાથ ધોવા. ઘરમાં હવાનું પરિભ્રમણ જાળવી રાખો.

વેન્ટિલેશનનું ધ્યાન રાખો